Παρασκευή, 29 Μαρτίου, 2024

Η νεωτερικότητα της κρίσης (τέταρτη συνέχεια)

1) SIGMUNT BAUMAN                                Εκδόσεις 2016
Διεθνούς κύρους Πολωνός Κοινωνιολόγος και φιλόσοφος                από τον ποιοτικό εκδοτικό οίκο «ΥΨΙΛΟΝ ΒΙΒΛΙΑ»    2) CARLO BORDONI
Κοινωνιολόγος, συγγραφέας-δημοσιογράφος επιστημονικός συνεργάτης         Μετάφραση
στα Πανεπιστήμια Πίζας και Φλωρεντίας                        Γεράσιμος Λυκιαρδόπουλος

ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ;
CARLO BORDONI: «Είμαστε κάτοικοι ενός κόσμου που αλλάζει και ονομάζει αυτή την αλλαγή κρίση
S. BAUMAN: Δεν διδαχτήκαμε τίποτα από το φρικιαστικό παρελθόν. Ενώ, εάν υπάρχει κάτι ολοκληρωτικά και αληθινά αθάνατο  στην ανθρώπινη ιστορία είναι η ιδέα ενός επικείμενου τέλους…. ή της δημιουργίας του νέου ανθρώπου…. ως Βιοτεχνο-Υπερ-ανθρώπου..

Η ΝΕΩΤΕΡΙΚΟΤΗΤΑ; Η ΜΕΤΑΝΕΩΤΕΡΙΚΟΤΗΤΑ – Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΨΕΥΔΑΙΣΘΗΣΕΙΣ ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΦΘΑΣΕΙ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥΣ
Με το σημερινό πέμπτο κείμενό μας ολοκληρώνεται ο κύκλος της αναλυτικής παρουσίασης του σημαντικού διαλόγου, που πραγματοποιήθηκε μεταξύ του SIGMUNT BAUMAN,διάσημου Πολωνού κοινωνιολόγου και του επίσης γνωστού κοινωνιολόγου Ιταλού CARLO BORDONI. Με γενικό τίτλο αυτού του διαλόγου: «Η ΝΕΩΤΕΡΙΚΟΤΗΤΑ ΣΕ ΚΡΙΣΗ»
Όπως γράψαμε στο πρώτο από τα πέντε κείμενά μας το σημερινό είναι το τελευταίο από τον διάλογο για τη Νεωτερικότητα σε κρίση. Όπως γράφει ο εγκυρότατος μεταφραστής, συγγραφέας και σημαντικός διανοούμενος Γεράσιμος Λυκιαρδόπουλος, αυτό το θέμα περιλαμβάνεται στον τόμο «state of crisis polity και μπριτζ 2014». Τα δύο άλλα μέρη του διαλόγου στεγάζονται υπό του τίτλους «Η κρίση του κράτους» και  «η Δημοκρατία σε κρίση» για να εξηγήσει, γιατί από τα τρία σημαντικά, επίσης κεφάλαια του ενιαίου τόμου «state of crisis» επιλέχτηκε το δεύτερο θέμα του τόμου, με τον τίτλο «Η νεωτερικότητα σε κρίση». Για να πει ο Γεράσιμος Λυκιαρδόπουλος ό,τι: «Επιλέξαμε να παρουσιάσουμε το κεφάλαιο εκείνο στο οποίο ο προβληματισμός του διαλόγου, επικεντρώνεται στη κρίση των αξιών και των βεβαιοτήτων, που αναλύεται εδώ ευρύτερα με επιτομή των υπόλοιπων παραμέτρων (οικονομικής, πολιτικής, ηθικής, πνευματικής) της τρέχουσας καθολικής κρίσης, που την βιώνουμε ως ΜΕΤΑΝΕΩΤΕΡΙΚΟΤΗΤΑ. Ξανά αναφέρουμε τη διευκρίνιση του Γ. Λυκιαρδόπουλου που λέει ό,τι: «Ο διάλογος των δύο συνομιλητών έγινε στη βάση μιας ορολογικής διαφωνίας ως προς την περιλάλητη «Μετανεωτερικότητα» η οποία δεν έχει φτάσει στο «τέλος» της, όπως δεν έχει φτάσει στο «τέλος» της η ιστορία, ούτε καν η περίοδος των μεγάλων ψευδαισθήσεων, η λεγόμενη «μετανεωτερικότητα».

ΤΟ ΜΑΥΡΟ ΝΗΜΑ ΠΟΥ ΣΥΝΔΕΕΙ ΝΙΤΣΕ ΚΑΙ ΝΕΩΤΕΡΙΚΟΤΗΤΑ
Αλλά, τι λένε οι δύο εξέχοντες συνομιλητές για το ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ στον σημαντικό διάλογό τους, με ερωτηματικό; πρώτος ο Carlo BORDONI, λέει: Το τέλος των αφηγήσεων στο οποίο αναφέρθηκε ο Λυοτάρ έχει να κάνει με το τέλος της ιστορίας. Σύμφωνα με το αποκαλυπτικό όραμα του ΦΟΥΚΟΥΓΙΑΜΑ ξαναπιάνεται το Μαύρο ΝΗΜΑ που συνδέει τον Νίτσε με την μετανεωτερικότητα. Αλλά, οι μεγάλες αφηγήσεις δεν είναι τίποτα άλλο παρά η πολιτισμική ζηματογένεση στη συλλογική φαντασία συμβάντων, τα οποία στο παρελθόν σηματοδότησαν σημαντικές ιστορικές καμπές ή στα οποία αποδόθηκε αναδρομικά, ένα ειδικό νόημα προκειμένου να οικοδομηθεί η ομοιομορφία της συνολικής εικόνας.
Ο Λυοτάρ αισθανόταν μέρος της ιστορίας που πολλές φορές νομιμοποιούσε τις επιλογές του ανθρώπου, κάνοντάς τον να νιώθει πως ήταν σωστές και αναγκαίες…

«ΠΡΟΟΔΟΣ» Η ΑΚΟΥΡΑΣΤΗ ΜΗΧΑΝΗ ΠΟΥ ΑΛΕΘΕΙ ΤΑ ΠΑΝΤΑ
Μολονότι, αυτές οι επιλογές αναπόφευκτα  κατευθύνονταν από την πρόοδο η οποία σαν μια ακούραστη μηχανή αλέθει τα πάντα και προχωρεί ακάθεκτη, ανεξάρτητα από την ανθρώπινη θέληση. Για να καταλήξει αντικείμενο διαχείρισης από τη σκοπιά του παρατηρητή, ακόμα και μέσα από τη μεγάλη επινόηση του Μαρξισμού, που συνδέθηκε με την ιδέα της αναπότρεπτης προόδου, η οποία το καθιστούσε, ακόμη και ψυχολογικά, επίλεκτο νικητή, ενός αγώνα για κοινωνική κυριαρχία. Αλλά, η ιστορία ως έγγραφη νομιμοποίηση των νικητών, με το μοναδικό και παγκόσμιο όραμά του της ιστορίας του πλανήτη, ήταν ένα στρεβλό αποτέλεσμα που προηγήθηκε από μια επιτάχυνση των επικοινωνιών του χώρου. Ένα γεγονός που ο Μαρσαλ Μακλούαν το ονόμασε «παγκόσμιο χωριό». Ένα «χωριό οικουμενικό, που οι πάντες γνωρίζουν τους πάντες» (όπως συμβαίνει στον ηλεκτρονικοποιημένο καιρό μας INTERNET κλπ.) και όπου, δεν είναι πλέον, αποδεκτό να έχει κανείς διαφορετικές ΑΦΗΓΗΣΕΙΣ, που αλλάζουν αναλόγως την νίκη των. Όμως, αυτή η  πρόοδος που επεδίωξε η νεωτερικότητα, ως εγγυητής της εξέλιξης αποδείχθηκε από όλες τις απόψεις ο πιο τρομερός αντίπαλος στην ιστορία.

Η ΟΜΟΦΩΝΗ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΠΛΕΟΝ ΕΡΜΗΝΕΥΣΙΜΗ
Αυτή η «ΙΣΤΟΡΙΑ» δημιουργεί τις ειδήσεις και, έτσι γίνεται πιο άμεση, πιο αντικειμενική, αλλά και πιο βραχύβια. Γιατί, εύκολα ξεχνά για να αντικατασταθεί η είδηση με μια επόμενη, με γοργή διαδικασία στην οποία χάνεται η όψη του συνόλου…
Για να τονίσει, στη συνέχεια ο CARLO BORDONI, να πει «στη νεότερη εποχή η ιστορία δοξολογούμενη από τον εγελιανισμό, έχει εδραιώσει τα κράτη, καθένα με τη δική του νομιμοποιητική ΕΘΝΙΚΗ ιστορία, που δικαιολογεί την πρόοδό τους και την ανάγκη για μια μορφή  εκβιομηχάνισης προσανατολισμένης προς την οικονομική ανάπτυξη. Για να δημιουργηθεί μια κατάρρευση της πίστης σε μια ιστορία που αρνείται ο Μεταμοντερνισμός….. Μετά όμως την καταστροφική περίοδο που αποκορυφώνεται στη ΜΕΤΑΝΕΩΤΕΡΙΚΟΤΗΤΑ η ΝΕΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ή ότι την αντικαθιστά, ως συλλογική μνήμη, είναι ένα ΨΗΦΙΑΚΟ ΙΧΝΟΣ που διατρέχει ολόκληρο τον πλανήτη και καταγράφει κάθε ανθρώπινη έκφραση άσχετα της κοινωνικής σημασίας της. Όπου, το καθετί γίνεται μέρος αυτής της παγκοσμιοποιημένης και ομόφωνης ιστορίας. Με την άνευ ορίων επέκταση και ευθραστότητά της την καθιστά τόσο ισχνή ώστε να  μην είναι πλέον ερμηνεύσιμη.

ΜΙΑ ΤΕΡΑΣΤΙΑ ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΜΝΗΜΗ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΜΙΑ ΑΧΡΗΣΤΗ ΜΝΗΜΗ
Πάντως, τα ηλεκτρονικά ίχνη που αφήνουμε πίσω είναι τα ίχνη του περάσματός μας από τον κόσμο. Είναι ένας εναλλακτικός τρόπος να κάνουμε ιστορία. Με συλλογή δισεκατομμυρίων πληροφοριών που γεμίζουν μια βάση δεδομένων, που θα απαιτούσε έναν υπέρμετρο αριθμό αναλυτών να το ελέγξει. Όμως, μια τεράστια μνήμη σημαίνει μια άχρηστη μνήμη…. Αλλά, το νόημα της νέας ιστορίας, αντί να είναι μια γενική θεώρηση μιας ολόκληρης κοινότητας ως σύνολο, έχει μεταμορφωθεί σ’ ένα χαοτικό άθροισμα προσωπικών δράσεων, διχασμών, αποσπασματικών και άχρηστων συμβάντων, τα οποία απορρίπτονται από την κοινωνική συνείδηση που ζει ένα αιώνιο παρόν, το οποίο συνεχώς ανανεώνεται. Για να είναι η σημερινή κοινωνία, χωρίς μνήμη, προορισμένη να επαναλαμβάνει τα λάθη του παρελθόντος και να ξαναοικοδομεί εξαντλητικά την εμπειρία της, από την αρχή…. Η μετανεωτερικότητα, επομένως, είναι μια φάση γενικευμένου αποπροσανατολισμού … Γι αυτόν το λόγο δεν μπορούμε να αποκαλούμαστε μοντέρνοι ούτε και μεταμοντέρνοι, αλλά είμαστε κάτοικοι ενός κόσμου που αλλάζει και ονομάζει αυτή την αλλαγή «κρίση».

ΑΛΛΑΖΕΙ Ο ΚΟΣΜΟΣ… ΑΔΙΑΝΟΗΤΑ
Μετά την έκφραση των σημαντικών και αληθινών αυτών απόψεων του CARLO BORDONI. Ο διάσημος BAUMAN ολοκλήρωσε τον τολμηρό αυτό διάλογο για την Νεωτερικότητα σε κρίση»  για να  μας αφήσει, ως παρακαταθήκη τα εξής: «Εάν υπάρχει κάτι ολοκληρωτικά και αληθινά αθάνατο στην ανθρώπινη ιστορία, είναι η ιδέα ενός επικείμενου τέλους. Σχεδόν σε κάθε στιγμή της ιστορίας, κάπου ανέμενε, ένα επικείμενο τέλος σε κάτι – ίσως ποτέ περισσότερο από πόσο στα τελευταία  χρόνια της πρώτης χιλιετίας, όπου τοποθετούνταν η μέρα της αποκάλυψης. Στη νεότερη εποχή, αυτό που αναμενότανε να τελειώσει (ή ακριβέστερα να τεθεί ένα τέρμα σ’ αυτό είναι η ΙΣΤΟΡΙΑ νοούμενη ως μια σειρά ενδεχομένων, ως ένα απρόβλεπτο προϊόν τυφλών δυνάμεων… (όπως συμβαίνει εδώ και χρόνια και ιδιαίτερα, μετά τη βόμβα της Χιροσίμα συμπληρώνουμε, καθώς και τόσους άλλους μεγάλους κινδύνους μας απειλούν, τονίζουμε αλλά, οι τυφλές δυνάμεις έχουν πολλαπλασιαστεί με νέες τεχνολογίες, που γρήγορα είναι διαθέσιμες με πολλά καλά αλλά και πολλούς κινδύνους. Μέσα από τη χρήση τους ο κόσμος μας αλλάζει ΑΔΙΑΝΟΗΤΑ.

Η ΝΕΑ ΒΕΛΤΙΩΜΕΝΗ ΦΥΛΗ ΤΟΥ ΧΙΤΛΕΡ ΚΑΙ Ο ΝΕΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΤΟΥ ΦΟΥΚΟΥΓΙΑΜΑ ΓΙΑ ΜΑΣ
Όμως, ο Φουκουγιάμα, συνέχισε ο BAUMAN, δεν ήταν παρά ο τελευταίος σε μια σειρά προφητών που πρόλεγαν το ίδιο πράγμα, αλλά, εκτός του ότι ανάγγειλε το τέλος της ιστορίας είναι γνωστός και για την αναγγελία της επικείμενης – από καιρό αναμενόμενης, έλευσης του ΝΕΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ απαλλαγμένου, οριστικά από τα δεινά του παρελθόντος. Για να υποστηρίζει ότι δεν υπήρχε τίποτα κακό, στην κατά βάση υγιή πρόθεση του 20ου αιώνα να δημιουργήσει μια «νέα και βελτιωμένη φυλή (σημειώνουμε εμείς, όπως αποπειράθηκε να την βελτιώσει  ο Χίτλερ). Όμως, o BAUMAN προς το τέλος των δικών του απόψεων αναφέρεται στο Ζαρατούστρα του ΝΙΤΣΕ, που γράφτηκε το 1883 και είναι εξαίρετα ταιριαστή το 2013, τότε που πραγματοποιήθηκε ο διάλογος με τον BORDONI. To απόσπασμα αυτό από τον ΖΑΡΑΤΟΥΣΤΡΑ είναι το εξής: «Ο άνθρωπος ειν’ ένα σκοινί δεμένο ανάμεσα στο Ζώο και στον υπεράνθρωπο, ένα σκοινί πάνω στην Άβυσσο. Μια ριψοκίνδυνη διάβαση και οδοιπορία, ένα ριψοκίνδυνο ανάβλεμμα προς τα πίσω, μια ριψοκίνδυνη ανατριχίλα και γαλήνη»

ΤΩΡΑ ΜΕΤΕΩΡΙΖΟΜΕΘΑ ΣΤΗΝ ΑΒΥΣΣΟ ΜΕΤΑΞΥ ΖΩΟΥ ΚΑΙ ΥΠΕΡΑΝΘΡΩΠΟΥ
Για να σχολιάσει αυτή την «ανατριχίλα» και τη Γαλήνη ο Bauman, λέγοντας: «το υλικό από το οποίο είναι φτιαγμένο το σκοινί του Νίτσε είναι αυτό που στην ακατέργαστη μορφή του ονομάζουμε «ΙΣΤΟΡΙΑ». Αλλά αυτό που μεταβάλλει το νήμα σε σκοινί που μπορεί να δεθεί είναι το γεγονός ότι πλέκεται. Και είναι αυτό ακριβώς που κάνει η «συλλογική μνήμη» όταν  την επεξεργάζεται η πολιτική…. Για να μην απορεί κανείς που το σκοινί του Νίτσε χρησιμοποιείται συνήθως στη διελκυνστίδα εκείνη που είναι γνωστή με την ονομασία «αγώνας για την εξουσία» όπως γίνεται εδώ και χρόνια για το λαό μας που είναι θύμα αυτού του αγώνα για την εξουσία η οποία έχει σφίξει το σκοινί του Νίτσε ως το σημείο του πνιγμού μας.
«Η Νεωτερικότητα σε κρίση και η Μετανεωτερικότητα σε κατάκριση – αλήθεια, που πάμε κι ως πότε, θ’αντέξουμε να είμαστε ένα σκοινί δεμένο ανάμεσα στο Ζώο και τον υπεράνθρωπο;


Ακολουθήστε τα Χανιώτικα Νέα στο Google News στο Facebook και στο Twitter.

Δημοφιλή άρθρα

Αφήστε ένα σχόλιο

Please enter your comment!
Please enter your name here

Εντός εκτός και επί τα αυτά

Μικρές αγγελίες

aggelies

Βήμα στον αναγνώστη

Στείλτε μας φωτό και video ή κάντε μία καταγγελία

Συμπληρώστε τη φόρμα

Ειδήσεις

Χρήσιμα