Λαογραφικό Μουσείο Χανίων: Πόσο (αν)έτοιμοι είμαστε; Επιστημονική διημερίδα με θέμα “Λαογραφία και Μουσεία” διοργάνωσε η Δημοτική Πολιτιστική Επιχείρηση Χανίων. Σκοπός της, όπως κατατέθηκε από τη Δημοτική Αρχή, να επανέλθει η συζήτηση και η απόδειξη για την αναγκαιότητα ίδρυσης Λαογραφικού Μουσείου στα Χανιά. Σχολιασμός, παρουσίαση των θεμάτων στο εβδομαδιαίο 4σέλιδο ένθετο των “Χανιώτικων νέων” “Πολιτισμικοί Σφυγμοί” της υπογράφουσας με γενικό τίτλο “Λαογραφία είναι… ένα περβόλι όμορφο”. Ημερομηνία; Δεκέμβριος 1996!
• Ε, ναι! Μιλάμε για επικαιρότητα που κρατά μία… εικοσαετία!! Τότε τέθηκε σοβαρά το θέμα σε επιστημονική και ρεαλιστική πολιτική βάση καθώς πέραν του προβληματισμού για το πού μπορεί να γίνει αυτό το μουσείο έπρεπε να απαντηθεί και το τι λαογραφικό μουσείο θέλουμε (κάποιοι έλεγαν τότε ένα ενιαίο μαζί με το αρχαιολογικό), ποιες είναι οι γνωστές υπάρχουσες λαογραφικές συλλογές, ποιοι φορείς ή φυσικά πρόσωπα τις κατέχουν και κατά πόσον δεσμεύονται να τις δώσουν, εάν ιδρυθεί ένα λαογραφικό Μουσείο.
• Ωστόσο, η συζήτηση για την αναγκαιότητα ίδρυσης Λαογραφικού Μουσείου στα Χανιά είχε ξεκινήσει (όπως κατατέθηκε στη διημερίδα) από το 1936!!! • Ο λόγος που τα αναθυμούμαστε όλα αυτά είναι ότι η Περιφερειακή Ενότητα (Π.Ε.) Χανίων και ο θεματικός αντιπεριφερειάρχης κ. Παναγιώτης Σημανδηράκης έχει προγραμματίσει σύσκεψη τοπικών φορέων την Τρίτη 16 Δεκεμβρίου 2014 ώστε να κατατεθούν προτάσεις τόσο από την Αντιπεριφέρεια όσο και από τον Δήμο Χανίων και τους φορείς ή και φυσικά πρόσωπα που έχουν (τυχόν) προσκληθεί.
• Διότι, δεκαοκτώ χρόνια μετά βρισκόμαστε πάλι στο ίδιο σημείο από το οποίο ξεκινούσαμε το 1996!
• Εντάξει, ακολουθούμε τη σοφία του σπεύδε… βραδέως. Αλλά, πόσο βραδέως πια; Ελλειμμα
• Ολα αυτά τα χρόνια η Ιστορική Λαογραφική Αρχαιολογική Εταιρεία Κρήτης (Ι.Λ.Α.Ε.Κ.), που τις προάλλες είχε προσκαλέσει και τη νέα μας Δημοτική Αρχή για να δει τις ακατάλληλες συνθήκες φύλαξης της συλλογής της και να παραχωρήσει ένα από τα δημοτικά κτήρια, φαίνεται ότι κατάφερε και πάλι να επικαιροποιήσει το θέμα.
• Το ίδιο έκαναν, όλα αυτά τα χρόνια, και άλλοι απλοί πολίτες, αλλά και αρθρογράφοι. Τελευταία (2013 – αρχές 2014) κάποιες/οι συμπολίτισσες/συμπολίτες είχαν δραστηριοποιηθεί για την παραχώρηση του κτηρίου της βίλας Κουκουναρά (μέσω του αντιπεριφερειάρχη κ. Απ. Βουλγαράκη).
• Τα κτήρια που υποδεικνύονται δεν είναι τα ίδια από όλους. Ωστόσο ουδείς στέκεται τόσο πολύ στο πού μπορεί να στεγαστεί ένα Λαογραφικό Μουσείο (εφόσον πληροί κάποιες προϋποθέσεις στέγασης και ανάπτυξης λαογραφικών δραστηριοτήτων) όσο στο γεγονός ότι η απουσία του αποτελεί μεγάλο πολιτιστικό – πολιτισμικό ΕΛΛΕΙΜΜΑ για την πόλη. Και τον τουρισμό της, επίσης.
• Το έλλειμμα αυτό “χρεώνεται” βέβαια τόσο στις τοπικοαυτοδιοικητικές Αρχές των χρόνων που πέρασαν (δεν το “κυνήγησαν” όσο όφειλαν) όσο και στους κοινοβουλευτικούς μας. Ναι. Και σ’ αυτούς γιατί δεν παρενέβησαν ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΑ στα αιτήματα και διαβήματα κάποιων αυτοδιοικητικών προς την Κτηματική Εταιρεία Δημοσίου (τότε) ώστε να παραχωρηθούν για χρήση συγκεκριμένα κτήρια που πληρούσαν τις προϋποθέσεις.
• Η αλήθεια είναι όμως ότι και η απάντηση της νέας Δημοτικής μας Αρχής που είδε τη λαογραφική συλλογή της Ι.Λ.Α.Ε.Κ. και δήλωσε ότι… συμπαρίσταται, αλλά… δεν διαθέτει δημοτικό κτήριο (Χ.Ν. 11-12-14), ξενίζει. Διότι, η πόλη των Χανίων και οι Δημοτικές της Αρχές ήταν και είναι οι, κατ’ εξοχήν, αποδέκτες του αιτήματος της τοπικής κοινωνίας για τη δημιουργία Λαογραφικού Μουσείου Χανίων. Η θέση όμως της Δημοτικής Αρχής δείχνει σαν να μην επιθυμεί εμπλοκή με το πρόβλημα. Μια τέτοια θέση διατυπώνεται για πρώτη φορά από Δημοτική Αρχή Χανίων. Ελπίζουμε να κάνουμε λάθος. Γι’ αυτό και θα επιμένουμε να την… εμπλέκουμε. Τα κτήρια
• Εν όψει, λοιπόν, της σύσκεψης της Τρίτης με θέμα “Λαογραφικό Μουσείο Χανίων” θα αναφερθούμε στα κτήρια που έχουν προταθεί δημοσίως και αυτά που φαίνεται να πληρούν τις προϋποθέσεις στέγασής του. Και, επίσης θα θυμίσουμε τα βήματα που έχουν γίνει και που πρέπει να γίνουν άμεσα… άμποτε υπάρξει πραγματική θέληση για λύση.
• Στην επιστημονική διημερίδα του 1996 η τότε Δημοτική Αρχή Τζανακάκη πήγε προετοιμασμένη με πρόταση για πέντε συγκεκριμένα κτήρια και μία οικονομοτεχνική μελέτη. Αυτή είχε ανατεθεί στη γνωστή αρχιτέκτονα κυρία Αμαλία Κλάδου και τον λαογράφο μας Σταμάτη Αποστολάκη.
• Τα πέντε κτήρια ήταν: 1.Το κτήριο της πρώην 5ης Μεραρχίας (παλιό κυβερνείο, ανήκει στο Πολυτεχνείο Κρήτης), 2. Το παλάτι στη Χαλέπα (ιδιωτικό), 3. Η βίλα Σβαρτς στη Χαλέπα (Δήμος Χανίων), 4. Το σπίτι του βουλευτή Παπαδόπετρου (Πολυτεχνείο), 5. Το κτήριο του Ιστορικού Αρχείου Κρήτης.
• Πέραν αυτών το 2005 ο τότε Δήμος Ελευθερίου Βενιζέλου (δήμαρχος Κεμεσίδης) είχε ζητήσει από την Κτηματική Εταιρεία Δημοσίου (Κ.Ε.Δ.) να του παραχωρηθεί η βίλα Κουκουναρά στις Μουρνιές.
• Την πρόταση αυτή είχε καταθέσει και μία ομάδα Χανιωτών (φθινόπωρο του 2013) στον αντιπεριφερειάρχη κ. Απόστολο Βουλγαράκη, ο οποίος άρχισε να διερευνά το ιδιοκτησιακό καθεστώς της βίλας Κουκουναρά (Κ.Ε.Δ.). Δυστυχώς την άνοιξη ξεκίνησε η προεκλογική περίοδος για την αυτοδιοίκηση και η προσπάθεια σταμάτησε. Επίσης τα τελευταία χρόνια επί δημαρχίας Βιρβιδάκη υπήρξε και πρόταση(Ζωή Μητσοτάκη) για τη βίλα Κούνδουρου που ανήκει στον Δήμο Χανίων. Ακόμα μια πρόταση υπήρξε πρόσφατα από τον κ. Αντ. Πλυμάκη για την πρώην Γαλλική Σχολή (απέναντι είναι και το νέο Αρχαιολογικό Μουσείο).
• Τον Απρίλιο του 2013, σε δύο συνεχόμενα άρθρα στη στήλη μας “Περί τοπικών και άλλων δαιμονίων” προτείναμε και πάλι (όπως το 2005) τη βίλα Κουκουναρά, αλλά και το πρώην Δημαρχείο της Νέας Κυδωνίας (στο οποίο στεγάζονται οι υπηρεσίες Κ.Ε.Π.ΠΕ.ΔΗ.Χ. – Κ.Α.Μ., αλλά προβλέπεται να μεταφερθούν στο παλιό τελωνείο). Αλλωστε η προηγούμενη Δημοτική Αρχή δεν είχε προχωρήσει σε απόφαση για τη συνολική χρήση των κτηρίων των Καποδιστριακών Δήμων. Και βέβαια ούτε η τωρινή το έχει κάνει ακόμα. Εχει όμως δηλώσει ότι είναι στα σχέδια της. Γι’ αυτό και ξένισε η θέση ότι δεν έχει δημοτικά κτήρια για Λαογραφικό Μουσείο και μάλιστα ΠΡΙΝ αποφασιστούν οι χρήσεις όλων των κτηρίων που κατέχει.
• Εν τω μεταξύ, σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες, τελευταία πρόταση της Αντιπεριφέρειας Χανίων είναι και ο χώρος στο Πολεμικό Μουσείο Χανίων. • Είναι φανερό -ακόμα και από μη ειδικούς- ότι ένα σύγχρονο Λαογραφικό Μουσείο χρειάζεται άπλετους κτηριακούς, αλλά και εξωτερικούς χώρους.
• Αρα, όλα τα παραπάνω κτήρια (πλην του Παπαδόπετρου που δεν έχει μεγάλο εξωτερικό χώρο και που ήδη έχει δημοπρατηθεί για άλλη χρήση) μπορούν, εν δυνάμει να διεκδικηθούν. Φορέας υλοποίησης – διαχείρισης
• Εάν πράγματι υπάρχει η θέληση για να προχωρήσει η δημιουργία Λαογραφικού Μουσείου, είναι αναγκαίο να προχωρήσει παράλληλα (και ίσως να προηγηθεί) η δημιουργία ενός Συλλόγου ή σωστότερα φορέα υλοποίησης – διαχείρισης του Μουσείου αυτού.
• Σ’ αυτόν θα μπορούσε προγραμματικά ή μέσω της Α.Ε. της Αναπτυξιακής της Π.Ε. Χανίων ή του Δήμου Χανίων να συμμετέχουν και οι φορείς που κατέχουν λαογραφικό υλικό. Δηλώνοντας έτσι και τη βούλησή τους να το παραχωρήσουν στο υπό ίδρυση Λαογραφικό Μουσείο.
• Από εκεί και πέρα. Σε ό,τι αφορά τα πέντε προτεινόμενα κτήρια στη μελέτη της κυρίας Κλάδου (τη μοναδική που υπάρχει καθώς τόσα χρόνια οι αυτοδιοικητικοί μας κάνουν σχέδια και μιλούν για Λαογραφικό Μουσείο χωρίς μια αναγκαία επικαιροποιημένη μελέτη), αλλά και τα κτήρια που κατά καιρούς έχουν προταθεί, το κτήριο της 5ης Μεραρχίας στον λόφο Καστέλι, αλλά και η π. Γαλλική Σχολή ανήκουν στο Πολυτεχνείο Κρήτης.
• Είναι γνωστό ότι το Πολυτεχνείο Κρήτης κατέχει, επίσης, και μια σημαντική λαογραφική συλλογή, τη συλλογή Φραντζεσκάκη, η οποία του έχει κληροδοτηθεί μαζί με ένα κτήριο στην Παλιά Πόλη για να τη στεγάσει. Το κτήριο αυτό δεν πληροί όμως τις προϋποθέσεις για Λαογραφικό Μουσείο. Εναλλακτικές
• Ομως το Πολυτεχνείο θα μπορούσε να αποτελέσει έναν ιδανικό φορέα υλοποίησης και διαχείρισης ενός Λαογραφικού Μουσείου στα άλλα δύο προτεινόμενα κτήρια (και ειδικά σ’ αυτό της 5ης Μεραρχίας). Καθώς μπορεί να υλοποιήσει τις απαραίτητες οικονομοτεχνικές μελέτες, αλλά και τη διαχείρισή του, όπως θα κάνει με το κολυμβητήριο του Ακρωτηρίου.
• Η βίλα Κουκουναρά, που φαίνεται να ανήκει στην Κ.Ε.Δ., θα μπορούσε να διεκδικηθεί αποτελεσματικά αυτήν την περίοδο (ναι, ακριβώς τώρα στην… αναμπουμπούλα και τα πιθανά πολιτικά… αλλαξοβασιλίκια) είτε με πάνδημο αίτημα παραχώρησης της χρήσης της (δεν είναι δα τεφαρίκι για επενδυτές και άρα το κράτος μπορεί με σύντομες διαδικασίες να το παραχωρήσει) είτε ακόμα -γιατί όχι- με αίτημα εξαγοράς της. Το τίμημα τώρα θα είναι πολύ χαμηλό και μπορεί να δοθεί και με δόσεις όπως έγινε με το κτήριο της Δημοτικής Πινακοθήκης που αγοράστηκε κοψοχρονιά και με δόσεις από τον Δήμο Χανίων (αντιδήμαρχος Βεκρής). Μάλιστα, ίσως η Δημοτική μας Αρχή να μπορούσε να επωφεληθεί και από τη δυνατότητα χρηματοδότησης αγοράς κλασικών κτηρίων μέχρι 500.000 ευρώ. Ποσόν με το οποίο δεν θα μπορεί εύκολα να εξαγοράσει άλλο κτήριο.
• Ανάλογη δυνατότητα εξαγοράς της βίλας Κουκουναρά ίσως πρέπει να εξετάσει και η Αντιπεριφέρεια.
• Και βέβαια, η βίλα Σβαρτς ανήκει ιδιοκτησιακά στον Δήμο Χανίων. Η νέα Δημοτική Αρχή έχει αποφασίσει για κάποια άλλη χρήση της; Τι να περιμένουμε;
• Εν όψει της αυριανής σύσκεψης στην Π.Ε. Χανίων, υπενθυμίσαμε -συνοπτικά- τι έχει συμβεί σχετικά με την ίδρυση Λαογραφικού Μουσείου στα Χανιά και παραθέσαμε και κάποιες εναλλακτικές δυνατότητες.
• Ελπίζουμε ότι η αυριανή σύσκεψη θα καταδείξει ότι υπάρχουν πλέον συγκεκριμένες δεσμεύσεις για να προχωρήσει μία από τις λύσεις που έχουν κατατεθεί ή (ενδεχομένως) θα κατατεθούν. Καθώς και τις ενέργειες που πρέπει να γίνουν άμεσα για τη δημιουργία ενός δυναμικού, αξιόπιστου και ελπιδοφόρου φορέα για την υλοποίηση Λαογραφικού Μουσείου στα Χανιά.
• Γιατί, το να ανακοινωθεί μία ακόμα… καταγραφή κτηρίων προς διερεύνηση θα είναι (να το πούμε κομψά) απογοητευτικό.
