Χρόνος και φθορά – 2016

1 από 2

ΣΕ ΛΙΓΕΣ ΜΕΡΕΣ, μπαίνοντας ηλικιακά σε νέα πορεία, αναστοχαζόμαστε το χρόνο που φεύγει: αμείλικτος και αυστηρός κριτής -τιμωρός ή ευεργέτης- ανέκφραστος και ψυχρός, προσθέτει μέρες και αφαιρεί χυμούς από την ικμάδα της ζωής μας. ΕΤΣΙ, όσα λίφτινγκ κι αν κάνουμε, όσα ελιξίρια νεότητας και αλχημείες κι αν σκαρφιστούμε, όσο κι αν θελήσουμε να πουλήσουμε την ψυχή μας στο Διάβολο για μια πρέζα παραπάνω χρόνου, είναι αδύνατο να ξεγελάσουμε το «γερο-Κλέφτη». Η ζωή δεν μας χαρίζεται για δεύτερη φορά· και κανένας «γιατρός Ηνεότης» δεν μπορεί να προσθέσει, ούτε καν μερικές μέρες, όταν επέλθει ο καιρός του ανεπίστροφου ταξιδιού μας! Η ΦΘΟΡΑ είναι γενικός κανόνας στη φύση. Τα πάντα γεννιούνται, μεγαλώνουν και πεθαίνουν. Ομως, ο βιολογικός μας χρόνος δεν έχει καμιά σχέση με τον συμβατικό που δείχνουν τα ρολόγια. Η συμβατικότητα του ανθρώπινου χρόνου είναι περίεργη, αφού η αριθμητική του αποβαίνει παράλογη! Ας πούμε, τα ρολόγια της Μελβούρνης ή της Νέας Υόρκης, ποτέ δεν θα δείξουν τον ίδιο χρόνο με τα Χανιά. Και το πιο παράδοξο; Όταν γιορτάζουμε εμείς το νέο χρόνο με χιόνια και βροχές, άλλοι τον γιορτάζουν με καύσωνες και πυρκαγιές (Νότιο Ημισφαίριο). Όμως, αυτή η κοινή αντίληψη του χρόνου με τις αντιφάσεις της (1), είναι απαραίτητη για την προσαρμογή μας στο περιβάλλον. Το τί τέλος πάντων είναι (κι αν υπάρχει) ο πραγματικός χρόνος, αυτό κανείς δεν μπόρεσε ακόμη να μας το αποκαλύψει. Πιθανόν να είναι και μια ψευδαίσθηση. ΧΡΟΝΟΣ ΚΑΙ ΦΘΟΡΑ συμβαδίζουν, ή φαίνεται να συνυπάρχουν. Η φθορά είναι «ορατή» στις αισθήσεις μας, ο χρόνος όχι. Καταγράφεται στη σύγκριση του τώρα που ζούμε με το τότε. Όπως, όταν αντικρίζουμε παλιές φωτογραφίες με τα πρόσωπα και τα σώματα φίλων και γνωστών που, είτε «έφυγαν», είτε άλλαξαν όψη. Ή, όταν ερχόμαστε ενώπιος ενωπίω με το πρόσωπό μας στον καθρέφτη. Τότε νοσταλγούμε τον παρελθόντα χρόνο που κόλλησε γενόμενος εμμονή! Όπως μάλιστα το λέει η Κική Δημουλά, «Άλλωστε, το παρελθόν είναι ο μόνος σταθερός χρόνος», αφού μια φωτογραφία ακινητοποιεί τα πάντα. ΕΠΕΙΤΑ, το γκρίζο της χειμωνιάτικης φύσης με το πάλλευκο των βουνών, η έκρηξη των χρωμάτων την άνοιξη, οι χρωματικοί μετασχηματισμοί του καλοκαιριού, το απέραντο καφεκίτρινο ή το πεθαμένο πράσινο του φθινοπώρου, δεν «ιστορούν» μέσα μας το πέρασμα των εποχών; Έτσι, ο χρόνος δεν γίνεται ένας απύθμενος Γαργαντούας που καταπίνει και ξερνάει κάθε στιγμή εποχές με εικόνες ζωής και θανάτου; …ΣΤΟΝ ΜΝΗΜΟΝΙΑΚΟ χρόνο του τώρα, το αργόσυρτο υπαρξιακό άγχος και η επισφαλής επιβίωσή μας σε έναν ήδη «νεκρό» κόσμο, δεν είναι, άραγε αυτά απτές αποδείξεις της φθοράς μας; Ζώντας κανείς την Ελλάδα του σήμερα αντιλαμβάνεται την έκταση της φθοράς –ή μάλλον της πλήρους καταστροφής- των βασικών δομών και αξιών της. Σκεφθείτε μόνο τί σημαίνει χρόνος και φθορά για τον άνεργο, ή τον αυτοεξοριζόμενο στα ξένα νέο; Τί σημαίνει χρόνος και φθορά για τον πρόσφυγα; Τί θα πει πολιτικός χρόνος για τον κ. Τσίπρα; Πόσο οικονομικός ή συναισθηματικός είναι ο χρόνος για τον αυτόχειρα; Τι έγινε ο χρόνος για όσους μένουμε εδώ και δεν αντιδρούμε βλέποντας να γκρεμίζονται γύρω μας οι θεσμοί με τους οποίους μεγαλώσαμε; Πόσο πιο καταστροφικός είναι ο χρόνος των κυβερνήσεων, είτε είναι δεξιές ή αριστερές; Δεν είναι άραγε η χρονοβόρα φθορά της πολιτικής (2009-2015) που «έφαγε» επτά (7) μνημονιακούς πρωθυπουργούς; Ο ΧΡΟΝΟΣ διαθέτει μια ασύλληπτη, διαβρωτική και «καταχθόνια δύναμη». Αυτός δεν προσθαφαιρεί, άραγε, πρόσωπα και γεγονότα στη ζωή; Για τον Φώτη Κόντογλου (2) ο χρόνος «δουλεύει μέρα-νύχτα, αιώνες αιώνων, αδιάκοπα, βουβά, κρυφά, κι όλα τ΄αλλάζει με μία καταχθόνια δύναμη, άπιαστος, αόρατος, ανυπάκουος, τόσο, που να τον ξεχνά κανένας και να θαρρεί πως δεν υπάρχει, αυτός που είναι το μόνο πράγμα που υπάρχει καὶ που δὲ μπορεί η διάνοιά μας, με κανέναν τρόπο, να καταλάβει πως κάποτε δεν θα υπάρχει, πως θα καταστραφεί, πως θα λείψει». ΣΤΗΝ παιδική ηλικία μας ο χρόνος, λες γάργαρο νερό ανοιξιάτικου ποταμιού. Παραμένει αγαπημένος σύμμαχος, αφήνοντας στις όχθες του μερικά κατάλοιπα χαράς ή θλίψης -τις αναμνήσεις μας. Προσωπικά, μικρός, είχα την αίσθηση πως σε όλους ανήκει ένας ορισμένος χρόνος (η εφήμερη ζωή): με αρχή και τέλος. Πίστευα πως κι ο «γερο-Χρόνος» ξαναγεννιέται κάποια Πρώτη ενός άλλου κύκλου. Έλεγα πως κι αυτός δεν μπορεί παρά να πεθαίνει και να ανασταίνεται! Στο σχολείο άκουγα τον καθηγητή των Θρησκευτικών να μας μιλά για την «εσχατολογία» (=συντέλεια του κόσμου) (3), έννοια που αδυνατούσα να συλλάβω χρονικά. Φανταζόμουν τότε έναν άλλο κόσμο, ιδεατό, παράλληλο με το δικό μας. Όχι όμως «πεπερασμένο», αλλά άχρονο, άναρχο, χωρίς συμβατότητες και φθορά. ΕΔΩ στη γη, ο μεν συμβατός χρόνος διορθώνεται «καθ’ οδόν» για τη «φθορά» που υφίσταται (4), ο δε πραγματικός, αν υπάρχει και όπου βρίσκεται, μάλλον θα καγχάζει βλέποντας μας πόσο υπολογιστικά και ματαιόδοξα όντα είμαστε. Πιστεύουμε εγωιστικά πως ο χρόνος δημιουργήθηκε για να μας εξυπηρετεί! Ομως, μια είναι η αλήθεια: ο χρόνος δεν περιμένει τίποτε από εμάς, δεν ρυθμίζει καν τη ζωή μας κι ούτε υποτάσσεται σε κανέναν μας. Κρατάει μια κλεψύδρα και μετράει μια – μια τις μέρες μας. Γι’ αυτό ας απολαμβάνουμε κάθε πολύτιμη στιγμή που μας χαρίζεται. Αν μάλιστα τη μοιραζόμαστε με πρόσωπα αγαπημένα, τότε αυτή η χρυσή στιγμή- το παρόν- μπαίνει στη σφαίρα του άφθαρτου και αιώνιου. Καλή Χρονιά!

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ: -(1) Η αντίφαση του συμβατού μας χρόνου φαίνεται στις λαϊκές παροιμίες: «Σπεύδε βραδέως, αλλ’ ασφαλώς». «Το γοργόν και χάριν έχει». «Κάλλιο αργά παρά ποτέ», «Κάλλιο αργά παρά αργότερα», «Μην αναβάλλεις για αύριο, ό,τι μπορείς να κάνεις μεθαύριο», «Όποιος βιάζεται σκοντάφτει», «Μην αναβάλλεις γι’ αύριο ό,τι μπορείς να κάνεις σήμερα», «Αγάλι – αγάλι γίνεται η αγουρίδα μέλι» κ.ά. -(2) Φώτης Κόντογλου (1895-1965), «Ο Χρόνος και ο κόσμος της φθοράς» (Μικρὸ ἑορταστικό, Ἀκρίτας, 2006) -(3) Εσχατολογία. Σύμφωνα με τα λεξικά, είναι η θρησκευτική διδασκαλία που αναφέρεται στο τέλος του κόσμου και τη μεταθανάτια ζωή του ανθρώπου: Xριστιανική/ ιουδαϊκή/ μουσουλμανική ~ . [Η λέξη είναι λόγια και προέρχεται από τη νεόπλαστη (με λέξεις ελληνικές) γαλλική eschatologie < αρχ. ἔσχατο(ς) + -logie = -λογία] -(4) Ο λόγος που γίνεται η περιοδική αυτή «διόρθωση» είναι το γεγονός οτι η Γη χρειάζεται λίγο περισσότερο χρόνο για να ολοκληρώσει μια περιστροφή γύρω από τον εαυτό της, αλλα και γιατί η ταχύτητα περιστροφής της παρουσιάζει διακυμάνσεις, μεταβάλλοντας ανεπαίσθητα τη διάρκεια του ημερονυκτίου.