Η δυσκολία καταγραφής καθημερινών περιστατικών στην μνήμη μας παρατηρείται σ’ όλες τις ηλικιακές ομάδες. Οι συνέπειες επηρεάζουν την ποιότητα ζωής όλων.
Φανταστείτε οδηγούς να μην καταγράφουν τη διαδρομή που έκαναν, μαθητές να μην ακούν το μάθημα, σύζυγοι να διαπληκτίζονται γιατί άκουσαν τη μισή πρόταση και μικρά παιδιά να αδυνατούν να θυμηθούν μισή ντουζίνα πληροφορίες.
Δεν φιλοδοξώ να απαντήσω σε όλες τις πιθανές σας ερωτήσεις, μια περιγραφή των νέων συνηθειών μας που επηρεάζουν τη μόνιμη καταγραφή καθημερινών επεισοδίων κάνω σήμερα.
Στο φαρμακείο
Η σκηνή πρόσφατη σε φαρμακείο της πόλης μας. Ηλικιωμένη κυρία –πρώην επιτυχημένη επαγγελματίας- ζητά φάρμακα αξίας Ε 22. Σε λίγο τα φάρμακα της παραδίδονται μαζί με την απόδειξη. Κι ακολουθεί ο παρακάτω διάλογος: ‘Κοπελιά να σου δώσω τώρα τα Ε20 και τα υπόλοιπα να σου τα φέρω αύριο;’. Μου κάνει εντύπωση το ερώτημα γιατί η κυρία κρατούσε στα χέρια της 4 χαρτονομίσματα των Ε 50 όταν ήλθε. Ευγενικά η υπάλληλος παίρνει το ένα 50ρικό και της επιστρέφει ρέστα κρατώντας την αξία των φαρμάκων. ‘Τα κράτησα όλα,’ της λέει ‘δεν χρειάζεται να ξανάλθετε. Σας δίνω ρέστα Ε28’ και της τα μετράει ενώπιον μας. Η ηλικιωμένη κυρία με βλέμμα απλανές παίρνει τα χρήματα και φεύγει. Όλα καλά θα πείτε. Αμ’ δε.
Μαθαίνω ότι την επομένη η ηλικιωμένη επανήλθε απαιτώντας τα ρέστα που δεν πήρε. Μάταια η υπάλληλος κι ο φαρμακοποιός τη διαβεβαιώνουν ότι της τα έδωσαν ενώπιον μαρτύρων.
Σε μια περίπτωση μη καταγραφής των καθημερινών επεισοδίων στη μνήμη της ηρωίδας αναφέρεται το σενάριο της ταινίας ΑΜΝΗΣΙΑ που προβάλλεται τις μέρες μας.
Αίτια και δικαιολογίες ‘Δεν παρατήρησα, δεν άκουσα, δεν θυμάμαι’ μια μικρή φράση που περιλαμβάνει όλες τις πιθανές δικαιολογίες όσων δυσκολεύονται να καταγράψουν πληροφορίες και γεγονότα. Αν σκαλίσουμε λίγο θα ανακαλύψουμε την ποικιλία των αιτιών της γκρίζας μνήμης:
• Οι οδηγοί δεν θυμούνται μια διαδρομή όταν τους απασχολεί έντονα ένα πρόβλημα ή όταν μιλάνε στο κινητό τους. Και στις 2 περιπτώσεις η μνήμη εργασίας τους υπερφορτώνεται, έτσι μένει ελάχιστη χωρητικότητα που αναλώνεται στη μηχανική οδήγηση. Αν γίνουν αίτιοι ατυχήματος, ούτε που θα θυμούνται πως έγινε.
• Οι σύζυγοι που καταγράφουν τη μισή πρόταση από αυτή που τους ειπώθηκε δεν έχουν την υπομονή να την ακούσουν ολόκληρη. Βιαστικά προσπαθούν να κάνουν συνειρμούς για να απαντήσουν και αποτυγχάνουν. Επίσης, είναι πιθανόν η μνήμη εργασίας τους να αδυνατεί να συγκρατήσει όλες τις πληροφορίες.
• Οι μαθητές, η πλέον ευάλωτη πληθυσμιακή ομάδα, που δεν ακούν το μάθημα πολλαπλασιάζονται τις μέρες μας. Η ‘αφηρημάδα τους’ διάσπαση προσοχής το λέμε, μπορεί να οφείλεται σε ένα τα παραπάνω αίτια ή και σε άλλα όπως… – αναντιστοιχία του μαθησιακού τους προφίλ με εκείνο του εκπαιδευτικού, μη σεβασμός της προσωπικότητας τους στο σχολικό περιβάλλον, απουσία υποστηρικτικού δικτύου, κακή διατροφή, μειωμένη διάρκεια ύπνου, υπερβολική εξάρτηση από οθόνες, ένας κατάλογος χωρίς τέλος.
Ναι στο χρώμα, όχι στο γκρίζο
Στο βιβλίο μου ‘Θυμάμαι εύκολα’ προτείνω μια σειρά λύσεις, επιτομή των οποίων είναι η ανάπτυξη της μνήμης εργασίας, της παρατηρητικότητας, η άσκηση κι η προσθήκη ισχυρών δόσεων χρωμάτων, λεξιλογίου και αισθημάτων στην αέναη καταγραφή εμπειριών.
Αυτά όσον αφορά τους ενήλικες, για τα παιδιά που περνούν το 1/3 της ζωής τους σε σχολικά περιβάλλοντα οφείλουμε να είμαστε πιο προσεκτικοί. Καθήκον μας είναι να ελαχιστοποιήσουμε τους αρνητικούς παράγοντες που επηρεάζουν την καταγραφή πληροφοριών.
Ας δούμε τους τομείς που εστιάζουν την προσοχή τους οι αξιολογητές των σχολείων στη Μεγ.Βρετανία. Αντιγράφω από ‘Τα καθήκοντα του αξιολογητή’ στην ιστοσελίδα της αρμόδιας υπηρεσίας ‘Office for Standards in Education’:
• Υπάρχει αποτελεσματικό προστατευτικό περιβάλλον σε όλους τους χώρους του σχολείου;
• Υπάρχει σεβασμός της προσωπικότητας και των μαθησιακών προφίλ όλων των μαθητών;
• Γίνονται οι ενέργειες που απαιτούνται για να ικανοποιηθούν οι ανάγκες όλων των μαθητών για το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα;
•
*συγγραφέας ‘Θυμάμαι εύκολα’, ‘Μαθαίνω εύκολα’, ‘ Μελετώ αποτελεσματικά’ polygnosi@otenet.gr
