Bιότοπος – περιγραφή
Η λατινική ονομασία του βοτάνου είναι Galium aparine L. (Γάλιο η απαρίνη). Ανήκει στην οικογένεια των Ρουβιοειδών. Την συναντούμε με τις κοινές ονομασίες κολλητσίδα, κολλητσάδα, κολλητσόχορτο, αγριορίζαρο, αμπελόκαρπο, βατόχορτο, απαρίνη και καβαλλαριά.
Είναι ετήσιο φυτό που συναντούμε συχνά στην ύπαιθρο. Το στέλεχος του φυτού είναι τετραγωνικό και μπορεί να φτάσει σε μήκος τα 120 εκατοστά και έχει μικρά άγκιστρα. Στη χώρα μας υπάρχουν 50 περίπου είδη του φυτού. Τα φύλλα του είναι στενά, μικρά και πολλά (ανά 6 έως 8) σε ρόδακες. Τα άνθη του είναι ερμαφρόδιτα, λευκοκίτρινα, μικρά, κατά βότρυς. Ο καρπός έχει τρίχες αγκιστροειδείς. Η ρίζα του έχει κόκκινη χρωστική ουσία που βάφει τα υφάσματα. Είναι φυτό βρώσιμο. Τα φύλλα και τα στελέχη του όμως πρέπει να συλλεγούν και να μαγειρευτούν πριν εμφανισθούν οι καρποί.
Ιστορικά στοιχεία
Βότανο γνωστό από την αρχαιότητα. Ονομάστηκε Γάλιο από τον Διοσκουρίδη γιατί πήζει το γάλα. Το χρησιμοποιούσε σαν αλοιφή με καλά αποτελέσματα για τα σκισίματα των μαστών των γυναικών. Ο Αιγινήτης χρησιμοποιούσε τον χυμό βρασμένο ως κατάπλασμα για τα καρκινωματώδη έλκη. Τους σπόρους του φυτού κοπανισμένους σε ψιλή σκόνη και σε δόση 4 ως 5 γραμμαρίων μέσα σε κρασί τους χρησιμοποιούσαν εναντίον της ψαμμιάσεως. Ο Διοσκουρίδης αναφέρει ότι οι βοσκοί χρησιμοποιούσαν τα αγκαθωτά στελέχη του φυτού για να φτιάξουν ένα τραχύ κόσκινο με το οποίο σούρωναν το γάλα. Σήμερα ακόμη, βοσκοί στη Σουηδία το χρησιμοποιούν για τον ίδιο σκοπό. Στη λαϊκή ιατρική χρησιμοποιούσαν το φυτό σε καταπλάσματα ενάντια σε δαγκώματα και τσιμπήματα, παθήσεις δέρματος, ελαφρά τραύματα και εγκαύματα. Θεωρούσαν ακόμη ότι το βότανο αυτό καθαρίζει το αίμα. Οι αγρότες χρησιμοποιούσαν τις κορυφές του φυτού για την παρασκευή διαφόρων ανοιξιάτικων ποτών. Στη Γαλλία οι χωρικοί το χρησιμοποιούσαν θρυμματισμένο πάνω σε πληγές και φυσαλίδες. Παραδοσιακά ο λαός μας χρησιμοποιούσε το βότανο αυτό για περιποίηση πληγών και ελκών καθώς και για τις αντικαρκινικές του ιδιότητες. Το φύλλωμα το χρησιμοποιούσαν ακόμη για το γέμισμα των στρωμάτων.
Συστατικά – χαρακτήρας
Το φυτό περιέχει γλυκοσίδια (ασπερουλοσιδικό οξύ), αλκαλοειδή (καφείνη), φαινολικά οξέα, παράγωγα ανθρακινόνης, φλαβονοειδή, κουμαρίνες, οργανικά οξέα (κιτρικό οξύ) και μια κόκκινη χρωστική. Aνθιση – χρησιμοποιούμενα μέρη – συλλογή Ανθίζει από τον Μάιο έως τον Σεπτέμβριο. Για τις θεραπευτικές τους ιδιότητες χρησιμοποιούνται τα αέρια μέρη του φυτού και ο φρέσκος χυμός του. Το φυτό συλλέγεται πριν την ανθοφορία και ξηραίνεται στη σκιά.
Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις
Δρα ως εξομαλυντικό, αντιφλεγμονώδες, τονωτικό, στυπτικό και αντινεοπλασματικό. Το Γάλιο θεωρείται ένα πολύτιμο φυτό. Είναι ίσως το καλύτερο διαθέσιμο τονωτικό του λεμφικού συστήματος. Σαν λεμφοτονωτικό με εξομαλυντική και διουρητική δράση μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε ένα ευρύ φάσμα προβλημάτων στα οποία εμπλέκεται το λεμφικό σύστημα. Είναι χρήσιμο σε περιπτώσεις οιδήματος των αδένων (λεμφαδενίτιδα), σε οποιοδήποτε σημείο του σώματος και ιδιαίτερα στην αμυγδαλίτιδα και την αδενοειδίτιδα (φλεγμονή των αδενοειδών εκβλαστήσεων του ρινοφάρυγγα). Χρησιμοποιείται επίσης ευρύτατα σε καταστάσεις του δέρματος, ιδιαίτερα ξηράς μορφής, όπως η ψωρίαση. Είναι ωφέλιμο στη θεραπεία της κυστίτιδας και άλλων καταστάσεων του ουροποιητικού συστήματος που συνοδεύονται από πόνο. Για τη χρήση αυτή μπορεί να συνδυασθεί με μαλακτικά. Το Γάλιο έχει επίσης μεγάλη παράδοση στην αγωγή των ελκών και των όγκων που μπορεί να οφείλονται στη λεμφική παροχέτευση. Σαν λαχανικό είναι εξαιρετικό αν και δεν το συνηθίζουμε στη χώρα μας. Για προβλήματα του λεμφικού συστήματος συνδυάζεται καλά με τη φυτολάκκα, την εχινάκια και την καλέντουλα. Για προβλήματα δέρματος, συνδυάζεται καλά με το αγριολάπαθο και το άρκτιο. Στην ομοιοπαθητική παρασκευάζουν ένα βάμμα με το νωπό φυτό. Παρασκευή και δοσολογία Παρασκευάζεται ως έγχυμα. Ρίχνουμε ένα φλιτζάνι βραστό νερό σε 2 με 3 κουταλιές του τσαγιού ξηρό βότανο και το αφήνουμε σκεπασμένο για 10 έως 15 λεπτά. Σουρώνουμε και πίνουμε τρεις φορές την ημέρα. Υπό μορφή βάμματος η ημερήσια δοσολογία είναι 2-4 βάμματος τρεις φορές την ημέρα.
Προφυλάξεις
Σε ευαίσθητα άτομα ο χυμός του φυτού μπορεί να προκαλέσει δερματίτιδα. Δεν αναφέρονται άλλες παρενέργειες από την χρήση του. Τηρούμε την συνιστώμενη δοσολογία.
