Παρασκευή, 29 Μαρτίου, 2024

Το Ιδρυμα “Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος”

Πολύς λόγος γίνεται τελευταία εξαιτίας του επικρεμάμενου κινδύνου της κατάργησης του Ιδρύματος Ερευνών και Μελετών “Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος” για οικονομικούς λόγους. Μεγάλη η συγκίνηση για κάθε Eλληνα και ιδιαιτέρως για κάθε Κρητικό, επειδή η εικόνα του Βενιζέλου βρίσκεται στις καρδιές μας και δίπλα στο εικονοστάσι του σπιτιού μας.
Από τη δράση του Βενιζέλου απομονώνω μόνο τη στάση του στη Συνδιάσκεψη της Ειρήνης των Παρισίων, μετά τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο, αποτέλεσμα της οποίας ήταν η υπογραφή της συνθήκης των Σεβρών που διπλασίαζε την Ελλάδα.
Κατ’ αρχάς δηλώνω ότι δεν είμαι ιστορικός και να με συγχωρούν οι ιστορικοί που επεμβαίνω στα θέματά τους. Δεν απέφυγα όμως τον πειρασμό, διαβάζοντας το βιβλίο του Μichael Llewellyn Smith “To όραμα της Ανατολής”, Εκδόσεις Εθνικής Τραπέζης, να αλιεύσω ορισμένες γνώμες του συγγραφέα, αλλά και άλλων ειδικών για τη στάση του Βενιζέλου στη Συνδιάσκεψη Ειρήνης των Παρισίων, που έγινε αμέσως μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, και την ήττα των Τούρκων και των συμμάχων τους, για να ορισθούν τα νέα σύνορα των Κρατών. Μου έκαμαν ιδιαίτερη εντύπωση οι παρατιθέμενες γνώμες για τη στάση του Βενιζέλου πριν τη Συνδιάσκεψη και στη διάρκεια της Συνδιάσκεψης αυτής. Τις σημείωσα επειδή ακριβώς ο συγγραφέας κριτικάρει με μεγάλη αυστηρότητα τον Βενιζέλο για άλλες του ενέργειές. Σημειώνω ότι ο M. L. Smith δεν είναι δημοσιογράφος, αλλά ιστορικός επιστήμονας και η  εργασία του αυτή είναι η διδακτορική του διατριβή, βαθμολογημένη με άριστα και τούτο σημαίνει ότι είναι επιστημονική εργασία, τελείως αντικειμενική και πλήρως βιβλιογραφικώς ενημερωμένη. Γράφει λοιπόν, o Smith: «Με το Βενιζέλο πρωθυπουργό στην Αθήνα, η Ελλάδα μπόρεσε να παίξει τον ρόλο της στον πόλεμο στο πλευρό της Αντάτ». (Μετά την υπογραφή της ανακωχής) «έσπευσε στην Ευρώπη για ν’ αρχίσει την εκστρατεία υπέρ των ελληνικών διεκδικήσεων… Πέρασε το μεγαλύτερο μέρος του Οκτωβρίου και Νοεμβρίου (1918) προσπαθώντας να προσεταιρισθεί Βρετανούς πολιτικούς κ.λπ., οργανώνοντας τον ελληνικό μηχανισμό προπαγάνδας… Η καλύτερη διαφήμιση της Ελλάδας ήταν ο Βενιζέλος και ο σεβασμός που απολάμβανε ως σημαντική πολιτική προσωπικότητα… Μετά από διάφορα γεύματα με Λόυντ Τζώρτζ στο Λονδίνο και αφού του έστειλε εκτενές υπόμνημα για τον προσεχή διακανονισμό με την Τουρκία, ο Βενιζέλος πήγε στο Παρίσι να προετοιμασθεί για τη συνδιάσκεψη της ειρήνης… Εγραψε με το ίδιο του το χέρι την επίσημη ανακοίνωση που έθετε στη συνδιάσκεψη το θέμα των ελληνικών διεκδικήσεων… Ο Λόυντ Τζώρτζ είχε δώσει πολλές υποσχέσεις… Ο Κλεμανσώ (της Γαλλίας) δεν είχε τελείως άνετες σχέσεις με το Βενιζέλο. Αντιμετώπιζε την Ελλάδα με καχυποψία. Ο πρόεδρος (της Αμερικής) Ουίλσον ήταν υπέρ της αυτοδιάθεσης των λαών. Ο Βενιζέλος χρειαζόταν την υποστήριξη των τριών αυτών μεγάλων ηγετών και έθεσε ως στόχο του να την κατακτήσει. Με το στόχο αυτό ασκούσε τη γοητεία του υποδεχόμενος τους καλεσμένους του στο ξενοδοχείο Μερσεντές και έβρισκε την ευκαιρία να καλλιεργεί τη φιλία ακόμα και του σχετικά κατώτερου προσωπικού των σημαντικών ξένων αντιπροσωπειών πάντοτε διαθέσιμος πάντοτε πειστικός. Ο Βενιζέλος ήταν ένας από τους αστέρες της συνδιάσκεψης… «Δεν μπορώ να σου περιγράψω το κύρος που έχει εδώ ο Βενιζέλος. Αυτός και ο Λένιν είναι οι μόνες πραγματικά μεγάλες φυσιογνωμίες της Ευρώπης», έλεγε ο Χάρολτ Νίκολσον. «Η ομιλία του Βενιζέλου ήταν ένα περίεργο κράμα από γοητεία, ληστρικό πνεύμα, πολιτική διεθνούς εμβέλειας, πατριωτισμό, θάρρος, φιλολογία, μα πάνω από όλα ήταν αυτός ο ίδιος, αυτός ο μεγαλόσωμος, γεροδεμένος, χαμογελαστός άνδρας με μάτια που άστραφταν από τα γυαλιά του και με ένα τετράγωνο σκούφο από μεταξωτό ύφασμα στο κεφάλι». Ο Βενιζέλος απέκτησε γρήγορα φήμη για τη μετριοπάθεια, τη σοφία και την ηγετική του φυσιογνωμία. Η φήμη αυτή, θεμελιωμένη σε φλογερή ειλικρίνεια και ισχυρή θέληση, που συνδυαζόταν με γοητεία στη συμπεριφορά και διπλωματικότητα στην πολιτική του, του επέτρεπε να ασκήσει τη μεγαλύτερη δυνατή πίεση υπέρ των ελληνικών διεκδικήσεων.
Επιδεικνύοντας απόλυτη διάθεση συνεργασίας σε περιφερειακά ζητήματα, είχε την ελπίδα, ότι θα εξασφάλιζε την πλήρη υποστήριξή τους.  (σ.σ. των Μεγάλων Δυνάμεων), για τις ελληνικές διεκδικήσεις έναντι της Ιταλίας και άλλων αντιπάλων.
Ενας Αμερικανός αντιπρόσωπος, ο Τσάρλ Σέυμουρ περιέγραψε την τακτική του ως εξής: «Αντιλαμβανόμενος ότι το ισχυρότερο όπλο του θα ήταν η δική μας πίστη στην εντιμότητά του, πήρε την απόφαση να ανοίξει τα χαρτιά του και να μας μιλήσει με απόλυτη ειλικρίνεια και αυτό νομίζω ότι έκανε. Η πλευρά αυτή της πολιτικής θυμίζει σχεδόν Μπίσμαρκ. Η πολιτική του διακρίνεται για τη μετριοπάθειά της».
Ο Νίκολσον σχεδόν παραδέχτηκε τη μετριοπάθεια του Βενιζέλου, τον οποίον περιγράφει ως πιο ανθρωπιστή από όλους του άλλους, μια ευφυΐα έτοιμη πάντα για έφοδο».
Ο Βενιζέλος προσέφερε τον ελληνικό στρατό στη γαλλική εκστρατεία της Ρωσίας μόνο και μόνο για να ανεβάσει τις μετοχές του στα μάτια των Γάλλων, κατά τις σημαντικές διαπραγματεύσεις της συνδιάσκεψης στο Παρίσι. Οι Ιταλοί είχαν διατυπώσει διεκδικήσεις, οι οποίες συγκρούονταν άμεσα με τις ελληνικές διεκδικήσεις. Για τον λόγο αυτό είχε τόση σημασία για τον Βενιζέλο η υποστήριξη των τριών μεγάλων της πολιτικής σκηνής… Ο Βενιζέλος επιθυμούσε να έρθει σε συμβιβασμό με τους Ιταλούς αλλά δεν ήταν διατεθειμένος να κάμει συμβιβασμούς για τη Σμύρνη. Οταν ο Λόυδ Τζώρτζ ήταν εναντίον του αποικισμού των Ιταλών στη Μικρά Ασία, ο Βενιζέλος βρισκόταν στο στοιχείο του. Είχε εκθέσει τις απόψεις του σε εκτενές υπόμνημα που είχε στείλει στο Λοόυδ Τζώρτζ. Με αξιοθαύμαστη αυτοπεποίθηση έγραψε ότι η περιοχή της Μ. Ασίας που διεκδικούσε θα ήταν δυνατό να οριοθετηθεί χωρίς καμιά δυσκολία.
Ο Βενιζέλος απεικόνιζε μια Μ. Ασία διαμοιρασμένη σε 3 τομείς
-τουρκικό, ελληνικό και αρμενικό- των οποίων ο πληθυσμός θα κατέληγε να γίνει ομοιογενής. Ο ίδιος παρουσίασε τις ελληνικές θέσεις σε έκθεση με τον τίτλο “Η Ελλάς ενώπιον του Συνεδρίου”, την οποία είχε συντάξει ο ίδιος στα ελληνικά, μετά από δώδεκα ώρες σχεδόν αδιάκοπης εργασίας και που είχε δημοσιευθεί σε γαλλική και αγγλική μετάφραση. Στην έκθεση αυτή ο Βενιζέλος προσέδωκε υψηλό τόνο στις διεκδικήσεις του. Με επαρκείς δικαιολογίες διεκδικούσε τα νησιά του Αιγαίου και τα Δωδεκάνησα, ολόκληρη την Β. Ηπειρο και τη δυτική και ανατολική Θράκη. Οχι όμως και την Κύπρο, για να μη θίξει την ευαίσθητη χορδή των Βρετανών, ούτε την Κωνσταντινούπολη εξαιτίας των ζωτικών διεθνών συμφερόντων. Πίστευε ότι μετά τον πόλεμο η βρετανική Κυβέρνηση θα ήταν τόσο μεγαλόψυχη, ώστε να εκχωρήσει την Κύπρο στην Ελλάδα Ο ίδιος δημιούργησε καλές  εντυπώσεις με την έκθεση των ελληνικών διεκδικήσεων. Επέτρεψε στον εαυτό του, για πρώτη φορά, να κάνει αισιόδοξες προβλέψεις για τα αποτέλεσμα της Συνδιάσκεψης των Παρισίων. Σε γενικές γραμμές οι Βρετανοί και οι Γάλλοι αντιπρόσωποι συμπεριφέρθηκαν καλά στην Ελλάδα, οι Αμερικανοί λιγότερο… Την άνοιξη του 1919 η κατάσταση ήταν ρευστή και διαταραγμένη. Οι ιταλικές μηχανορραφίες επέτρεψαν στους Μεγάλους να δώσουν εντολή στο Βενιζέλο να αποβιβάσει ελληνικά στρατεύματα στη Σμύρνη. Ηδη άρχισαν να ρυθμίζονται οι λεπτομέρειες.
Η απόφαση να στείλουν τους Ελληνες στη Μ. Ασία ελήφθη ξαφνικά, πρόχειρα και με μεγάλη μυστικότητα από τους 3 Μεγάλους με την ενθάρρυνση του Βενιζελου. Ο Λόυδ Τζώρτζ βασιζόμενος στα στοιχεία που του έδωσε ο Βενιζέλος προκάλεσε την απόφαση. Ο πρόεδρος Ουίλσον έδωσε τη συγκατάθεσή του με σκοπό να εξουδετερώσει την Ιταλία. Ο Κλεμανσώ έπαιξε δευτερεύοντα ρόλο. Ο Λόυδ Τζώρτζ δείπνησε με το Βενιζέλο στις 9 Μαΐου. Η απόφαση για την απόβαση των Ελλήνων στη Μ. Ασία ελήφθη την 13ην Μαΐου. Μετά το γεύμα ο Βενιζέλος μίλησε με ενθουσιασμό».
Δυστυχώς οι εξελίξεις των πραγμάτων δεν ήταν οι αναμενόμενες. Ο ελληνικός στρατός αποβιβάσθηκε βέβαια στη Σμύρνη και έγινε δεκτός με ενθουσιασμό από τους Ελληνες, αλλά οι πολιτικές μεταβολές στην Ελλάδα, η ήττα του Βενιζέλου στις εκλογές του 1920, η μικρασιατική καταστροφή, ήταν τα τραγικά γεγονότα που έθεσαν τέρμα στις φιλοδοξίες του Βενιζέλου και των Ελλήνων όπου γης.


Ακολουθήστε τα Χανιώτικα Νέα στο Google News στο Facebook και στο Twitter.

Δημοφιλή άρθρα

Αφήστε ένα σχόλιο

Please enter your comment!
Please enter your name here

Εντός εκτός και επί τα αυτά

Μικρές αγγελίες

aggelies

Βήμα στον αναγνώστη

Στείλτε μας φωτό και video ή κάντε μία καταγγελία

Συμπληρώστε τη φόρμα

Ειδήσεις

Χρήσιμα