Η Συνθήκη του Μάαστριχτ ήταν μια καμπή στη διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Για πρώτη φορά, επισημοποιήθηκε η φιλοδοξία της πολιτικής ένωσης, προχωρώντας από τον αρχικό στόχο της οικονομικής ολοκλήρωσης ως μέσου πολιτικής συμφιλίωσης. Αυτά σημειώνονται σε μια συνοπτική έκδοση της ΕΕ για την ιστορική σημασία της Συνθήκης αυτής.
Ένα όμορφα εικονογραφημένο φυλλάδιο εξετάζει τη λεπτομερή πορεία προς το Μάαστριχτ1. «Αυτή η Συνθήκη σημείωσε ένα νέο βήμα στο διαδικασία δημιουργίας μια ένωσης συνεχώς πιο κοντά στους λαούς της Ευρώπης, στην οποία παίρνονται αποφάσεις όσο το δυνατόν πιο κοντά στους πολίτες». Η λεζάντα αυτή βρίσκεται κολλημένη στην ιστορική φωτογραφία των Ευρωπαίων ηγετών, την ημέρα που ψηφίσθηκε η Συνθήκη του Μάαστριχτ στις 7 Φεβρουαρίου 1992.
Η Συνθήκη του Μάαστριχτ σηματοδοτεί μια καμπή στη διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Η φιλοδοξία μιας πολιτικής ένωσης επισημοποιήθηκε για πρώτη φορά, αφού είχε απομακρυνθεί από τον αρχικό στόχο της οικονομικής ολοκλήρωσης ως μέσο συμφιλίωσης πολιτικής.
Εδώ βλέπουμε και την ουσιαστική εγκατάλειψη της αυτάρκειας τροφίμων που ήταν πρακτικός στόχος των Ευρωπαίων, αμέσως μετά τον πόλεμο. Εδώ βλέπουμε και τις πρώτες χωματερές και τις πρώτες εγκαταλείψεις των αγροτών, όπου πάνω στην πρώτη γενιά της ΕΟΚ ήδη είχε περάσει στη συνείδηση των Ευρωπαίων ότι η ανταγωνιστικότητα ήταν το παν. Μιας στρεβλής ανταγωνιστικότητας που στηρίχθηκε στη διαφοροποίηση της ικανότητας σύλληψης και ενσωμάτωσης της ΚΑΠ από τους διαφορετικούς Ευρωπαίους αγρότες. Το επιχείρημα; Πολύ απλό. Σε ένα λόγο του ο Ζακ Ντελόρ πρόεδρος (δις) της Κομισιόν στα τέλη του 1980 είχε αναφέρει ότι πρέπει να πολεμήσουμε ενάντια στα τεράστια αποθέματα της ΚΑΠ. Και είχε πει ως παράδειγμα ότι με συσκευασίες 250 γραμμαρίων βουτύρου μπορούμε να περιτυλίξουμε τη γη 1,5 φορά! Ήτοι μια γραμμή περίπου 60 χιλιάδων χιλιομέτρων!
Στηριγμένος σε αυτό το συμπέρασμα, αποφάσισα να αρχίσω από σήμερα την εξιστόρηση αυτού του γεγονότος, ως ικανού να προσδώσει μια ουσιαστική απάντηση, λίγο πριν τις εκλογές του Μαΐου 2019. Ίσως να βρούμε χρήσιμες στιγμές που εξηγούν γιατί δυνάμωσε τόσο πολύ το μαύρο φίδι και έσπασε το αυγό του με πάταγο και παγωνιά, στις καρδιές των Ευρωπαίων πολιτών, χρησιμοποιώντας την παντελή έλλειψη Ευρωπαίων ταγών, ικανών να δημιουργήσουν πολιτική. Για την ορθή απεικόνιση των γεγονότων, κρίνεται σκόπιμη η αναφορά σε όλα τα χρονικά γεγονότα που σημάδεψαν την πορεία της σημερινής ΕΕ.
Το χρονολόγιο της Ε.Ε.
1952: Πρόταση δημιουργίας μιας Κοινότητας για κοινή ευρωπαϊκή πολιτική και μια Κοινότητα για την ευρωπαϊκή άμυνα.
1957: Οι Συνθήκες της Ρώμης Ίδρυσης της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας και της Ευρατόμ.
1961: Σύνοδος κορυφής Βόννης. Πρώτες συγκεκριμένες προτάσεις για πολιτική ενοποίηση.
1969: Σχέδιο Βέρνερ για μια Οικονομική και Νομισματική ενοποίηση, σε επίπεδο ΕΟΚ.
1970: Ο Étienne Davignon αναπτύσσει την έκθεση σχετικά με την ευρωπαϊκή πολιτική συνεργασία (CPE), που υποδεικνύει την πορεία προς την εξωτερική πολιτική και την κοινή ασφάλεια.
1975: Πρώτο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Δουβλίνο (Σύνοδος των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων της ΕΚ).
1985: Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Μιλάνου για τη διεύρυνση των αρμοδιοτήτων της Κοινότητας σε νέους τομείς και στη δημιουργία μιας ολοκληρωμένης εσωτερικής αγοράς
1986: Υπογραφή της Ενιαίας Πράξης για τη δημιουργία της ενιαίας αγοράς μέσω της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης. Η Ενιαία Πράξη του 1986 χαρακτηρίζεται τόσο από τη βούληση της Ευρωπαϊκής Ένωσης μέσω της οριστικοποίησης της ενιαίας αγοράς όσο και από την ενημέρωση των κοινοτικών θεσμικών οργάνων. Περιλαμβάνει την αναθεώρηση των θεσμών, τα νέα πεδία αρμοδιοτήτων και τη νέα ευρωπαϊκή πολιτική συνεργασία. Ακολουθεί τον ευρωπαϊκό προβληματισμό της δεκαετίας του ’80.
Στο σημείο αυτό θα κλείσουμε με ένα πρώτο συμπέρασμα: για να φθάσουμε στην Ενιαία Πράξη, ήτοι ενιαία αγορά, νέοι προβληματισμοί νέα πεδία άσκησης πολιτικής, διεύρυνση αρμοδιοτήτων και νέες συνεργασίες, έπρεπε να αναζητηθούν οι φόρμουλες επιτάχυνσης που δεν ήταν άλλες από τεράστια ποσά που δαπανήθηκαν για να πεισθούν οι λαοί ότι έτσι θα ήταν πάντα η ΕΟΚ. Θα δέναμε τα σκυλιά με τα λουκάνικα. Και τα ερχόμενα χρόνια, όπως θα δούμε στο επόμενο σημείωμά μας ήταν γεμάτα από χαρακτηριστικές αποφάσεις που βάθαιναν τη συνεργασία, χωρίς πολιτικό κόστος πέραν των ορίων των εθνικών συνόρων κάθε κράτους μέλους.
1. https://www.consilium.europa.eu/en/documents-publications/publications/legacy-maastricht-treaty/?utm_source=dsms-auto&utm_medium=email&utm_campaign=The+pillars+of+Europe%3a+The+legacy+of+the+Maastricht+Treaty+after+25+years
