Αντανάκλαση της συμπεριφοράς μας είναι το φυσικό και αστικό περιβάλλον στο οποίο ζούμε, όπως επισημάνθηκε κατα την διάρκεια του τριήμερου φεστιβάλ “p_public 2014”, που διοργάνωσε για 5η συνεχή χρονιά η ομάδα p_public, υπό την αιγίδα του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Χανίων, το οποίο ολοκληρώθηκε την Κυριακή. Μέσα από ενδιαφέρουσες διαλέξεις για καλές πρακτικές που εφαρμόζονται στον δημόσιο χώρο σε πόλεις του εξωτερικού όπως στην Κοπεγχάγη και στη Σαμπίνα της Ιταλίας, ομιλίες που έγιναν τόσο στο Κέντρο Αρχιτεκτονικής της Μεσογείου όσο και σε δημόσιους ανοικτούς χώρους της πόλης, συμβολικές εικαστικές δράσεις, οι αρχιτέκτονες του “p_public” είχαν ως σκοπό την ενεργή συμμετοχή του χρήστη προκειμένου να αναδειχθούν οι χωρικές και ανθρωπογενείς προεκτάσεις της συμπεριφοράς του στο δημόσιο χώρο.
Βασικοί άξονες του φεστιβάλ ήταν: το πώς αλλάζει ο χώρος μεσω της “συμμετοχής” των χρηστών, αλλά και πώς αντιμετωπίζεται ο δημόσιος χώρος από την Πολιτεία, τι βάρος δίνεται στο συγκεκριμένο τομέα, ποια είναι τα στρατηγικά διακυβεύματα και τι εικόνα θέλει να προβάλει για την πόλη και τους πολίτες της. Στην κατεύθυνση αυτή, δύο καλές πρακτικές που παρουσιάσθηκαν κατά τη διάρκεια των διαλέξεων και θα μπορούσαν να αποτελέσουν παράδειγμα για τη νέα δημοτική αρχή, όπως επεσήμαναν τα μέλη του p_public, ήταν το παράδειγμα της Κοπεγχάγης μιας φιλικής, σύγχρονης ποδηλατούπολης αλλά και ο συμμετοχικός σχεδιασμός από ενεργούς πολίτες στη Σαμπίνα, ένα τοπίο αρκετά κοντά στο ελληνικό, στη Ρώμη της Ιταλίας.
ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΗΣ “ΠΟΔΗΛΑΤΟΥΠΟΛΗΣ”
Κατά τη διάρκεια της ομιλίας της με θέμα “Εμπειρία από την Κοπεγχάγη και προβληματισμός για την πόλη μας» η πολεοδόμος Μηχ. Παν. Θεσσαλίας, MLA Παν. Κοπεγχάγης Αλεξάνδρα Χαιρετάκη που διαμένει και εργάζεται στην Κοπεγχάγη, μια πόλη πιο φιλική προς τους ανθρώπoυς, όπου το 40% των πολιτών χρησιμοποιεί το ποδήλατο ανέφερε: «Ο ρόλος του ενεργού πολίτη και της συμπεριφοράς του στον χώρο, άρχισε να καλλιεργείται από τη δεκαετία του ’70 στην Κοπεγχάγη, μια πόλη πιο οργανωμένη και ταυτόχρονα φιλική προς τους ανθρώπους. Καταρχήν το 40% των ανθρώπων χρησιμοποιεί το ποδήλατο ως το βασικό μέσο μεταφοράς. Για παράδειγμα όταν χιονίζει στην πόλη, πρώτα καθαρίζονται οι ποδηλατόδρομοι διότι αυτοί χρησιμοποιούνται περισσότερο. Στην ελληνική πραγματικότητα, οι πόλεις μας μπορούν να πάρουν παραδείγματα από τις πόλεις του εξωτερικού, όμως αυτό θέλει πολλή δουλειά, διότι λείπει η παιδεία δηλαδή η συμπεριφορά του “εμείς” κι όχι του “εγώ”, η πολιτική βούληση και οι υποδομές. Στην Ελλάδα τώρα ξεκινάει αυτή η τάση που στη Δανία όμως έχει αρχίσει από το 1970…». Η ίδια αναφέρθηκε στην εμπειρία της ως μέλος σε μια ομάδα νέων αρχιτεκτόνων με βάση την Κοπεγχάγη, όπου σε όσες προσωρινές αστικές παρεμβάσεις και εκδηλώσεις διοργάνωναν, η ενεργός συμμετοχή των χρηστών ήταν απαραίτητη.
«Δρώμενα όπως το Park(ing) day, αστικές βόλτες, pop-upgardens, κλείσιμο δρόμων από αυτοκίνητα, επέτρεπαν την ανταλλαγή και υλοποίηση ιδεών μαζί με την τοπική κοινότητα. Αυτές οι εναλλακτικές χρήσεις του δημόσιου χώρου έχουν τη δυνατότητα να αναβαθμίσουν τον χαρακτήρα μιας περιοχής και να δημιουργήσουν μακροπρόθεσμα “ζωντανές” γειτονιές» σημείωσε.
ΜΑΘΑΙΝΟΝΤΑΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ITAΛΟΥΣ
Μαθαίνοντας από τους κατοίκους μέσα από ένα εργαστήριο συμμετοχικού σχεδιασμού στη Σαμπίνα της κεντρικής Ιταλίας ήταν το θέμα της ομιλίας του αρχιτέκτονα μηχανικού και υποψήφιου PhD ΕΜΠ, March Berlage Ρότερνταμ, λέκτορα στο Πολυτεχνείο Κρήτης Αλεξ. Βαζάκα. Η εισήγησή του παρουσίαζε μια μεθοδολογία και πιθανή εφαρμογή πολιτικών επέμβασης και δημιουργίας δημόσιου χώρου στην ύπαιθρο, μέσα από το πλαίσιο ενός εργαστηρίου αρχιτεκτονικής. Οι επεμβάσεις αυτές συγκροτήθηκαν μέσα από πρωτοβουλίες και αιτήματα πολιτών και ομάδων που δεν ανήκουν στους φορείς εκείνους που επίσημα χαράσουν πολιτική. Πεδίο έρευνας και εφαρμογής ήταν η περιοχή Sabina στην Κεντρική Ιταλία, ένα τοπίο αρκετά κοντά στο Ελληνικό, που μοιράζεται παρόμοια προβλήματα και αναζητήθηκαν ευρείας κλίμακας λύσεις μέσα από “τοπικές” παρεμβάσεις. «Οι κάτοικοι οργάνωσαν πρωτοβουλίες και έφτιαξαν έναν οργανισμό μέσα από τον οποίον λειτούργησε και το συγκεκριμένο εργαστήρι αρχιτεκτονικής στο οποίο συμμετείχαμε.
Το σημαντικό είναι ότι πρόκειται για μια δραστηριότητα που απευθύνεται στους κατοίκους που καλούνται να συμμετέχουν σε αυτή τη δραστηριοτητα με επίκεντρο τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν» τόνισε ο κ. Βαζάκας ο οποίος ανέφερε ως κοινά προβλήματα της Σαμπίνα με τα Χανιά ότι «έχουν πάρα πολλούς αρχαιολογικούς χώρους, παλιές βιομηχανικές μονάδες εγκαταλελειμμένες, πολλά αγροτικά κέντρα που δεν λειτουργούν πλέον ως τέτοια, το ίδιο το πολιτιστικό τοπίο το οποίο είναι συνδιαμορφούμενο από τον άνθρωπο και το οποίο εγκαταλείπεται με το διακύβευμα να είναι πώς θα το διατηρήσουμε και με ποια οικονομικά μοντέλα. Αυτό βέβαια είναι δύσκολο όμως σε κάθε περίπτωση χρειάζεται η ενεργοποίηση των ίδιων των κατοίκων ανά γειτονιές, ανά περιοχές. Βέβαια ακόμη και η συζήτηση γύρω από αυτά τα θέματα δημιουργεί μια συλλογικότητα που είναι πολύ σημαντική, διότι μόνο έτσι ενδεχομένως μπορούν να προέλθουν από κάτω ενέργειες και δυναμικές που αργότερα να γίνουν πολιτικές από οποιοδήποτε αυτοδιοικητικό φορέα».
ΕΦΙΚΤΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Ο πρόεδρος του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Χανίων και μέλος της ομάδας “p_public” Γιώργος Καλλιγέρης σημείωσε ότι στόχος της φετινής διοργάνωσης του φεστιβάλ ήταν «να ενεργοποιήσουμε τους χρήστες του δημόσιου χώρου αλλά και τους επισκέπτες της πόλης, να ανταλλάξουμε ιδέες και να φτιάξουμε τον δημόσιο χώρο του σύγχρονου “εμείς”. Στην κατεύθυνση αυτή τα θέματα των διαλέξεων αφορούσαν άλλες ευρωπαϊκές πόλεις που οι καλές πρακτικές τους για τον δημόσιο χώρο θα μπορούσαν να εφαρμοστούν στα Χανιά είτε να προσαρμοστούν στις τοπικές συνθήκες ή να αποτελέσουν έμπνευση. Κι αυτό φαίνεται απόλυτα πως είναι εφικτό. Για παράδειγμα όπως και στην Κοπεγχάγη που το 40% των πολιτών χρησιμοποιούν ποδηλατόδρομους, θα μπορούσε να γίνει και στα Χανιά -όπως έχει προταθεί και από την Ομάδα Ενοποίησης Ανοικτών και Πράσινων χώρων- μια ενιαία παραλιακή διαδρομή ποδηλατόδρομου από τον Κουμπελή μέχρι τους Αγ. Αποστόλους. Μια διαδρομή όχι μόνο για βόλτα αλλά και για την μετακίνηση για να πάει κάποιος στη δουλειά του στην πόλη».
Η αρχιτέκτων, μέλος της ομάδας “p_public” Ειρήνη Βλαζάκη επεσήμανε πως από την πρώτη χρονιά υλοποίησης του φεστιβάλ μέχρι σήμερα «θέλαμε να ενεργοποιήσουμε τον κόσμο να “δει” κάποια πράγματα για τα οποία αδιαφορεί είτε δεν τα γνωρίζει.
Το ίδιο προβάλλουμε κάθε χρονιά, ίσως από μια διαφορετική σκοπιά, δηλαδή την ενεργοποίηση του χρήστη του δημόσιου χώρου για την ευθύνη που έχει απέναντι σε αυτό. Να μην κοιτά μόνο το ιδιωτικό αλλά το συλλογικό, το “εμείς”. Στο ίδιο πνεύμα οι διαλέξεις που έγιναν αλλά και οι παράλληλες δράσεις που σκοπίμως πραγματοποιήθηκαν σε ανοικτούς δημόσιους χώρους. Θέλουμε να πιστεύουμε ότι τις προτάσεις μας αυτές όπως τη δημιουργία ποδηλατόδρομου σε μια ενιαία παραλιακή διαδρομή από τον Κουμπελή μέχρι τους Αγ. Αποστόλους θα τις ενστερνιστεί η νέα δημοτική αρχή ή τουλάχιστον εύχομαστε να τις ενστερνιστεί». Το φεστιβάλ συνδιοργάνωσε η Περιφέρεια Κρήτης/Περιφερειακή Ενότητα Χανίων, 28η Ε.Β.Α., Κ.Ε.Π.ΠΕ.ΔΗ.Χ. – Κ.Α.Μ με φορείς Υποστήριξης τον Δήμο Χανίων, το Δημοτικό Λιμενικό Ταμείο Χανίων, το Λιμεναρχείο Χανίων και το Τμήμα Τροχαίας Χανίων
