Φέτος είχα την ευκαιρία να πραγματοποιήσω ένα από τα όνειρά μου, να ηχογραφήσω την πρώτη μου σολιστική δισκογραφική δουλειά. Το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων με τη γερμανική δισκογραφική εταιρία ARS-Produktion, που είχαν ξεκινήσει ήδη πέρσι, ήταν να έχω πλήρη ελευθερία στην επιλογή των έργων που θα ηχογραφούσα. Η επιλογή αυτή θα έπρεπε να έχει κάτι το προσωπικό και να αντικατοπτρίζει το μουσικό μου προσανατολισμό. Έπρεπε δηλαδή με το δίσκο αυτό, να δείξω ποιός είμαι και τι αντιπροσωπεύω μουσικά.
Ολοκληρώνοντας τις σπουδές μου στη Γερμανία άρχισα να αναζητώ νέους τρόπους έκφρασης και καινούριους ήχους πάνω στο βιολοντσέλο. Αυτό οδήγησε αναπόφευκτα στην ενασχόληση μου με τη σύγχρονη κλασική μουσική. Μαζί με φίλους και συναδέλφους μάλιστα, ιδρύσαμε στο Αμβούργο το σύνολο σύγχρονης μουσικής Ensemble Volans, που μας έδωσε τη δυνατότητα να συνεργαστούμε με νέους συνθέτες αλλά και γνωρίσουμε περισσότερα έργα του ρεπερτορίου της σύγχρονης λόγιας μουσικής. Αποφάσισα λοιπόν να επικεντρωθώ στη σύγχρονη μουσική και για το δίσκο. Προσπάθησα να επιλέξω έργα που να δείχνουν τη μεγάλη ποικιλία ύφους που υπάρχει στη σύγχρονη μουσική, από τις αφαιρετικές μινιατούρες του György Kurtag εώς την πληθωρική και δεξιοτεχνική Toccata Capricciosa του Miklós Rózsa και από τη ρομαντική Passacaglia του William Walton εώς την πιο πειραματική Fantasia II του Bertold Hummel. Ήθελα όμως ακόμη ένα έργο πιο προσωπικό, που να αντιπροσωπεύει πέρα από τις μουσικές μου ανησυχίες και εμένα τον ίδιο.
Το 2014 η συνθέτρια Έφη Μαρκουλάκη, μου είχε γράψει και αφιερώσει ένα έργο για σόλο βιολοντσέλο που βασιζόταν στην μουσική της Κρήτης, αλλά χρησιμοποιούσε σύγχρονες συνθετικές και ερμηνευτικές τεχνικές. Το έργο αυτό ήταν ο Χορός Νο.4 ή Χανιώτικος. Έχοντας στο μυαλό μου τις Σουίτες για σόλο βιολοντσέλο του Johann Sebastian Bach, οι οποίες αποτελούνται από διαφορετικούς χορούς της εποχής του Μπαρόκ, ρώτησα την κυρία Μαρκουλάκη αν θα την ενδιέφερε να γράψει μερικούς χορούς ακόμη και να τους ενσωματώσει μαζί με τον Χανιώτικο σε μια ελληνική σουίτα. Η απόκριση της ήταν θετική και μάλιστα η σουίτα συστάθηκε αποκλειστικά με χορούς από την Κρήτη και ονομάστηκε “Κρητική Σουίτα για βιολοντσέλο σόλο”. Ενώ δεν κατάγομαι από την Κρήτη πιστεύω πως έχω μία ιδιαίτερη σχέση με το νησί. Η οικογένεια μου έχει ένα σπίτι στο Νιο Χωριό του Αποκόρωνα, όπου και πέρασα όλες τις διακοπές των παιδικών μου χρόνων και έτσι η κρητική μουσική είναι ένα άκουσμα που κουβαλάω μέσα μου από τότε.
Το αρχικό έργο, ο Χανιώτικος, πήρε τη θέση του πέμπτου και τελευταίου μέρους της Σουίτας. Το πρώτο μέρος ονομάστηκε Προανάκρουσμα, στα πρότυπα του πρελούδιου στις σουίτες του Bach, και το ακολουθούν ο Κισσαμίτικος, η Ρεθεμνιώτικη Σούστα και ο Πεντοζάλης. Το έργο έχει μια συνολική διάρκεια 30 περίπου λεπτών και αποτελεί το βασικό και μεγαλύτερο σε διάρκεια έργο στο δίσκο. Η ίδια η συνθέτρια έγραψε για το έργο της:
“Κάθε χορός που επιλέχθηκε είναι χαρακτηριστικός, έχει τη δική του ιστορία και βαθείς συμβολισμούς. Και κάθε μέρος δουλεύτηκε με πρόθεση να αναδειχθεί η βασική ιδέα του πρωτογενούς υλικού μέσα από την προσωπική μου αισθητική ενώ οι σύγχρονες τεχνικές χρησιμοποιήθηκαν στο βαθμό κάθε φορά που αυτό έκρινα ότι εξυπηρετούσε το κύριο ζητούμενο. Δημιουργώντας ήχο άλλοτε πιο κρουστό, άλλοτε πιο λυρικό, με περισσότερη εμμονή στα μελίσματα και στις μεταμορφώσεις, άλλοτε αποδομώντας κι άλλοτε συμπυκνώνοντας τις ιδέες, άλλοτε επεκτείνοντας τα μελωδικά σχήματα κι άλλοτε διασταυρώνοντάς τα, άλλοτε επιτείνοντας κι άλλοτε απλώνοντας τα ρυθμικά σχήματα στο χρόνο…. Έτσι θέλησα να «ξανακούσω» μουσικές βιωματικά καταγραμμένες μέσα μου. Να ανακαλύψω τί κρατώ και πώς, πού στέκεται η καρδιά, πώς προχωρά η σκέψη μέσα από τα αιωνόβια μονοπάτια τους, τί νέο μπορεί να αναδυθεί από αυτήν τη «διάβαση». Κι ακόμα να ανιχνεύσω πώς, δημιουργήματα παραδοσιακών μας μουσικών οργάνων υιοθετούνται από ένα δυτικοευρωπαϊκό σολιστικό όργανο, πώς χορευτικές μουσικές της υπαίθρου μας γίνονται ακρόαμα σε μια αίθουσα συναυλιών.”
Η σύνδεση της κλασσικής με την παραδοσιακή μουσική δεν είναι καινούριο φαινόμενο. Ήδη απο το Μπαρόκ οι παραδοσιακές μελωδίες ήταν πηγή έμπνευσης για πολλά έργα. Στη σύγχρονη μουσική κύριος εκπρόσωπος αυτού του παντρεματος ήταν ο Béla Bartok, ο οποίος μάλιστα σύνελεξε και διέσωσε πολλές παραδοσιακές μελωδίες από τα Βαλκάνια έως και τα βάθη της Τουρκίας. Στην Ελλάδα ίσως το πιο αξιόλογο παράδειγμα το βρίσκουμε στη μουσική του Νίκου Σκαλκώτα, αλλά πολλοί Έλληνες συνθέτες ασχολήθηκαν, με μεγαλυτερη ή μικρότερη επιτυχία, με την ελληνική παράδοσιακη μουσική.
Παρόλα αυτά η Κρητική Σουίτα παραμένει ίσως το μοναδικό έργο, τέτοιας διάρκειας, εμπνευσμένο από την κρητική μουσική, για σόλο βιολοντσέλο. Όπως σε όλα τα έργα για ένα μελωδικό όργανο, όπως είναι το βιολοντσέλο, ένα από τα βασικά προβλήματα είναι η έλλειψη πολυφωνίας. Μια μόνο φωνή μπορεί γρήγορα να χάσει το ενδιαφέρον του ακροατή. Η κυρία Μαρκουλάκη έλυσε αυτό το πρόβλημα χρησιμοποιώντας διαφορετικούς τρόπους. Σε μερικά σημεία απαιτεί από τον ερμηνευτή να παίζει εώς και τρεις διαφορετικές φωνές ταυτόχρονα, χρησιμοποιώντας ανοιχτές χορδές ως ισοκράτες και διπλούς φθόγγους στο αριστερό χέρι με διαφορέτικους τρόπους όπως το πιτσικάτο του αριστερού χεριού. Σε άλλα σημεία αντιμετωπίζει το ίδιο πρόβλημα με γρήγορες εναλλαγές μεταξύ τεχνικών που παράγουν αναπάντεχους ήχους από το όργανο, όπως το χτύπημα των χορδών με το ξύλο του δοξαριού ή χτυπήματα με το χέρι πάνω στο ηχείο του οργάνου. Όλα αυτά δημιουργούν ιδιαίτερες προκλήσεις για τον ερμηνευτή, μιας και απαιτούν μια δεξιοτεχνία που δεν βρίσκει κανείς στο σύνηθες ρεπερτόριο του βιολοντσέλου.
Πέρα από το Χανιώτικο, τα υπόλοιπα μέρη της Κρητικής Σουίτας ολοκληρώθηκαν μέσα στο δεύτερο μισό του 2016. Παρουσίασα στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών τον Κισσαμίτικο για πρώτη φορά τον Φεβρουάριο και το Προανάκρουσμα και τον Πεντοζάλη στο Δημοτικό Ωδείο της Ηλιούπολης την ίδια περίοδο. Ολόκληρη όμως η Σουίτα δεν έχει παρουσιαστεί ακόμη. Θεώρησα πρέπον, λόγω της καταγωγής του έργου, να κάνω τις πρώτες παρουσιάσεις στην Κρήτη. Έτσι οι πρώτες παρουσιάσεις της Κρητικής Σουίτας αλλά και του νέου μου δίσκου θα γίνουν στις 30 Ιουλίου στο Θόλο της Φορτέτζας στο Ρέθυμνο, στις 4 Αυγούστου στο ΚΑΜ στα Χανιά και στις 5 Αυγούστου στο Χαρουπόμυλο στο Πάνορμο. Η κυρία Μαρκουλάκη θα παρευρίσκεται και στις τρεις συναυλίες και θα κανει μια μικρή εισήγηση για το έργο της. Όλες οι συναυλίες θα ειναι με ελεύθερη είσοδο. Μετά το καλοκαίρι θα ακολουθήσουν παρουσιάσεις στο Μεγαρο Μουσικής Αθηνών και στη Γερμανία.
Επειδή η κυρία Μαρκουλάκη μου αφιέρωσε την Κρητική Σουίτα αποφάσισα να επιλέξω για το δίσκο έργα που είναι αφιερωμένα σε διαφορετικούς ανθρώπους, είτε ερμηνευτές όπως ο M. Rostropovich και ο J. Berger, πολιτικούς όπως ο G. Aczél ή ακόμη και φανταστικά πρόσωπα όπως ο Alexander Knight. Επέλεξα να ονομάσω τον δίσκο Afierossis καθώς η λέξη αφιέρωσις περιλαμβάνει τη λέξη ιερό, και κατά τη γνώμη μου η σχέση που δημιουργείται μεταξύ ενός μουσικού έργου και ενός ατόμου, μέσω μιας αφιέρωσης, έχει κάτι το ιερό. Τα μουσικά έργα, όπως όλα τα έργα τέχνης, έχουν μια ζωή πέρα από τα όρια του χρόνου. Όσο παίζονται και ακούγονται από ανθρώπους παραμένουν αθάνατα.
*μουσικός
