Πέμπτη, 28 Μαρτίου, 2024

Φιλοσοφία της τεχνολογίας

Don Inde
Σύγχρονος Αμερικανός- Καθηγητής Φιλοσοφίας- Συγγραφέας Σημαντικών έργων
Εκδόσεις Κάτοπτρον
Σειρά: Επιστήμη-Τεχνολογία
Κοινωνία

Μια εισαγωγή
Με την τεχνολογία να μην είναι δυνατόν πλέον να θεωρείται αυτονόητη, αφού οι επιπτώσεις της στις κοινωνικές, ηθικές, πολιτικές, και πολιτιστικές διαστάσεις του κόσμου μας πρέπει να προσδιοριστούν και να μελετηθούν.

Mια ανάγκη που την πραγματεύεται μ’ ένα εξαιρετικά σύγχρονο τρόπο, ο διακεκριμένος καθηγητής της φιλοσοφίας στο πολιτειακό πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, στο Στόνι Μπρουκ, ο Don Ihde. Ένας από τους πιο προχωρημένους φιλοσόφους του σημερινού κόσμου μας, ο οποίος πέρα από το δικό του πρωτοποριακό φιλοσοφικό έργο είναι και επιμελητής της σειράς «Επιστήμη της τεχνολογίας» την οποία εκδίδει ο οίκος Indiana University Press.
Ο διάσημος, σήμερα, φιλόσοφος Don Ihde έγραψε το πρώτο του έργο το 1979, με τίτλο: «Technics and Praxis», μελέτη που θεωρείται το πρώτο βιβλίο για τη φιλοσοφία της τεχνολογίας που εκδόθηκε στις Η.Π.Α. Ακολούθησαν το «Existential Technics» (1983) και το «Technology and Life world» (1990). Ολοκλήρωσε όμως, τη συγγραφική του ενασχόληση με τη φιλοσοφία της τεχνολογίας με το βιβλίο που παρουσιάζουμε σήμερα με το τίτλο: «Φιλοσοφία της τεχνολογίας» (Philosophy of technology).

Από όλους σχεδόν τους τεχνολογικούς τομείς
Στο βιβλίο «Φιλοσοφία της τεχνολογίας» (που θεωρείται το σημαντικότερο έργο του) ο Ihde εξετάζει κριτικά την επίδραση της τεχνολογίας στις επιστήμες, τον άνθρωπο και τους διαφορετικούς πολιτισμούς, με στόχο την κατανόηση και την αποτίμηση των τεχνολογικών επιπτώσεων. Ο διακεκριμένος αυτός φιλόσοφος ερευνητής και συγγραφέας, χρησιμοποιεί πλήθος παραδείγματα που προέρχονται από όλους σχεδόν τους τεχνολογικού τομείς. (Ακόμα και τους τομείς της τεχνητής νοημοσύνης, της ρομποτικής και της πυρηνικής ενέργειας).

Παγκόσμιο περιβάλλον: Το θεμελιώδες ζήτημα
O Don Inde εξετάζει τόσο την τρέχουσα κατάσταση όσο και τις μελλοντικές τεχνολογικές κατευθύνσεις. Στο τελευταίο μάλιστα κεφάλαιο, του βιβλίου του, υποστηρίζει ότι το θεμελιώδες ζήτημα του 21° αιώνα αφορά το παγκόσμιο περιβάλλον. Ένα ζήτημα το οποίο ακολουθείται στενά από την πολυπολιτισμικότητα και την επίδραση της στον τεχνολογικό πολιτισμό, το μέλλον των πολεμικών συρράξεων και τη διανομή του πλούτου στην παγκόσμια οικονομία. Όμως, ως προς το θεμελιωδέστερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η φιλοσοφία της τεχνολογίας – την περιβαλλοντική κρίση – θα μπορούσε να επιτευχθεί ευρύτατη ομοφωνία, αφού καμία χώρα σχεδόν δεν υπάρχει που να μη συνδέεται με την τεχνολογική ανάπτυξη. Με την εξαιρετική σημαντική επισήμανση ότι: οι περισσότερες χώρες και οι περισσότεροι πολιτισμοί παραμένουν στο στάδιο της πρόσληψης των υψηλών τεχνολογιών και της προσαρμογής τους σ’ αυτές. Έτσι, οι τεχνολογίες στην οικονομική ανάπτυξη και παραγωγή δεν έχουν εκσυγχρονιστεί παρά σε λίγες μόνο κυρίαρχες χώρες και πολιτισμούς. Ενώ, αντίθετα, στην πρόσληψη (χρήση) των τεχνολογιών έχουν επηρεαστεί όλες οι χώρες.

Αυτοδιχαζόμενος τεχνολογικός πολιτισμός
Αυτό τούτο το γεγονός, όμως, εκφράζει ένα δια-γήινο και υπερ-γειο ρεύμα διάχυσης των σύγχρονων τεχνολογιών, με στόχο την κυρίαρχη, μονοδιάστατη, επιβολή τους. Ιδιαίτερα στις στρατιωτικές – οπλικές τεχνολογίες. Απέναντι στις οποίες, αντιπαρατίθενται τεχνολογίες όπως εκείνες της εικόνας, των Μ.Μ.Ε. κλπ., οι οποίες φέρνουν στο προσκήνιο της παγκόσμιας συνείδησης την πολλαπλή επίγνωση των άλλων: Ανθρωπίνων μειονοτήτων, λαών, φυλών, εκπτωχευμένων,πεινώντων,καταπιεσμένων,αντιστεκόμενων,εκμεταλλευομένων.

Με υπόγεια επιδραστικότητα και δια-δραστικόητα
Μέσα στα πλαίσια του «πλουραλιστικού» μας πολιτισμού, μέσα στους χώρους και υποχώρους του οποίου συμπλέουν τόσοι πολλοί «διεκδικητές» για καλύτερη ζωή, το ιδεώδες της οποίας, εν τέλει χάνεται για τους πολλούς και «περιφρουρείται» για λίγους κυρίαρχους και επικυρίαρχους της τεχνολογικής υπερκυριαρχίας και επικυριαρχίας.

Μια μοναδική εισαγωγή
Το βιβλίο «Φιλοσοφία της τεχνολογίας» έχει υπότιτλο: «Μια εισαγωγή». Αυτή η εισαγωγή, κυριολεκτικά, «σπάζει» κόκαλα αποστεωμένων σκέψεων, αντιλήψεων, φιλοσοφικών θεωρήσεων και επι…θεωρήσεων. Δίνει με φιλοσοφική, βαθιά, ενορατικότητα, με στιβαρή σκέψη και μετα-σκέψη τη νέα φιλοσοφική αντίληψη, που θα συνυπάρξει με την τεχνολογία για να την καταστήσει διαφυλαχτική για τον άνθρωπο και τον κόσμο πέρα και πάνω από τη συμβατική χρηστικότητα της, για τη διευκόλυνση της ζωής, αλλά και από την καταναγκαστική λειτουργία της στους κρίσιμους τομείς της άγριας κερδοσκοπικής ανάπτυξης που καταστρέφει τον πλανήτη γη, μαζί με την υπερτεχνολογία της πολεμικότητας.
Η σημαντική αυτή εισαγωγή εκτείνεται σε 50 σελίδες στο σύνολο των 193 σελίδων του βιβλίου. Ξεκαθαρίζει, όμως, από την αρχή σ’ αυτή την εισαγωγή, ότι η «Φιλοσοφία της τεχνολογίας» αποτελεί μια από τις νεότερες υποπεριοχές της φιλοσοφίας. Δηλαδή, κατά η γνώμη μας, ο σημαντικός αυτός σύγχρονος φιλόσοφος δίνει με φιλοσοφική, βαθιά, ενορατικότητα, και στιβαρή σκέψη τη νέα φιλοσοφική αντίληψη, που θα συνυπάρξει με την τεχνολογία για να την καταστήσει δημιουργική για τον άνθρωπο και τον κόσμο. Πέρα και πάνω από τη συμβατική χρηστικότητα της, (για τη διευκόλυνση της ζωής), αλλά και από την καταναγκαστική λειτουργία της στους κρίσιμους τομείς που αναφέραμε μαζί με την υπερτεχνολογία της πολεμικότητας… Που εξαρτούν τη νέα πορεία της ανθρωπότητας το τιμόνι της οποίας κρατούν τα ανθρώπινα όντα, ακόμα, χωρίς να αποκλείεται μέσα από τις εξελίξεις της τεχνητής νοημοσύνης να αναπαράγεται αυτή η μοίρα από τα αυτόματα ρομπότ..
Ωστόσο, ο Don Ihde αισιοδοξεί ότι οι τεχνολογίες έχουν δυνατότητες να επαναπνευματοποιήσουν την ανθρώπινη ζωή και ευθύνη.

Τα προ-κλητικά περιεχόμενα του βιβλίου
Πρόλογος
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
Εισαγωγή
Φιλοσοφία
Ο 20ός αιώνας
Φιλοσοφία της επιστήμης
Φιλοσοφία και τεχνολογία
Φιλοσοφία της τεχνολογίας
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
Τεχνολογία
Τεχνολογία και περιβάλλον
Μια ιστορία της τεχνολογίας
Ιστορικές τεχνολογίες Πρόοδος
Τεχνολογία και πολιτισμός
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3
Προβλήματα και τεχνολογίες
Η σχέση επιστήμης – τεχνολογίας
Οι τεχνολογίες των επιστημών
Η τεχνολογία πέρα από την επιστήμη
Παγκόσμια προβλήματα
Οι όροι επίλυσης των προβλημάτων
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4
Η τεχνολογία ως φαινόμενο
Langdon Winner: Oι τεχνολογίες ως μορφές ζωής
Albert Borgmann: To Παράδειγμα του μηχανήματος και τα εστιακά
πράγματα
Don Ihde: Οι τεχνολογίες του βιοκόσμου
Η τρέχουσα κατάσταση
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5
Το μέλλον της φιλοσοφίας της τεχνολογίας
Το περιβάλλον ως θεμελιώδες ζήτημα
Πλουραλιστικός πολιτισμός
Πόλεμοι και πλούτος
Φιλοσοφία και ανάπτυξη
Επίμετρο στην ελληνική έκδοση
Συζήτηση με το συγγραφέα

ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΜΕΝΟΙ ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ
Επιθυμούμε να τελειώσουμε με την τελευταία παράγραφο του εξαιρετικού ενδιαφέροντος βιβλίου του καθηγητή Φιλοσοφίας της Τεχνολογίας Don Ihde που λέει τα εξής:
«Οι φιλοσοφία και οι φιλόσοφοι καθυστέρησαν να ασχοληθούν με την τεχνολογία. Στον σύγχρονο κόσμο όμως, που η τεχνολογία δεσπόζει στο προσκήνιο είναι καιρός πια αυτή η κριτική σκέψη – η οποία εν μέρει διαμορφώθηκε με εξαιρετική λεπτότητα μέσα στη μακραίωνη ιστορία αυτού του παλαιότερου ακαδημαϊκού επαγγέλματος – να συνδεθεί με το φαινόμενο της τεχνολογίας. Η κριτική σκέψη δεν περιορίζεται βέβαια στα παραδείγματα που μόλις μνημονεύσαμε. Αντίθετα, με την τεχνολογία θα μπορούσε να συνδεθεί ολόκληρο το πλαίσιο των ενδιαφερόντων μας από την επιστημολογία μέχρι την ηθική και από την κοινωνικοπολιτική φιλοσοφία μέχρι την αισθητική.
Η παρούσα εισαγωγή, λοιπόν, συνιστά μια σειρά προτάσεων για το τι έχει γίνει και τι μπορεί ακόμη να γίνει από την στιγμή που κάποιος στρέψει σοβαρά την προσοχή του στον σύγχρονο τεχνοπολιτισμό», ο οποίος όμως προωθείται και επιβάλλεται και στην χώρα μας πολιτικά, θεσμικά, οικονομικά,  κοινωνικά και εκπαιδευτικά, σε όλη τη διαστρωμάτωση της ελληνικής μας πραγματικότητας.


Ακολουθήστε τα Χανιώτικα Νέα στο Google News στο Facebook και στο Twitter.

Δημοφιλή άρθρα

Αφήστε ένα σχόλιο

Please enter your comment!
Please enter your name here

Εντός εκτός και επί τα αυτά

Μικρές αγγελίες

aggelies

Βήμα στον αναγνώστη

Στείλτε μας φωτό και video ή κάντε μία καταγγελία

Συμπληρώστε τη φόρμα

Ειδήσεις

Χρήσιμα