Στο “Jazz Moments” o Ανδρέας Ζαχαράτος επιχείρησε το αδύνατο. Να κάνει εικόνα τις νότες. Να μετουσιώσει τον μουσικό παλμό της στιγμής σε φωτογραφικές συνθέσεις. Να κάνει τον θεατή με ένα “κλικ” να νιώσει τις δονήσεις από τους αυτοσχεδιασμούς της ορχήστρας.
Πρωταγωνιστές του βιρτουόζοι της τζαζ σκηνής που έπαιξαν στα κλαμπ της Αθήνας την τελευταία 20ετία. Αυτή την ξεχωριστή δουλειά, που διατρέχεται από τη μακροχρόνια αγάπη του καταξιωμένου φωτογράφου – δημιουργού για τη τζαζ μουσική, έχει την ευκαιρία να απολαύσει το χανιώτικο κοινό στην έκθεση που πλαισιώνει το φεστιβάλ «Jazz in July 2018» που διοργανώνεται για 7η χρονιά στον Βάμο Αποκορώνου από τις 4 έως τις Ιουλίου. Μια έκθεση που αποτέλεσε την αφορμή για μιλήσουμε με τον Ανδρέα Ζαχαράτο για την τέχνη της φωτογραφίας και την εκλεκτική συγγένειά της με την τζαζ αυτοσχεδιαστική διάθεση…
Η σχέση σας με τη τζαζ ξεκίνησε, όπως ο ίδιος έχετε πει, από το 1976. Λάτρης της μουσικής τζαζ και παράλληλα φωτογράφος, μέσα από την έκθεση Jazz Moments “παντρεύετε” τις δύο τέχνες και τις δύο αγάπες σας. Πώς θα περιγράφατε τη τζαζ ως πηγή έμπνευσης;
Τη θεματική “Jazz Moments” ξεκίνησα να τη δουλεύω το 1996 και ολοκληρώθηκε το 2015 και μέσα από αυτή εκδόθηκε ένα φωτογραφικό λεύκωμα από τις εκδόσεις “Τόπος” και παρουσιάστηκε ως έκθεση σε πολλά σημεία της Ελλάδας. Η θεματική αυτή ήταν για εμένα μια πρόκληση που είχε να κάνει με την προσπάθειά μου να μετουσιώσω την αγάπη μου για τη τζαζ μουσική σε φωτογραφική τέχνη. Στη σχέση μου με τη τζαζ έπαιξε καταλυτικό ρόλο ο μεγάλος μας πιανίστας Σάκης Παπαδημητρίου ο οποίος υπήρξε εμπνευστής μου. Ήμουν έφηβος ακόμα όταν έξω από το τζαζ κλαμπ του Γιώργου Μπαράκου -τότε δεν επέτρεπαν σε ανήλικους να μπαίνουν σε κλαμπ- άκουγα τον Σάκη να παίζει μαζί με Έλληνες και ξένους τζαζίστες. Κάπως έτσι μπήκε το “μικρόβιο” της τζαζ στη ζωή μου. Τα χρόνια που ακολούθησαν μπαίνοντας στο κλαμπ γνώρισα τους Μπαράκο και Παπαδημητρίου κι έτσι άρχισα να δένομαι με τη τζαζ μουσική. Παράλληλα διάβασα πολύ και δέχθηκα επιρροές από την εκπομπή του Σάκη τότε στο κρατικό ραδιόφωνο αλλά και τον μεγάλο Κώστα Γιαννουλόπουλο που τον βρίσκαμε στο δισκάδικο της Σκουφά στο “Pop 11” και ο οποίος μας έλεγε ποιους δίσκους να αγοράσουμε.
Το “κλικ” για να αρχίσετε να φωτογραφίζετε τζαζ μουσικούς πότε έγινε;
Μέσα από τη διερεύνηση των δίσκων βινυλίου των δεκαετιών του ’40, ’50 και ’60 γνώρισα τη φωτογραφική τέχνη της τζαζ μουσικής. Τα εξώφυλλα και εσώφυλλα των δίσκων ήταν φιλοτεχνημένα από μεγάλους φωτογράφους της Αμερικής όπως οι Χέρμαν Λέοναρντ, Φράνσις Γουλφ κ.ά. οι οποίοι επηρέασαν το αισθητικό μου κριτήριο. Το θέμα δούλευε μέσα μου χωρίς να το έχω βάλει στόχο από τότε. Έπειτα μέσα στη φωτογραφική μου πορεία, μέσα από την αγάπη μου για τη μουσική που παίζεται στα κλαμπ -γιατί η τζαζ είναι για εμένα μια μουσική που παίζεται σε κλαμπ, σε μικρούς δηλαδή κλειστούς χώρους- και μέσα από τη γνωριμία μου με τον αείμνηστο Δημήτρη Δεικτάκη που επαναλειτούργησε το “Half Note” μετά τον κ. Σαχπασίδη, αποφάσισα να φωτογραφίσω τζαζ καλλιτέχνες για να δώσω στον κόσμο στιγμές των καλλιτεχνών της ελληνικής και διεθνούς τζαζ σκηνής που έχουν έρθει στην Αθήνα.
Η τζαζ πράγματι ταιριάζει σε μικρούς κλειστούς χώρους, χώρους στους οποίους αισθάνεται κανείς το πάθος και τη δεξιοτεχνία των μουσικών να πλανώνται στην ατμόσφαιρα. Όλο αυτό βγάζει μια ιδιαίτερη ενέργεια. Ποια είναι τα “κλειδιά” για να γίνουν όλα αυτά εικόνα;
Η τζαζ είναι ήρεμη και ανατρεπτική συγχρόνως και ο αυτοσχεδιασμός είναι το Α και το Ω. Ποτέ δεν είναι το ίδιο ένα κομμάτι. Παράλληλα η φωτογραφία τζαζ είναι για εμένα άσπρο – μαύρο που μεταφράζεται σε όγκους καθώς βλέπω τα στοιχεία της φωτογραφίας γεωμετρικά. Εάν καταφέρω και οι όγκοι των μουσικών, των οργάνων και του φωτισμού “δέσουν” τη σύνθεσή μου η φωτογραφία για εμένα είναι πετυχημένη είτε οι μουσικοί είναι πάνω στη σκηνή την ώρα του αυτοσχεδιασμού είτε εκτός σκηνής, σε κάποια πρόβα ή στο σπίτι τους.
Το αυτοσχεδιαστικό στοιχείο στη τζαζ παίζει καθοριστικό ρόλο κι αυτό είναι που δίνει ξεχωριστή σημασία στη στιγμή. Με ένα τρόπο θα λέγαμε ότι αυτό το στοιχείο ισχύει και για την τέχνη της φωτογραφίας. Συγγενεύουν οι δύο τέχνες;
Ναι, η φωτογραφία αποτυπώνει την προσωπική ματιά του φωτογράφου πάνω σε μια στιγμή όπως και ο μουσικός της τζαζ εκφράζει με ένα προσωπικό τρόπο κάθε νότα, μια δεδομένη στιγμή. Την επόμενη ημέρα ο μουσικός δεν παίζει ποτέ με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, όπως κι η επόμενη δική μου φωτογραφία θα είναι πάντα κάτι διαφορετικό. Η φωτογραφία με άλλα λόγια έχει μέσα της το στοιχείο του αυτοσχεδιασμού μέσα από τα νοητικά, συναισθηματικά και αισθητικά κριτήρια του φωτογράφου. Μυαλό, μάτι, καρδιά και “κλικ”…
Κάθε φωτογραφία κρύβει από πίσω της μια μικρή η μεγαλύτερη ιστορία. Υπάρχει κάποια ιστορία από τις φωτογραφίες που θα παρουσιάσετε που είναι ξεχωριστή;
Κάθε φωτογραφία έχει τη δική της ιστορία και ο κάθε μουσικός που εμφανίζεται σε ένα κλαμπ γράφει μια δικιά του ιστορία. Δεν μπορώ να ξεχωρίσω κάποια. Πάντως η μουσική που ηχεί στα αυτιά μου την ώρα που φωτογραφίζω με καθοδηγεί. Αν το κομμάτι είναι αργό ή γρήγορο, το στήσιμο πάνω στη σκηνή του καλλιτέχνη ή οι εκφράσεις στο πρόσωπό του με καθοδηγούν στο καδράρισμα και στην ένταση που θέλω να έχει η σύνθεση.
Η φωτογραφία αποτυπώνει τη στιγμή αλλά φλερτάρει με την αιωνιότητα. Πώς μπορεί να κερδηθεί αυτό το στοίχημα με τον χρόνο; Είναι η ποιητική στη ματιά του φωτογράφου που θα το κρίνει;
Το ζητούμενο είναι μια φωτογραφία μέσα από το βλέμμα του καλλιτέχνη να δώσει τη δυνατότητα στον θεατή που θα τη δει στο μέλλον να καταλάβει τι γίνονταν εκείνη την εποχή που τραβήχτηκε η φωτογραφία. Προσωπικά δεν μου αρέσουν οι σκηνοθετημένες φωτογραφίες. Θέλω να καταγράφω αυτό που συμβαίνει, με τον δικό μου καλλιτεχνικό και αισθητικό τρόπο. Ένα τρόπο που ακόμα κι αυτός που δεν ξέρει από φωτογραφία να μπορεί να τον αναγνωρίσει και να του αφήσει κάτι μέσα του. Θα πρέπει, δε, να πούμε ότι η συγκεκριμένη δουλειά που συζητάμε έχει και μια ιστορική διάσταση καθώς καταγράφει την αναβίωση της ελληνικής σκηνής τζαζ στις αρχές της δεκαετίας του ’90 που ανέδειξε -μετά την παλιά τζαζ σκηνή των Σάκη Παπαδημητρίου, Μίμη Πλέσσα κ.ά.- νέους σπουδαίους μουσικούς όπως ο Κοντραφούρης, ο Μπαρμπέρης κ.λπ.
Ο κύκλος της φωτογράφισης τζαζ καλλιτεχνών έχει κλείσει για εσάς;
Έχει κλείσει. Δουλεύω διάφορες άλλες θεματικές ενότητες και εντός του φθινοπώρου θα κυκλοφορήσει μια καινούρια μου δουλειά κι ως έκθεση αλλά και με τη μορφή του φωτογραφικού λευκώματος. Θα έρθει η ώρα που θα πούμε περισσότερα γι’ αυτό.
Η έκθεση
Μετά τις παρουσιάσεις σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Αλεξανδούπολη, Λάρισα και Κατερίνη η έκθεση φωτογραφίας του Ανδρέα Ζαχαράτου «Jazz moments» θα παρουσιαστεί από τις 3 έως 12 Ιουλίου 2018 στο φεστιβάλ «JAZZ in JULY 2018 », στον Βάμο Αποκορώνου.
Τα εγκαίνια της έκθεσης θα πραγματοποιηθούν στις 3 Ιουλίου στις 8 το βράδυ στον εκθεσιακό χώρο «Χασομέρι». Την επιμέλεια της έκθεσης έχει η Τζένη Λυκουρέζου, ενώ η έκθεση θα λειτουργεί καθημερινά από 7 το απόγευμα έως τα μεσάνυχτα.
Το φεστιβάλ
Το 7ο Jazz in July festival 2018, θα πραγματοποιηθεί, όπως κάθε χρόνο, στο Βάμο, δίνοντας την ευκαιρία στο μουσικόφιλο κοινό να έλθει κοντά σε κορυφαίους μουσικούς και σπουδαία μουσική. Το πρόγραμμα έχει ως εξής:
•Τετάρτη 4/7/2018, 21:00 Groove Elation Project
Απρόβλεπτα μουσικά θέματα και φρέσκος ήχος που ξαφνιάζουν! ένα σεξτέτο που γκρουβάρει ακατάπαυστα, με φαντασία και τόλμη!
•Πέμπτη 5/7/2018, 21:00 Diminuita Le Petit Big Band: Οι σημαντικότεροι, ίσως, εκπρόσωποι της gypsy jazz στη χώρα μας, σε μια πραγματική Big Band εκδοχή!
Εισιτήρια: 12 ευρώ στην πόρτα, 10 ευρώ από προπώληση
Σημεία προπώλησης:
•Στα Χανιά, βιβλιοπωλείο “Μικρό Καράβι”, Δασκαλογιάννη 59, τηλ. 2821 401 648, Σπλάντζια – Στο Βάμο, στο τουριστικό γραφείο Vamos Village, στο “Χασομέρι” και στη “Στέρνα του Μπλουμοσήφη”.
