Παρασκευή, 29 Μαρτίου, 2024

Σκέψεις… από μιαν εθελόντρια

Σ’ αυτήν την εποχή που ζούμε, σ’ αυτόν τον παράξενο καιρό του κορωνογιού που διάγωμε, κάθε τόσο πράγματα αλλάζουν, συνήθειες διαφοροποιούνται. Μέχρι και το λεξιλόγιο μας εμπλουτίζεται με λέξεις που μέχρι σήμερα ελάχιστα τις χρησιμοποιούσαμε. Στην καθημερινότητα μας μιλάμε τώρα για ιούς, για λοιμώξεις για φαρμακευτικές θεραπείες και για εμβόλια, με μεγάλη γνώση και απέραντη βεβαιότητα-ας είναι καλά το χαζοκούτι που μας κάνει όλους ειδικούς. Όμως τι ακριβώς είναι αυτός ο εμβολιασμός, που τόση κουβέντα γίνεται γι αυτόν;
Το εμβόλιο είναι βιολογικό παρασκεύασμα, λένε οι εγκυκλοπαίδειες, που σκοπό έχει να ευαισθητοποιήσει το αμυντικό σύστημα του οργανισμού έναντι συγκεκριμένων παθογόνων μικροοργανισμών, ώστε να αποκτήσει ανοσία, Με απλά λόγια, βάζουμε στον οργανισμό ένα νοσογόνο παράγοντα δηλ. στελέχη της ίδιας της αρρώστιας από την οποία θέλωμε να προστατευτούμε. Αυτά θα διεγείρουν το ανοσοποιητικό μας σύστημα, θα το κάνουν να παράξει αντισώματα και να αποκτήσει μνήμη ώστε αν η ασθένεια μάς μολύνει, ο οργανισμός μας να μπορέσει ο ίδιος να την αναγνωρίσει και να την καταστρέψει. Το εμβόλιο μπορεί να είναι προληπτικό, αλλά και θεραπευτικό,
Το ξέρετε όμως, πως η ιστορία του εμβολιασμού και των εμβολίων ξεκίνησε από δυό δικούς μας ανθρώπους;
Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα με την σειρά.
Μέχρι πριν τρείς αιώνες η ανθρωπότητα δεν γνώριζε κάτι συγκεκριμένο, περί εμβολίων. Οι ασθένειες και ειδικά οι παιδικές, θέριζαν. Μια από αυτές ήταν η φοβερή και τρομερή ευλογιά-θα καταλάβετε γιατί την λέω έτσι, αν τύχει να δείτε φωτογραφίες ασθενών. Όλο, μα όλο, το πρόσωπο και το σώμα σκεπασμένο με φούσκες γεμάτες πύον (που όταν υποχωρήσουν και αν ο άρρωστος επιζήσει, αφήνουν τρομερές ουλές και σημάδια).
Η ευλογιά ήταν μια ασθένεια που βασάνιζε το ανθρώπινο είδος εδώ και 12,000 χρόνια. Το πρώτο επώνυμο θύμα της στην ιστορία, είναι ο Φαραώ Ραμσής ο Ε, περίπου τρείς χιλιάδες χρόνια πριν. Το ξέρουμε πως ήταν άρρωστος, γιατί η μούμια του έχει τα γνωστά σημάδια. Είναι «βλογιοκομμένη». Οι μετακινήσεις, το εμπόριο, οι πόλεμοι διέσπειραν την επιδημία ανά τους αιώνες και ανά τους λαούς. Εκατομμύρια άνθρωποι από την ήπειρό μας υπολογίζονται ως θύματά της. Εκατομμύρια ιθαγενών της Αμερικής Ίνκας , Αζτέκοι, αλλά και Ινδιάνοι του Βορρά πέθαναν μολυσμένοι από τους Ευρωπαίους εξερευνητές, στρατιώτες ή τυχοδιώκτες. Για να καταλάβετε για τί συμφορά μιλάμε, λέγεται πως τα θύματα της ευλογιάς κατά τον 20ο αιώνα ήταν 300 ως 500 εκατομμύρια άνθρωποι ενώ τα θύματα των πολέμων του ίδιου αιώνα, στρατιώτες και άμαχος πληθυσμός ανέρχονταν σε 123εκατομμύρια.
Αν φοβόμαστε σήμερα τον κορωνοϊό που έχει μονοψήφιο ποσοστό θυμάτων στο σύνολο του πληθυσμού, τότε για την ευλογιά που είχε μέχρι 30% ποσοστό σε θανάτους αλλά και σε σοβαρές επιπλοκές (τύφλωση, ουλές, παραμόρφωση των άκρων), τι πρέπει να λέμε;
Μέχρι τον 17ο αιώνα όλα συνεχίζονταν όπως ήταν γνωστά: άνθρωποι νοσούν και πεθαίνουν σε μεγάλους αριθμούς από την ευλογιά, χωρίς να υπάρχει ιδιαίτερος τρόπος θεραπείας.
Υπάρχουν όμως δυο γιατροί που ζουν το δεύτερο μισό του αιώνα αυτού στην Οθωμανική αυτοκρατορία. Μια επιδημία ευλογιάς είναι σε έξαρση και οι άνθρωποι πεθαίνουν κατά δεκάδες. Κάποιους ωστόσο, μοιάζει να μην τους αγγίζει η αρρώστια. Οι γιατροί αναρωτιούνται το γιατί. Ρωτούν, ψάχνουν, μαθαίνουν. Βλέπουν στις γειτονιές με τα χαμόσπιτα, κάποιες απλές γυναίκες, να εφαρμόζουν δικά τους, πραχτικά, γιατροσόφια. Με έκπληξη παρατηρούν ότι οι γυναίκες αυτές αγγίζουν τους αρρώστους, -δεν τους φοβούνται- παίρνουν από το υγρό που έχουν τα εξανθήματά τους, και με κάποιο τρόπο το μεταφυτεύουν σε άλλου υγιείς. Οι οποίοι μετά την επέμβαση παραμένουν γεροί, δεν νοσούν, δεν πεθαίνουν. Η μέθοδος αυτή είναι ευρέως γνωστή τόσο στον Ελλαδικό χώρο (Θεσσαλία, Πελοπόννησο) όσο και σε χώρες της Ασίας. Την ονομάτισαν δε, «ευλογιασμό».
Οι επιστήμονες είναι ο Χιώτης Εμμανουήλ Τιμόνης, σπουδαγμένος στην Ιατροφιλοσοφική Σχολή της Πάδοβας και μετά στην Ιατρική της Οξφόρδης, μέλος της Βασιλικής Ιατρικής Εταιρείας του Λονδίνου, γιατρός του Σουλτάνου και της Υψηλής Πύλης. Και ο Κεφαλλονίτης Ιάκωβος Πυλαρινός, που ξεκίνησε κι αυτός στην Πάδοβα να σπουδάζει νομική. Δεν του άρεσε όμως και συνέχισε τελειώνοντας και την Ιατρική. Περιηγήθηκε στην Ελλάδα, Ρωσία Μολδοβλαχία εξασκώντας την ιατρική, πολλές φορές αφιλοκερδώς και υπήρξε γιατρός πολλών ηγεμόνων των Βαλκανίων, του Βενετού Φραγκίσκο Μοροζίνι, και του Μεγάλου Πέτρου της Ρωσίας.
Μετά τις πρώτες επιφυλάξεις και καχυποψίες οι γιατροί μας βεβαιώνονται ότι η πραχτική αυτή μέθοδος, έχει αποτελέσματα. Όπως γράφει ο Πυλαρινός «σταθμίσας καλώς το πράγμα κατενόησα ότι δεν ήτον ασύμφωνον προς την λογικήν και την φύσιν». Υιοθετούν την μέθοδο λοιπόν, την βελτιώνουν και την εφαρμόζουν, ξεχωριστά ο κάθε ένας τους.
Το 1714 και οι δύο δημοσιεύουν στο Philosophical Transactions- αγγλικό επιστημονικό περιοδικό- ο κάθε ένας την δική του μελέτη για τον «ευλογιασμό»..
Ο Πυλαρινός δημοσιεύει το 1715 άλλη μια μελέτη στην Βενετία, στην λατινική γλώσσα και με την έγκριση της Ιεράς Εξέτασης.
Όσοι είχαν γνωρίσει προσωπικά αυτούς τους δυό γιατρούς είχαν πειστεί για την ορθότητα της θεραπείας τους. Έτσι η Lady Worthley Montague σύζυγος του Άγγλου πρέσβη στην Κωνσταντινούπολη, ενημερωμένη από τον Τιμόνη εμβολιάζει τον γιό της και κάνει την μέθοδο γνωστή στην Βρετανία. Μάλιστα έχει τέτοια διάδοση εκεί, ώστε το 1728 ο Βολταίρος να αναρωτιέται: «γιατί και οι Γάλλοι δεν εφαρμόζουν τον «ευλογιασμό» όπως οι Βρετανοί και χάνονται άδικα τόσες ζωές». Η γνώση του «ευλογιασμού» μεταφέρεται και στις Ηνωμένες Πολιτείες όπου πάρα πολύς κόσμος εμβολιάζεται καθώς και η οικογένεια του αντιπροέδρου Τζον Άνταμς. Λέγεται ότι μέχρι και η Μεγάλη Αικατερίνη είχε εμβολιάσει τον γιό της Παύλο.
Στη Γαλλική Εγκυκλοπαιδεία των Diderot και D’ Alambert, που ο πρώτος τόμος κυκλοφόρησε το 1751, στο λήμμα «Inoculation» (εμβολιασμός), μνημονεύει τους εισηγητές της νέας μεθόδου Εμμ. Τιμόνη και Ιάκ. Πυλαρινό.
Ογδόντα δύο χρόνια μετά από αυτούς, ο Edward Jenner ένας Βρετανός γιατρός, τροποποιεί την μέθοδο του «ευλογιασμού». Αντί να πάρει υγρό από άνθρωπο το παίρνει από αγελάδα που έχει ευλογιά. Έτσι η μέθοδος γίνεται πιο ασφαλής, ο δαμαλισμός θεωρείται πλέον το πρώτο εμβόλιο παγκοσμίως και ο Jenner ευεργέτης της ανθρωπότητας. (Η παράδοση θέλει τον ίδιο τον Jenner να έχει εμβολιαστεί στην μαθητική του ηλικία στο σχολείο με τον «ευλογιασμό» και να δείχνει σε όλη του την ζωή το σημάδι που του είχε αφήσει).
Για να αντιληφθείτε πόσο σημαντικό και πρωτοποριακό ήταν το έργο των δυό Ελλήνων, σημειώνω εδώ πως η επόμενη γενιά των εμβολίων, η δεύτερη, εισήχθη από τον Παστέρ την δεκαετία του 1880.
Διαβάζοντας όλα τούτα στο διαδίκτυο, όπου ως γνωστόν κυκλοφορούν πληροφορίες για τα πάντα, σκέφτομαι πόσο πολύ μοιάζουν τα πράγματα τα τότε-της ευλογιάς- με τα τώρα-του κορωνοϊού. Γιατί ξέρετε και τότε οι άνθρωποι ήταν σε πανικό. Δεν ξέρανε πώς να ενεργήσουν και τι να πράξουν. Ναυλώνανε πλοία για να βάλουν τους αρρώστους, μιας και τα νοσοκομεία δεν επαρκούσαν. Κάνανε πειράματα «ευλογιασμού» σε μελλοθανάτους. Επιπλέον και σε εκείνη την εποχή, όπως και στην εποχή μας, υπήρχε αντιεμβολιαστικό κίνημα. Υπήρχαν αντιδράσεις από την εκκλησία και μεγάλη ανησυχία από τον κόσμο. Κάποιος ισχυρίζεται, πως θα μπορούσε να γραφτεί μέχρι και διδακτορική διατριβή μόνο από τις γελοιογραφίες των σκιτσογράφων, που χλεύαζαν την νέα μέθοδο.
Εμείς σήμερα δεν την γνωρίζουμε πια, την ευλογιά. Μόνο το όνομά της έχει μείνει και κάτι φωτογραφίες θυμάτων της που προκαλούν φρίκη. Γιατί λέει, μετά από συντονισμένη προσπάθεια ετών ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), δηλ. ο κόσμος όλος, τα κατάφερε. Έτσι σήμερα η ευλογιά είναι η πρώτη ασθένεια που εκριζώθηκε από τον πλανήτη μας. Το τελευταίο κρούσμα συνέβη το 1978. Πράγμα που δείχνει ότι όταν υπάρχει η θέληση να πετύχουμε κάτι, το καταφέρνουμε. Η απόφαση για την εξάλειψη της νόσου, που είχε 2,000,000 νεκρούς ετησίως, πάρθηκε, το 1958. Το ζητούμενο δεν ήταν να εξαφανιστεί η ευλογιά μόνο από την Ευρώπη και την Αμερική-αυτό μπορούσε να γίνει εύκολα κατορθωτό. Το θέμα ήταν να εξαφανιστεί από την Αφρική, από την Ινδία, από μέρη πολυάνθρωπα φτωχά και με πολίτες χωρίς παιδεία. Και όμως τα καταφέραμε.
Από το 1980 η νόσος αυτή δεν υφίσταται. 0 ΠΟΥ στο χαρμόσυνο ψήφισμά του τονίζει πως: « ο κόσμος και οι λαοί της γης έχουν κερδίσει την ελευθερία από την ευλογιά»,
Όταν το διαβάζω αυτό αναθαρρεύω. Αφού το πετύχαμε αυτό, σκέφτομαι, μπορούμε να πετύχωμε κι ό,τι άλλο αποφασίσωμε. Μόνο να έχωμε προσήλωση στον στόχο μας. και να μην αφήνωμε τα οικονομικά συμφέροντα να κυριαρχούν και να καπελώνουν την ανθρωπιά και το φιλότιμό μας. Βέβαια θα μου πείτε οι στόχοι του κοσμάκη, είναι διαφορετικοί από αυτούς της εξουσίας και της παγκόσμιας οικονομικής ολιγαρχίας. Σίγουρα πρέπει να είμαστε γνοιασμένοι, καχύποπτοι, ετοιμοπόλεμοι. Και αποφασισμένοι να στηρίξουμε πάνω από όλα τον άνθρωπο και την αξιοπρέπειά του.


Ακολουθήστε τα Χανιώτικα Νέα στο Google News στο Facebook και στο Twitter.

Δημοφιλή άρθρα

Αφήστε ένα σχόλιο

Please enter your comment!
Please enter your name here

Μικρές αγγελίες

aggelies

Βήμα στον αναγνώστη

Στείλτε μας φωτό και video ή κάντε μία καταγγελία

Συμπληρώστε τη φόρμα

Ειδήσεις

Χρήσιμα