Πέμπτη, 28 Μαρτίου, 2024

Για την Ελγίνεια λεηλασία ο λόγος

Καλοί μου φίλoι,
Καλό Σαββατοκύριακο!
Ενα μικρό κομμάτι που βγήκε από τα σωθικά της Πεντέλης το “Μαρμαράκι της Αθανασίας” της αρχαιολόγου Ιωάννας Κραουνάκη (ναι, αδελφή του Σταμάτη είναι) που μας διηγείται στο ομώνυμο, διανθισμένο με εικόνες κείμενο, την ιστορία του και παράλληλα μ’ αυτήν, εκτός των άλλων, την ιστορία του Παρθενώνα, την Ελγίνεια λεηλασία, των γλυπτών του, το ναυάγιο “Μέντωρ”, τη μεταφορά του στην Αγγλία και βέβαια τον αγώνα της Μελίνας Μερκούρη για τον επαναπατρισμό τους. Απ’ αυτήν την παραμυθένια μα και αληθινή συναρπαστική ιστορία, που μου την έστειλε πριν δέκα μήνες περίπου σε ηλεκτρονική μορφή, έτοιμη για έκδοση σε βιβλίο, η Ιωάννα, ένα απόσπασμα σήμερα. Και για να μην ξεχνούμε και για να μαθαίνουν τα σημερινά παιδιά… «Θέλω να πιστεύω ότι κάποτε θα ευαρεστηθεί το Υπουργείο να το εκδώσει και να μπει στα σχολεία» είχα γράψει απαντώντας στην Ιωάννα (βλ. “Στάσεις”, 19 Ιουλίου). Θα το ξαναγράψω και σήμερα προσθέτοντας: Ανεξάρτητα από το τι θα κάνει το Υπουργείο είναι κρίμα που δεν έχει ακόμα εκδοθεί σε βιβλίο το “Μαρμαράκι” σου, Ιωάννα!

Σας χαιρετώ με αγάπη όλους!
Βαγγέλης Θ. Κακατσάκης, δάσκαλος

H Ελγίνεια Λεηλασία
Τίποτα από τα παραπάνω (σ.σ.: από τις μέχρι τότε καταστροφές) δεν μπορεί να συγκριθεί με την μεγαλύτερη κλοπή και καπήλευση των αιώνων, τη λεηλασία από τον υποτιθέμενο λάτρη της Ελληνικής Τέχνης, τον Αγγλο Λόρδο Eλγιν.
Η ζωή μου σαν μάρμαρο στην άκρη της ζωφόρου, για να με παρηγορεί, μου έλεγε πως πάντα υπάρχουν και χειρότερα. Και τα είδα μπροστά μου, όχι από τους βαρβάρους, αλλά από έναν Λόρδο, που έμεινε ατιμώρητος αυτός και η πατρίδα του για την μεγαλύτερη Αρχαιοκαπηλία των αιώνων.
Στρατηγός και διπλωμάτης ο Ελγιν ξερίζωσε από τον ιερό βράχο της Ακρόπολης αγάλματα, ζωφόρους… για να διακοσμήσει την έπαυλη του, θεωρώντας γι’ αυτό τον εαυτό του φιλέλληνα.
Συνεργοί του ευπατρίδη εκείνου, ένας ζωγράφος, δύο αρχιτέκτοντες, ένας αρχαιολόγος. Πολιτισμένη βαρβαρότητα! Οι εργάτες που τα ξεκολλούσαν έσπασαν αρκετά από τα αριστουργήματα του Φειδία. Τα υπόλοιπα τα φόρτωσε ο ιερόσυλος Αγγλος στο καράβι και τα πήγε στη χώρα του. Ονομάστηκαν Ελγίνεια μάρμαρα και βρίσκονται στο Βρετανικό μουσείο.
Το 1799 ο Λόρδος Έλγιν διορίστηκε πρεσβευτής της Μεγάλης Βρετανίας στην Υψηλή Πύλη στην Κωνσταντινούπολη. Το 1800 έστειλε συνεργείο να σχεδιάσει τα μνημεία και να λάβει εκμαγεία. Ποτέ δεν δόθηκε άδεια από τους Τούρκους για αφαίρεση γλυπτών του Παρθενώνα. Αθετώντας το τουρκικό φιρμάνι και παραπλανώντας τις αρχές, τα συνεργεία του Ελγιν από το 1801 έως το 1804 έδρασαν σαν κατακτητές στην Ακρόπολη, προκαλώντας σημαντικές ζημίες στα γλυπτά και το ίδιο το μνημείο.
Ράγιζε η ψυχή μου όπως τους έβλεπα να διαμελίζουν τα σαν τα ιμάτια, τα μαρμάρινα καλλιτεχνήματα και περίμενα με φόβο και τη δική μου σειρά, η οποία δεν άργησε νάρθει. Με μια σφυριά στα σπλάχνα αποκολλήθηκα από την δόξα της ζωφόρου, που οι άριστοι καλλιτέχνες της εποχής του Χρυσού Αιώνα του Περικλή, με είχαν μετατρέψει από μάρμαρο Λατομείου σε αιώνια Τέχνη… κι έμεινε πίσω η ερήμωση.
Η μεταφορά με πλοία αυτών των ανεκτίμητης αξίας αρχαιοτήτων στην Αγγλία αντιμετώπισε δυσκολίες, αφού γινόταν από λιμάνι σε λιμάνι. Τα γλυπτά, ύστερα από παρατεταμένη έκθεση στην υγρασία των διάφορων λιμανιών, έφτασαν τελικά στο Λονδίνο, όπου μεταφέρθηκαν σε διάφορες αποθήκες, αφού ο Λόρδος Έλγιν είχε χάσει την περιουσία του, εξαιτίας των τεράστιων ποσών που δαπάνησε για τα συνεργεία του, τη μεταφορά των γλυπτών και τις δωροδοκίες των Τούρκων αξιωματούχων, έτσι ώστε να του είναι αδύνατο να τα στεγάσει σε δικό του χώρο. Υστερα από την υποθήκευση της συλλογής του από το Βρετανικό κράτος, αναγκάστηκε να πουλήσει τα Μάρμαρα του Παρθενώνα στη Βρετανική Κυβέρνηση. Με λίγα λόγια ένας αρχαιοκάπηλος πούλησε το σύμβολο του ελληνικού πολιτισμού στην κλεπταποδόχο κυβέρνηση του, λόγω χρέους. Μπορεί κανείς να το συλλάβει!
Το 1816 μεταφέρθηκαν  στο Βρετανικό Μουσείο… όπου βρίσκονται ακόμα.

Το μαρμαράκι στο βυθό ακόμα…
Και λέω βρίσκονται, γιατί εγώ το Μαρμαράκι της Πεντέλης είχα την τύχη να βρίσκομαι σε πάτρια εδάφη, στο βυθό των Κυθήρων από το 1802, όταν 17 κιβώτια “μάρμαρα” από το ‘“μαρμαράδικο του Παρθενώνα , βουλιάξαμε με το μπρίκι “Μέντωρ’”, που προοριζόταν για την Μάλτα. [… ]
Τα 16 κιβώτια, μέσα σε 2 χρόνια, ανασύρθηκαν από Καλύμνιους σφουγγαράδες που προσέλαβε ο Ελγιν σε δύο χρόνια, που βουτούσαν χωρίς σκάφανδρα, γυμνοί όπως και η πατρίδα τους, για ένα μεροκάματο. Οι Καλύμνιοι βουτηχτές κατέβαιναν σε βάθος 12-13 οργιές (22-24 μ.) κρατώντας την ανάσα τους. Για να φτάσουν στο αμπάρι και να δέσουν τις κάσες με σχοινιά χρειάστηκε να σπάσουν το κατάστρωμα του πλοίου.

Το 17ο κιβώτιο δεν ξέρω τι απέγινε, ένοιωσα μόνο μετά το τράνταγμα του πλοίου να εκσφενδονίζομαι αποσπώμενο από την Ζωφόρο και να καταφεύγω στη σχισμή ενός βράχου, όπου ακόμα ζω…

Από “Το Μαρμαράκι της Αθανασίας”, της Ιωάννας Κραουνάκη


Ακολουθήστε τα Χανιώτικα Νέα στο Google News στο Facebook και στο Twitter.

Δημοφιλή άρθρα

Αφήστε ένα σχόλιο

Please enter your comment!
Please enter your name here

Εντός εκτός και επί τα αυτά

Μικρές αγγελίες

aggelies

Βήμα στον αναγνώστη

Στείλτε μας φωτό και video ή κάντε μία καταγγελία

Συμπληρώστε τη φόρμα

Ειδήσεις

Χρήσιμα