Πέμπτη, 28 Μαρτίου, 2024

Πολιτικά συστήματα

Α) ΜΟΝΑΡΧΙΑ
Πολιτικό Σύστημα είναι ο τρόπος με τον οποίο οργανώνεται η πολιτική, η οικονομική και η κοινωνική ζωή κάθε μιας χώρας.
Πολίτευμα θεωρείται η οργανωμένη μορφή της πολιτείας, δηλαδή ο τρόπος με τον οποίο οργανώνεται και ασκείται η κρατική εξουσία. Το πολίτευμα καθορίζεται από το Σύνταγμα.
Από την αρχαιότητα ο Αριστοτέλης διέκρινε τα πολιτεύματα σε τρεις κατηγορίες. Μοναρχικά, Αριστοκρατικά, Ολιγαρχικά και Δημοκρατικά..
Μοναρχία καλείται το Πολίτευμα κατά το οποίο ανώτατο όργανο του Κράτους είναι ένα φυσικό πρόσωπο (μονάρχης, βασιλιάς, τύραννος). Η μοναρχία από απόψεως ανάδειξής της διακρίνεται σε κληρονομική και αιρετή.
Κληρονομική είναι η μοναρχία, όταν το μοναρχικό αξίωμα είναι ισόβιο και προέρχεται μετά το θάνατο ή την παραίτηση του μονάρχη στα μέλη της οικογένειάς του με την καθιερωμένη τάξη διαδοχής.
Αιρετή είναι η μοναρχία, όταν ο μονάρχης εκλέγεται ισόβια από τα άλλα όργανα του Κράτους, που έχουν ως αποκλειστική αρμοδιότητα την εκλογή του μονάρχου. Η κληρονομική μοναρχία είναι συνηθισμένης μορφής και καθιερώθηκε στην ιστορική πολιτική ζωή της Χώρας μας με τα Συντάγματα του 1832 και του 1844. Η μοναρχία αυτού του τύπου διακρίνεται σε απόλυτο και περιορισμένη. Απόλυτος είναι η μοναρχία, όταν ο μονάρχης κατά την άσκηση της κρατικής εξουσίας είναι νομικά απεριόριστος. Στην περίπτωση αυτή δεν υπάρχει διάκριση των εξουσιών, εφόσον ο μονάρχης είναι ο μοναδικός φορέας της Κρατικής εξουσίας. Χαρακτηριστικός τύπος τέτοιου είδους Μονάρχη ήταν ο Βασιλιάς Ήλιος, Λουδοβίκος ΙΔ΄ με την περίφημη φράση του L’etat c’est moi. Η μοναρχία αυτού του τύπου, άρχισε να εξαφανίζεται ιδίως μετά τη Γαλλική Επανάσταση 1789. Το πολίτευμα αυτό ίσχυσε στην Ελλάδα κατά την πρώτη περίοδο της βασιλείας του Όθωνα 1833-1843.
Περιορισμένη είναι η μοναρχία, όταν ο μονάρχης κατά την άσκηση της κρατικής εξουσίας, υπόκειται σε νομικούς περιορισμούς, οι οποίοι καθιερώνονται ιδίως από το Σύνταγμα. Διακρίνονται τρεις μορφές περιορισμένης Μοναρχίας. Η ταξική, η συνταγματική και η κοινοβουλευτική.
Η ταξική αποτελεί την πρώτη μορφή περιορισμένης μοναρχίας. Οι κρατικές λειτουργίες είναι κατανεμημένες μεταξύ μονάρχου και τάξεων. Στη Γαλλία είχαμε την τάξη των Ευγενών, την τάξη των Κληρικών και την τρίτη τάξη. Η μεταξύ μονάρχου και των τάξεων σχέση ερυθμίζετο δια συνθηκών, εξαιτίας αυτού του λόγου η δυαδική μοναρχία ονομάστηκε δυαδικό πολίτευμα.

Συνταγματική Μοναρχία είναι η δεύτερη μορφή περιορισμένης μοναρχίας. Ο περιορισμός του Μονάρχη επαφίεται:

α) Στην ύπαρξη Κοινοβουλίου που ψηφίζει τους νόμους,

β) Η άσκηση της Εκτελεστικής εξουσίας γίνεται με υπουργούς, οι οποίοι είναι υπόλογοι και υπεύθυνοι ποινικά του Κοινοβουλίου.

γ) Τέλος η δικαστική λειτουργία ασκείται υπό δικαστών, οι οποίοι βέβαια διορίζονται από το μονάρχη, αλλά είναι ανεξάρτητοι και υποκείμενοι στο Σύνταγμα και στους νόμους.

Η Συνταγματική μοναρχία καθιερώθηκε στη χώρα μας με το σύνταγμα του 1844 και καταργήθηκε με την επανάσταση του 1862.
Κοινοβουλευτική Μοναρχία αναπτύχθηκε με επιτυχία στην Αγγλία. Αυτή διαφέρει από την Συνταγματική μοναρχία κυρίως στο ότι η Κυβέρνηση διορίζεται υπό του Βασιλέως αλλά οφείλει να απολαύει της εμπιστοσύνης του Κοινοβουλίου. Δημιουργείται το φαινόμενο της Κοινοβουλευτικής Ευθύνης των Υπουργών, δηλαδή αυτοί οφείλουν να απολαύουν της εμπιστοσύνης της Βουλής και να παραιτούνται, όταν αίρει το Κοινοβούλιο την εμπιστοσύνη του.
Μετά την «αρχή της δεδηλωμένης», 1875 καθιερώθηκε στην Ελλάδα η μορφή αυτής της μοναρχίας.

Β) ΟΛΙΓΑΡΧΙΚΑ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΑ
Ολιγαρχία είναι το πολίτευμα στο οποίο η εξουσία ασκείται από ορισμένα πρόσωπα ή μια ομάδα.

ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ: Είναι το αυταρχικό πολίτευμα, όπου μια ομάδα ανθρώπων καταργεί βίαια τα ατομικά και πολιτικά δικαιώματα, κυβερνάει χωρίς εκλογές και χωρίς τον έλεγχο της Βουλής. Η πιο συνηθισμένη μορφή δικτατορίας είναι τα στρατιωτικά καθεστώτα, τα οποία υπάρχουν δυστυχώς σε πολλές χώρες του κόσμου. Συνήθως επιβάλλονται από μια ομάδα αξιωματικών (Χούντα), η οποία εκμεταλλεύεται την οπλική της ισχύ. Kαταλυει την συνταγματικη νομιμοτητα,καταλαμβανει την εξουσια και λειτουργει ως κυβερνηση.  Τα δικτατορικά καθεστώτα διατηρούνται με την αστυνόμευση της ιδιωτικής ζωής του πολίτη, τη λογοκρισία του τύπου, τη φυλάκιση των πολιτών, ακόμη και με βασανιστήρια ή με την εξόντωση των αντιπάλων. Οι πολίτες φοβούνται να εκφράσουν ελεύθερα τη γνώμη τους (λογοκρίνονται) και δεν εμπιστεύεται ο ένας τον άλλον. Οι δικτατορίες όμως που καμιά φορά επικρατούν εύκολα, συνήθως καταρρέουν μετά από αιματηρούς αγώνες ή εθνικές καταστροφές. Πράγμα που συνέβη και στην Ελλάδα με την δικτατορία της 21ης Απριλίου 1967 που κατάρρευσε με την εξέγερση του Πολυτεχνείου και την Κυπριακή τραγωδία του 1974.

ΦΑΣΙΣΤΙΚΑ ΚΑΘΕΣΤΩΤΑ: Στην Ευρώπη την εποχή του Μεσοπολέμου 1919-1939, εμφανίστηκαν μερικά ολοκληρωτικά καθεστώτα που έγιναν γνωστά με το γενικότερο όρο φασισμός (ο όρος προέρχεται από την ιταλική λέξη fascio που σημαίνει ένωση, δέσμη). Σε κάθε χώρα όμως είχαν διαφορετική ονομασία, π.χ. εθνικοσοσιαλισμός ή ναζισμός στη Γερμανία, εθνικό κράτος του Φράνκο στην Ισπανία. Οι αρχηγοί των φασιστικών κομμάτων ξεκίνησαν σαν αρχηγοί πολιτικών κομμάτων με αυταρχική και εθνική ιδεολογία. Σε μερικές περιπτώσεις κατέλαβαν ακόμη την αρχή και με εκλογές, όπως ο Χίτλερ στη Γερμανία 1933. Όταν κατέλαβαν την αρχή, κατάργησαν το δημοκρατικό καθεστώς και τα άλλα πολιτικά κόμματα. Τα φασιστικά καθεστώτα διατηρούν την οικονομική δομή του φιλελεύθερου κράτους, αλλά καταργούν τους κοινοβουλευτικούς δημοκρατικούς θεσμούς. Άλλα χαρακτηριστικά του φασισμού είναι η παραδοσιακότητα, ο λαϊκισμός, η λατρεία του Κράτους, ο ηθικισμός, ο πολιτικός ελιτισμός, ο ρατσισμός, ο μιλιταρισμός, ο αντιδιανοουμενισμός,η έμφαση στο θεσμό της οικογένειας και η χρησιμοποίηση της εκπαίδευσης ως μηχανισμού εγχάραξης της φασιστικής ιδεολογίας. Ακόμη και η έμφαση στην ανωτερότητα της φυλής.
Όλα τα φασιστικά κινήματα ήταν μαζικά κινήματα που στελεχώθηκαν κυρίως από την μικροαστική τάξη, η οποία στη φάση του μονοπωλιακού καπιταλισμού, οδηγούμενη στην προλεταριοποίηση, καθοδική κοινωνική κινητικότητα, από φόβο προς αυτή, πλαισιώνει αυταρχικές ή ολοκληρωτικές λύσεις.
Η Γερμανία του Χίτλερ και η Ιταλία του Μουσολίνι ακολούθησαν μια επεκτατική πολιτική με επιθέσεις αρχικά σε γειτονικά κράτη που οδήγησαν στο Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο, με αποτέλεσμα τη συντριβή του γερμανικού και ιταλικού φασισμού. Στην Ελλάδα την ίδια εποχή είχαμε το καθεστώς της 4ης Αυγούστου, του Ιωάννη Μεταξά 1936-1941, που είχε εκφασιζουσα  ιδεολογία.

Γ) ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΣΜΟΣ ΑΡΙΣΤΕΡΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ
Ολοκληρωτισμός αριστερής έκφρασης είναι οι περίφημες λαϊκές δημοκρατίες που παρουσιάζουν μεταξύ τους διαφορές στην οργάνωση αλλά και στην πρακτική. Σημαντικό ρόλο για το καθορισμό του χαρακτήρα τους διαδραματίζουν οι συγκεκριμένες ιστορικές συνθήκες, η διαφορετική αντίληψη για την ανάπτυξη μιας κοινωνίας, ο τρόπος λειτουργία τους. Πολλές φορές το κυρίαρχο κόμμα σχεδιάζει, προγραμματίζει, ελέγχει όλους τους τομείς της δημόσιας ζωής και δράσης, λογοκρίνει και τιμωρεί αντιπάλους αδυσώπητα. Τα καθεστώτα αυτού του τύπου βασίζουν την οικονομική τους ανάπτυξη στην ταχύτερη ανάπτυξη της βιομηχανίας. Αναπτύσσουν μεγάλη, τέλος, κομματική γραφειοκρατία, και κάθε θεωρητικό μοντέλο κομμουνιστικής ανάπτυξης παραβιάζεται στη πράξη παράφορα.

Δ) ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
Δημοκρατία είναι το πολίτευμα κατά το οποίο η ανωτατη ισχυ του Κράτους είναι η λαικη βουληση . Το πολίτευμα αυτό στηρίζεται στην αρχή της λαϊκής κυριαρχίας κατά την οποία ο λαός είναι ο φορέας και πηγη της κρατικής εξουσίας. Η δημοκρατία διακρίνεται σε άμεσο, έμμεσο, αντιπροσωπευτική και μικτή.
Άμεσος, όταν ο λαός ασκεί απευθείας την κρατική εξουσία.
Έμμεσος ή αντιπροσωπευτική, όταν ο λαός ασκεί την κρατική εξουσία και κυρίως την νομοθετική εξουσία δι’ οργάνων εκλεγμένων υπ’ αυτού.
Μικτή δημοκρατία, είναι όταν ο λαός ασκεί την εξουσία εν μέρει αμέσως και εν μέρει δι’ αντιπροσώπων του.
Η άμεσος δημοκρατία είναι ο αρχαιότερος τύπος και ίσχυσε σε πολλές αρχαίες ελληνικές πόλεις και προπαντός εις την Αθήνα. Σήμερα ο τύπος της Δημοκρατίας που επικρατεί είναι ο έμμεσος δι’ αντιπροσώπων. Μόνο σ’ ορισμένα κράτη συναντάται μικτή δημοκρατία, όπως στην Ελβετία που υπάρχει Ομοσπονδιακό σύστημα.
Η αντιπροσωπευτική δημοκρατία διακρίνεται σε βασιλευόμενη και αβασίλευτη. Βασιλευόμενη είναι, όταν ο ανώτατος άρχοντας είναι ο Βασιλιάς, ενώ αβασίλευτη, όταν ανώτατη αρχή είναι οποιοδήποτε άλλο αιρετό όργανο. Η αβασίλευτη δημοκρατία διακρίνεται σε προεδρική και προεδρευόμενη.
Προεδρική είναι η δημοκρατία που αρχηγός της πολιτείας είναι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας και ουσιαστικά είναι και ο Πρόεδρος της κυβέρνησης. Αυτός διορίζει και παύει τους υπουργούς που είναι πολιτικά υπεύθυνοι μόνο απέναντί του.
Προεδρευόμενη κοινοβουλευτική δημοκρατία είναι η δημοκρατία που το αποφασιστικό όργανο του λαού είναι η κυβέρνηση και η οποία στηρίζεται στην εμπιστοσύνη της Βουλής. Ο αρχηγός της πολιτείας συνήθως εκλέγεται από τη Βουλή και δεν έχει ουσιαστικές πολιτικές αρμοδιότητες, λειτουργεί ως ρυθμιστής του πολιτεύματος.


Ακολουθήστε τα Χανιώτικα Νέα στο Google News στο Facebook και στο Twitter.

Δημοφιλή άρθρα

Αφήστε ένα σχόλιο

Please enter your comment!
Please enter your name here

Εντός εκτός και επί τα αυτά

Μικρές αγγελίες

aggelies

Βήμα στον αναγνώστη

Στείλτε μας φωτό και video ή κάντε μία καταγγελία

Συμπληρώστε τη φόρμα

Ειδήσεις

Χρήσιμα