Παρασκευή, 29 Μαρτίου, 2024

Ημερολογιακά Απτά – γραπτά

Clip_4 MNHMEIO PANAGIASΧάινς… Ιντα
Τ’ ανδραγάθημα

του Πατεράκη

Κυριακή 9 Νοεμβρίου
Πραγματοποιήθηκε η εκδήλωση απόδοσης τιμής στην ιστορική μάχη της Παναγιάς, στον χώρο του μνημείου, από το παράρτημα Χανίων της Π.Ε.Α.Ε.Α.-Δ.Σ.Ε.. Η ιστορική αυτή μάχη στα Κεραμειά, έλαβε χώρα στις 12 και 14 Νοεμβρίου 1944. Οι Γερμανοί έχασαν τη μάχη από τους παθιασμένους μαχητές του ΕΛΑΣ που πολέμησαν απέναντι στην οργανωμένη και καλοεξoπλισμένη Γερμανική ναζιστική μηχανή, με παλιού τύπου σκουριασμένα ντουφέκια. Η θύμηση μου ταξιδεύει 30 χρόνια πριν, όταν στο πλαίσιο ενός πανελλήνιου διαγωνισμού έπρεπε να εμπνευστώ, ώστε να αποδώσω μορφολογικά την υπέρτατη ιδέα της αντίστασης και τη διαχρονική αντίσταση εναντίον του φασισμού, το αντιρεαλιστικό μνημείο όπως το είχα υλοποιήσει στη μακέτα, απαρτίζονταν από Κρητικούς στυλιζαρισμένους αφαιρετικούς, ντυμένους υπαινικτικά με Μινωική αλλά και σύγχρονη Κρητική στολή ανά δύο, στο δεξί τους χέρι -πλέον- ως ορειχάλκινο σύμπλεγμα, κρατάνε ένα ντουφέκι, ναι είχα επηρεασθεί από το ποίημα του Γιάννη Ρίτσου “Ρωμιοσύνη”. Το χέρι τους είναι κολλημένο στο ντουφέκι./ Το ντουφέκι είναι συνέχεια του χεριού τους,/ το χέρι τους είναι συνέχεια της ψυχής τους/ έχουν στα χείλια τους απάνου το θυμό./ Κι έχουνε τον καημό βαθιά στα μάτια τους…»
Έχουν οι 4 μορφές υποτάξει το φασιστικό τέρας (εξπρεσιονίστικη απόδοση) και όμως αυτό αντιστέκεται.., διέβλεπα από τότε(1) τη μετάλλαξη της Γερμανικής κυριαρχίας, όμως δεν μπορούσα να φανταστώ πως θα ζούσα και εγώ (με τα θύματα από την οικογένεια μου στο μαρτυρικό χωριό Κουστογέρακο τη στιγμή που το Πανεπιστήμιο της αγαπημένης μας Κρήτης θα έδινε στα μουλωχτά, τίτλους τιμής στον Γερμανό καθηγητή Ρίχτερ που είχε το θράσος να αμφισβητήσει -την αναμφισβήτητη- γενναιότητα και τον ηρωισμό των πατεράδων μας, στην περίφημη πλέον Μάχη της Κρήτης, που είχε μάλιστα μετά την επικράτηση από τα επίλεκτα σώματα αλεξιπτωτιστών της Γερμανίας, καθυστερήσει στους στόχους, έχοντας απώλειες… αλλά και παίρνοντας εκδίκηση γιατί τόλμησαν να τους πολεμήσουν άοπλοι με κάθε μέσο. Επιλέγω από το εξαιρετικό μυθιστόρημα του Αντόνιο Ταμπούκι “Ο Τριστάνος πεθαίνει, μια ζωή”(2 )
Αλλά οι Κρητικοί έχουν χαρακτήρα, ξέρεις τι έκαναν όταν εισέβαλαν οι γερμανοί; Εξολόθρευσαν ένα ολόκληρο ναζιστικό τάγμα οπλισμένο όπως συνήθιζαν να είναι οπλισμένοι οι ναζί, και ξέρεις πώς; Με τα κλαδευτήρια για τις ελιές (3 ) άλλους στραγγάλιζαν με γυμνά χέρια…»
Φυσικά, αρκετά χωριά κάηκαν από τους Γερμανούς ως αντίποινα για την αντίσταση των χωρικών τους, ενδεικτικά: Κάντανος, Λειβαδάς, Κουστογέρακο… για να φτάσει η Κρήτη να μετράει τόσους νεκρούς και όταν ο πόλεμος τελείωσε «η κεφαλή του τέρατος είχε ήδη συνθλιβεί στη Δρέσδη και στο Βερολίνο» (Ταμπούκι) αλλά η Γερμανική κατοχή παρατάθηκε μέχρι τον Μάιο του 1945 «και τι μπορεί να σημαίνει ότι η πόλη των Χανίων για δυο μήνες περίπου από τον Μάιο έως τον Ιούνιο της ίδιας χρονιάς βρέθηκε υπό αγγλογερμανική κατοχή;». Αναρωτιέται η Μάρω Δούκα στο συγκλονιστικά αποκαλυπτικό βιβλίο της “Το δίκιο είναι ζόρικο πολύ”(4) που μεταξύ των πολλών αναφορών σε αντιστάσεις, πατριώτες, αντάρτες, δωσίλογους, νεκρούς και επιζώντες, αναφέρεται αρκετές φορές στη μάχη της Παναγιάς, όπως «…πίσω από τον Λούλο, άρχισαν εβδομήντα περίπου Γερμανοί να βαδίζουν εναντίον του χωριού Παναγιά. Εχουν πια πλησιάσει αρκετά κι έχουν ήδη αρχίσει να καίνε τα πρώτα σπίτια. Ο λοχαγός Χειλαδάκης τους βλέπει από ψηλά και λυσσάει. Θα τους αφήσει να κάψουν ολόκληρο το χωριό; Διατάζει αμέσως εξόρμηση. Με τις λίγες σφαίρες που τους έχουν απομείνει, ροβολούν. Οπότε οι Γερμανοί, μην περιμένοντας τέτοιο γιουρούσι, αναγκάζονται ξαφνιασμένοι να υποχωρήσουν. Οι Ελασίτες, ασυγκράτητοι πια τους παίρνουν στο κυνήγι…».
Τι ηρωισμός, αποδίδω με ένα απόσπασμα από το έργο του R. Korsakov – Capriccio Espagnol-IV
Τρίτη 2 Δεκεμβρίου
Όλα τα κανάλια και οι Κρητικοί ραδιοσταθμοί έχουν σαν βασική είδηση, την παρέμβαση του αντιεισαγγελέα Ρεθύμνου, Γιώργου Πατεράκη για το ντροπιαστικό γεγονός που έλαβε χώρα τις τελευταίες ημέρες στην Πανεπιστημιακή κοινότητα, τους χειρισμούς των Πανεπιστημιακών Ε. Στεφάνου και Α. Στεργίου  και τα γεγονότα της αναγόρευσης του Γερμανού καθηγητή Χάινς Ρίχτερ που προσβάλλει με την αποδεδειγμένη παραποίηση της ιστορίας τους αγώνες του Κρητικού λαού. Κάνω άλλη μια αναφορά από “Το δίκιο είναι ζόρικο πολύ”.
«…Με την πρώτη ριπή έπεσαν τέσσερις γυναίκες νεκρές: Χρυσή Αναστασάκη, Ελένη Πατεράκη, Ελευθερία Μιριζάκη, Μαρία Μελάκη. Τραυματίστηκαν άλλες τρεΙς. Και τότε ο Κωστής Πατεράκης από ψηλά σημαδεύει, κοντά τετρακόσια μέτρα απόσταση, τον πολυβολητή και τονε ξαπλώνει χάμω. Κι ακούστηκε ως πέρα η φωνή του: Φωθιά, μωρέ, και σκοτώνουνε τσι γυναίκες μας, τα παιδιά μας! Ταυτόχρονα με τον Κωστή έριξαν ο Γιώργης Καντανόλης και ο Μανώλης Σειραδάκης. Ο Γερμανός που ετοιμαζόταν να αποτελειώσει και τις άλλες γυναίκες σωριάστηκε. Τι επακολούθησε δεν περιγράφεται. Έτρεχαν, λέει, πέρα δώθε οι Γερμανοί να σωθούν. Έτρεχαν και τα αιματοκυλισμένα γυναικόπαιδα…»
Ο Κωστής Πατεράκης έδειξε τη λεβεντιά του, ένας από τους αρκετούς αντιστασιακούς ενάντια στο Ναζισμό. Σήμερα που τα γεγονότα κρύβουν την “κεφαλή του τέρατος” με προσωπεία φιλίας, ένας νεότερος Πατεράκης, από άλλο αγωνιστικό πόστο, δηλώνει ως γνήσιος Κρητικός “παρών”, η πράξη του βρίσκει ανταπόκριση -πιστεύω προσωπικά- σε δεξιούς, κεντρώους και αριστερούς γιατί το ζητούν οι νεκροί μας, προμετωπίδα στο βιβλίο του Τριστάνο έχει ο Ταμπούκι το «είναι δύσκολο να φέρεις αντιρρήσεις στους νεκρούς» ΦΕΡΟΥΤΣΙΟ και ουδείς μαρτυρεί για τον μάρτυρα… ΠΩΛ ΤΣΕΛΑΙΝ και ο Τριστάνο στη σελ. 151 «η ιστορία είναι ένα πάμψυχρο πλάσμα, δεν λυπάται τίποτα και κανέναν, εκείνος ο Γερμανός φιλόσοφος (εννοεί τον Β. Μπένγιαμιν) που αυτοκτόνησε σε ένα μικρό πανδοχείο των συνόρων δραπετεύοντας από τον Φράνκο και τον Χίτλερ… και ίσως από τον εαυτό του…κι εκείνη η αλήθεια είναι υπερβολικά ατελής… Η αλήθεια είναι ατελής».
‘Ιντα, ίντα λέει… μονολόγησα η ιστορία ένα πάμψυχρο πλάσμα… στο μυαλό μου ήρθε -ήταν τόσο νωπή- η ταινία του Παβελ Παβικόφσκι που είδα την προηγούμενη εβδομάδα πρωτομηνιά στο Αττικόν, “IDA”, ένα μαυρόασπρο εξαιρετικό φιλμ, αναφέρεται στο 1962 με συνδέσεις στην κατοχική Πολωνία τη διχασμένη ανάμεσα στην καθολικισμό και τον κομμουνισμό με θύματα εβραϊκής καταγωγής. Μια συγκλονιστική ιστορική ανάσυρση με αργό ρυθμό για να αποτυπώνεις από τα σχεδόν ακίνητα πλάνα και μέσα από φωτογραφικές ερμηνείες λιτές, ψυχρές, τη δύναμη της εικόνας πάνω στην ιστορία την ενοχική την ψευδαισθησιακή. Τα ερωτήματα γεννούν αδιέξοδα, σαν λογοπαίγνιο μεταφέρω, «Ιντα στο γιάντα. Ιντα θέλεις να πεις ψευτοιστορικέ; Χιόνια δεν είχαμε για να σταματήσουμε τον άξονα το ’41 μα το ’λεγε η παθιασμένη αντιστασιακή ύπαρξη των Κρητικών και αυτό έγραψε ιστορία που δυστυχώς δικαιώνει τον Μανώλη Γλέζο: δεν την έχουμε αξιοποιήσει όσο θα ’πρεπε παγκοσμίως τη Μάχη της Κρήτης(5), βυθίζομαι στους κατοχικούς στίχους του Μανώλη Αναγνωστάκη από το “Χειμώνας 1942”,
«ώρες ταυτισμένες χωρίς συνείδηση, προσπαθώντας μια λάμψη σε φόντο σελίδων Με πένθιμο χρώμα.»
Αφήνω το στυλό και τις αναμνήσεις, με ταξιδεύουν λυρικότροπες νότες, Shostakovich piano Concerto No2 in F (2nd Movement).

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
(1) Tελικά κέρδισα τον διαγωνισμό, τα αποκαλυπτήρια του μνημείου Πεσόντων της μάχης της Παναγίας έγιναν στις 1/6/86 σε μια τελετή που παρακολούθησαν χιλιάδες άνθρωποι.
(2) Ο “Τριστάνο πεθαίνει μια ζωή” εκδ. “Αγρα” σε μετάφραση (όπως όλα τα βιβλία του Ταμπούκι) Ανταίου Χρυσοστομίδη. Μόλις πληροφορήθηκα τον θάνατο του πατέρα του Σοφιανού, αριστερού σημαντικού “δασκάλου” της δημοσιογραφίας, αιωνία η μνήμη του θα επανέλθουμε.
(3) Το πόσο λάτρευε ο Ταμπούκι της κρητικές ελιές φαίνεται στο βιβλίο του “Ταξίδια και άλλα ταξίδια” Αγρα.
(4) “Το δίκιο είναι ζόρικο πολύ” μέρος σπουδαίας τριλογίας εκδ. Πατάκη.
(5) Τη δήλωση αυτή έκανε ο Μ. Γλέζος πριν 4 χρόνια στο Δημαρχείο Χανίων σε ανοιχτή συζήτηση με δημοσιογράφους και πολίτες.


Ακολουθήστε τα Χανιώτικα Νέα στο Google News στο Facebook και στο Twitter.

Δημοφιλή άρθρα

Αφήστε ένα σχόλιο

Please enter your comment!
Please enter your name here

Εντός εκτός και επί τα αυτά

Μικρές αγγελίες

aggelies

Βήμα στον αναγνώστη

Στείλτε μας φωτό και video ή κάντε μία καταγγελία

Συμπληρώστε τη φόρμα

Ειδήσεις

Χρήσιμα