Πέμπτη, 28 Μαρτίου, 2024

Σκέψεις… από μιαν εθελόντρια

Διαβάζω στην εφημερίδα: 4 Φεβρουαρίου. Σαν σήμερα το 1843 πεθαίνει ο Γέρος του Μοριά.
Μες στο κεφάλι μου γυρίζουν όλα αυτά που μάθαινα, πριν πολλά χρόνια, στο μάθημα της ιστορίας για την επανάσταση του 1821 και τον κυριώτερο πρωταγωνιστή της. Ξαναβλέπω την εικόνα του, με τα μακριά μαλλιά και την κόκκινη περικεφαλαία κορνιζωμένη και κρεμασμένη στους τοίχους του σχολείου μου. Θυμάμαι τα διαβάσματά μου κατά καιρούς για τον απελευθερωτικό μας αγώνα και τις πράξεις και τα κατορθώματα του Θοδωρή Κολοκοτρώνη. Σχολιάζω σιωπηλά μες το μυαλό μου, το γεγονός ότι ετοιμάζονται πολλές και μεγάλες γιορτές για την επόμενη χρονιά που θα συμπληρώσωμε διακόσια χρόνια ελευθερίας. Το γεγονός επίσης, ότι η θεώρηση του μεγάλου στρατηλάτη αλλάζει ανάλογα με την εποχή και τα πιστεύω της. Όταν μεγάλωνα ήταν ο αδιαμφισβήτητος ήρωας του ’21. Στα επόμενα χρόνια η εικόνα του θόλωσε λιγάκι, τα κατορθώματά του σαν να μίκρυναν. Στην εποχή μας που οι ήρωες είναι ανεπιθύμητοι (τόσο στον ιδιωτικό μα κυρίως στον δημόσιο βίο μας-οι συγκρίσεις δεν βοηθούν κανέναν σημερινό) δεν τον αναφέρωμε περίσσια. Κι ας λέμε πως έχωμε-πως οι νέοι μας έχουν- ανάγκη από πρότυπα. Μοιάζει σαν αυτά τα πρότυπα που θέτουν τον πήχη ψηλά, που αποδεικνύουν ότι το ακατόρθωτο μπορεί να πραγματοποιηθεί, μάλλον χαλάνε την μανέστρα της μετριότητας που επικρατεί στις μέρες μας.
Δεν θέλω να κάνω σήμερα μάθημα ιστορίας. Τα κατορθώματά του στην επανάσταση λίγο πολύ τα ξέρωμε και μπορούμε εύκολα να τα βρούμε και να τα ξαναμελετήσωμε. Όμως διαβάζοντας για την ζωή του θέλω να μοιραστώ μαζί σας κάποια περιστατικά που μου έκαναν εντύπωση.
Γεννήθηκε το 1770 κάτω από ένα δέντρο στην Μεσσηνία, όταν η κυνηγημένη φαμίλια του προσπαθούσε να ξεφύγει από τους διώκτες της. Απόγονος μιας οικογένειας που για τριακόσια χρόνια γεννούσε κλέφτες και ανυπότακτους, στον υποταγμένο Μοριά. Λέγεται πως όταν είπαν στον παππού του ότι γεννήθηκε ένα ακόμα αγόρι στην οικογένεια, αυτός αναστέναξε και είπε «Άντε μωρέ! και τούτο το παιδί θα μεγαλώσει, θα παντρευτεί, θα κάνει παιδιά, θα κάνει εγγόνια και πάλι σκλάβοι θα είμαστε. Άλλος ένας ραγιάς γεννήθηκε!».
Θοδωρή τον ονόμασαν γιατί η μητέρα του είχε εντυπωσιαστεί από τον Θεόδωρο Ορλώφ που περιέτρεχε εκείνα τα χρόνια την Πελοπόννησο και μιλούσε για το Βυζάντιο και την αναβίωση της κραταιάς αυτοκρατορίας εφόσον συμμαχούσαν οι Έλληνες με το ξανθό γένος των Ρώσων.
Ο πατέρας του σκοτώθηκε όταν ήταν δέκα χρονών και ο μικρός Θοδωράκης έπρεπε να βοηθά για την συντήρηση της οικογένειάς του. Πήγαινε ξύλα στην Τρίπολη και τα πουλούσε. Εκεί μια μέρα το γαϊδουράκι του γλίστρησε σε λασπόνερο και λέρωσε έναν Τούρκο που περνούσε από δίπλα. Αυτός θυμωμένος γύρισε και χαστούκισε το παιδί, που δεν αντέδρασε εκείνη τη στιγμή. Όταν γύρισε όμως σπίτι του είπε στην μάνα του. «Εγώ εκεί δεν ξαναπάω. Θα πάω μόνο αλλιώς». Πράγματι πήγε «αλλιώς» μετά σαράντα χρόνια, ως κυρίαρχος και ελευθερωτής.
Δεκαπέντε χρονώ γίνεται αρματωλός και κάνει δικό του νταϊφά (ένοπλο σώμα). Με τον καιρό γίνεται ο φόβος και ο τρόμος των Τούρκων που τον επικηρύττουν. Αναγκάζεται να καταφύγει στη Ζάκυνθο όπου για να βιοποριστεί εργάζεται ως χασάπης (μακελάρης αυτοσαρκάζεται ο ίδιος) μετά ως καπετάνιος σε ένα μικρό στολίσκο πλοιαρίων. Δουλειά που του την αναθέτουν οι Ρώσοι επικυρίαρχοι των Επτανήσων με σκοπό την διαφύλαξη, δήθεν, των συνόρων τους, μιας και η δουλειά αυτή έχει και μια μορφή πειρατείας προς την απέναντι τουρκοκρατούμενη πλευρά. Η αποστολή αυτή όμως τελειώνει καθώς τα Επτάνησα περνούν στην επικυριαρχία του Ναπολέοντα. Οι Γάλλοι όπως το είχαν κάνει και οι Ρώσοι προηγουμένως, ζητούν από τον Κολοκοτρώνη να υπηρετήσει στον στρατό τους. Εκείνος και πάλι αρνείται. Δεν μπορεί να υπηρετήσει άλλες πατρίδες. Όταν η δική του τον χρειαστεί πρέπει να είναι ελεύθερος και έτοιμος. Η συναναστροφή του στην Ζάκυνθο με λόγιους όπως τον Νικόλαο Μαρτελάο και τον Διονύσιο Ρώμα τον βοηθά να συνειδητοποιήσει την κατάσταση στην Ευρώπη, να αποκτήσει την γνώση ότι υπάρχει ένας κόσμος πέρα από τον Μοριά και να αντιληφθεί τον ρόλο και τα συμφέροντα των μεγάλων δυνάμεων. Συγχρόνως παρακολουθεί τα μαθήματα των παιδιών του. Με τα λίγα κολλυβογράμματα που ξέρει διαβάζει διάφορα βιβλία και μαθαίνει την ιστορία του έθνους.
Όταν τα Επτάνησα περνούν στην επικυριαρχία των Άγγλων κατατάσσεται στο νεοσύστατο σύνταγμα ελαφρού πεζικού του δούκα της Υόρκης -το ελληνικό στρατιωτικό σώμα του αγγλικού στρατού – και φτάνει μέχρι τον βαθμό του ταγματάρχη. Εκεί μαθαίνει και την μοντέρνα στρατιωτική τέχνη. Η στολή με την κόκκινη περικεφαλαία και τις μεταλλικές επωμίδες, με την οποία όλοι τον γνωρίσαμε είναι αυτού του σώματος.
Μυείται στην Φιλική εταιρεία και τον Ιανουάριο του 1821, πενήντα ενός χρονών πια, γυρίζει στον αγαπημένο του Μοριά οπότε και αρχίζει η επαναστατική του δράση. Οι επιτυχίες του είναι λίγο πολύ γνωστές. Θα αναφέρω εδώ λίγα λόγια του Διον. Κόκκινου *« ο Κολοκοτρώνης έρριψε τον επαναστατικόν χείμαρρον εις την σωτήριαν κοίτην του. Υπήρξε ο οδηγών εγκέφαλος και ο εμψυχωτής του εξεγερθέντος έθνους. Ώθησε πλήθη άοπλα, ανθρώπους που δεν είχαν ρίψει έως τότε ούτε μίαν τουφεκιά, προς το φοβερόν κέντρο του εχθρού. Έδωσεν εις τον αναρχούμενον κατ’ αρχάς αγώνα, την μορφή του πολέμου.» και κάπου αλλού: « είναι εκείνος που ενεσάρκωσε την ιδέαν του αγώνος. Αυτήν την ιδέαν την έζησε στο βουνό με το τουφέκι, πριν ο Ρήγας την κάνει κήρυγμα, εσκέφθη την πραγματοποίησιν της πριν κάνουν την εταιρείαν των εις την Οδησσόν οι πρώτοι Φιλικοί, την κατέστησε πράγμαν με την επαναστατικήν, την δημιουργόν ψυχήν του, που εκράτησεν τον σωτήριον δαυλόν αναμμένον εις όλας τας τραγικάς περιπετείας της επαναστάσεως, μέχρι του τέλους της»*.
Και είχαμε «τραγικάς περιπετείας» αφού τα καταφέραμε μέσα στα οχτώ χρόνια της επανάστασης να έχουμε δυό εμφυλίους. Στον πρώτο εμφύλιο συλλαμβάνουν τον Κολοκοτρώνη και άλλους οπλαρχηγούς και τους φυλακίζουν στην Ύδρα. Ο αγώνας μένει ακέφαλος, αλλά αυτό δεν φαίνεται να πτοεί κανένα. Μόνο όταν ο Ιμπραήμ αποβιβάζεται στην Μεθώνη και αρχίζει τις σφαγές ,τις καταστροφές και η επανάσταση φυλλορροεί, η πολιτική ηγεσία φαίνεται να αφυπνίζεται. Υπό την πίεση της καταστάσεως αλλά και κάτω από την αποδοκιμασία του κόσμου αναγκάζονται να τον αποφυλακίσουν. Και κείνος με το που φθάνει στο Ναύπλιο δηλώνει πως «τώρα που ερχόμουνα από την Ύδρα έριξα όλες τις πίκρες μου στη θάλασσα» και μεγαλόθυμος ζώνεται ξανά το σπαθί, παίρνει τα κουμπούρια του και ρίχνεται στον αγώνα. Η δράση του στον πόλεμο δεν είναι καθόλου απλή και δεδομένη. «Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης μένει η μεγάλη υπερέχουσα όλων γενική στρατιωτική αξία του αγώνος. Η θαυμαστή του διορατικότης, το εύστροφον πνεύμα του, η πείρα του, η γνώσις του εδάφους, αλλά και η γνώσις των αρετών και των ελαττωμάτων των πολεμιστών του αλλά και των αντιπάλων ….του έδωσαν νίκας αλεπαλλήλους που θα έφταναν για την δόξα ενός στρατηγού»*.
Παρ’ όλα αυτά ή ίσως εξαιτίας αυτών, τον ξαναδικάζουν. Επί αντιβασιλείας του Όθωνος αυτήν την φορά. Στέλνουν απόσπασμα στρατιωτών να τον συλλάβουν νύχτα κι αυτός απορεί. « Γιατί έστειλαν τόσους να με πιάσουν; Γιατί δεν μου έστελναν ένα γράμμα να πάω»;
Στην δίκη τον ρωτούν τι επαγγέλλεται. Κι αυτός «πενήντα χρόνους κρατώ το ντουφέκι και πολεμώ για την ελευθερίαν της πατρίδος». Παρ όλα αυτά τόλμησαν να τον καταδικάσουν σε θάνατο. Μπροστά στην κατακραυγή του κόσμου ο βασιλιάς μετατρέπει την ποινή του σε εικοσαετή φυλάκιση. Πάλι ο Γέρος ψύχραιμος σχολιάζει. «Θα τους γελάσω. Γιατί θα πεθάνω πριν την εικοσαετία». Με την ενηλικίωσή του ο Όθωνας του απονέμει χάρη και τον κάνει σύμβουλο επικρατείας.
Σκέφτομαι αυτό τον βασιλίσκο που βρήκε θρόνο, γιατί αυτός ο άνθρωπος και άλλοι σαν κι αυτόν, αγωνίστηκαν. Ο Γέρος του έκανε την χάρη να του απονείμει αξίωμα. Αλλά έτσι γυρίζουν πολλές φορές τα πράγματα. Αυτός ο άνθρωπος, ο πρώτος της γενιάς του που τα κατάφερε να πεθάνει από φυσιολογικό θάνατο στο κρεβάτι του, και σε ελεύθερη πατρίδα, όχι ραγιάς, θα μπορούσε να έχει την εξουσία για πάρτη του και να μην έχει κανένα βασιλέα ανάγκη, για να του απονείμει χάρη. Ωστόσο υπάκουσε «για το καλό της πατρίδας».
Αναρωτιέμαι αν οι νέοι σήμερα ξέρουν για τον άνθρωπο αυτό. Αν και είμαι σίγουρη ότι θα τον μάθουν μέσα σόλες αυτές τις φιέστες που θα δούμε στα επόμενα χρόνια. Δεν ξέρω όμως τι διάσταση θα του δώσουν. Μήπως τον καταντήσουν ένα απλό γραφικό χωριάτη, όπως συνηθίζεται σήμερα. Ένας τέτοιος άνθρωπος όμως θα μπορούσε να αποτελέσει πρότυπο και ιδανικό. Αλλά η εποχή μας δεν θέλει τα δύσκολα. Είναι μαθημένη στην ευκολία και την καλοπέραση. Δεν της αρέσει το ξεβόλεμα. Και τους ήρωες τους κατεβάζουμε από το ύψος τους και τους φοράμε παντούφλες.
Όπως και να το δούμε το πράγμα ο Κολοκοτρώνης πήρε ένα κόσμο υπόδουλων ραγιάδων και του έδωσε όνομα και ταυτότητα. Εμείς σήμερα αυτό το θεωρούμε δεδομένο και αυτονόητο. Και ξεχνάμε ότι κάθε τι πολύτιμο θέλει αγώνα και αγωνία για να κρατηθεί και να διατηρηθεί.

 

*Κόκκινου Διον. Η Ελληνική Επανάστασις,
εκδόσεις Μέλισσα


Ακολουθήστε τα Χανιώτικα Νέα στο Google News στο Facebook και στο Twitter.

Δημοφιλή άρθρα

1 Comment

  1. Κυρία Μπεμπλιδάκη, θερμά συγχαρητήρια για την τόσο εύστοχη ανάλυση του θέματος που αφορά το Θεόδωρο Κολοκοτρώνη.
    Δεν έχω να προσθέσω τίποτα στα γραφόμενά σας.
    Το μόνο που έχω να πω και λυπάμαι γι αυτό, είναι ότι μετά από 200 χρόνια, δεν έχουμε παραδειγματιστεί από τα γεγονότα της εποχής εκείνης, με αποτέλεσμα, άνθρωποι οι οποίοι προσφέρουν ανιδιοτελώς τα πάντα στην πατρίδα μένουν στο περιθώριο, σε αντίθεση με τους καιροσκόπους οι οποίοι ηρωποιούνται.

Αφήστε ένα σχόλιο

Please enter your comment!
Please enter your name here

Εντός εκτός και επί τα αυτά

Μικρές αγγελίες

aggelies

Βήμα στον αναγνώστη

Στείλτε μας φωτό και video ή κάντε μία καταγγελία

Συμπληρώστε τη φόρμα

Ειδήσεις

Χρήσιμα