Αρθρο 2ο » Οι απαρχές της Μουσικής

Πώς ξεκίνησε η μουσική; Γιατί ξεκίνησε η μουσική; Πότε ξεκίνησε η μουσική; Το να απαντήσει κανείς σε αυτά τα ερωτήματα μοιάζει ακατόρθωτος άθλος. Η μουσική υπάρχει παντού όπου υπάρχουν και άνθρωποι. Η εμφάνιση και εξέλιξη της μουσικής είναι αναμφίβολα άρρηκτα δεμένη με αυτή της ομιλίας. Προσπαθώντας λοιπόν να εκφράσουμε πολλές φορές διαφορετικά νοήματα και συναισθήματα με τις ίδιες λέξεις αναγκαστήκαμε να αναπτύξουμε τη μουσικότητα στην ομιλία, τον μουσικό λόγο. Η μουσική λοιπόν, όπως και η γλώσσα, είναι ένας τρόπος επικοινωνίας. Η γλώσσα επικοινωνεί τις ονομασίες των πραγμάτων και των εννοιών και η μουσικότητα επικοινωνεί το συναίσθημα και την πρόθεση που είναι απαραίτητα για να κατανοήσει κανείς σωστά το μήνυμα στο σύνολό του. Θα μπορούσε να πει κανείς πως η μουσική είναι η έκφραση μιας συναισθηματικής κατάστασης χωρίς τον περιορισμό των λέξεων. Έτσι λοιπόν η μουσική είναι μία πανανθρώπινη γλώσσα.
Αν μου επιτρέπεις αγαπητέ αναγνώστη θα ήθελα να κάνουμε ένα πείραμα με τη φαντασία μας που μοιάζει να αποδεικνύει αυτά που είπα παραπάνω. Αφού μιλάμε λοιπόν για τις απαρχές της μουσικής πρέπει να πάμε στις απαρχές της δικής μας ύπαρξης. Φαντάσου λοιπόν τον εαυτό σου πάλι νεογέννητο μωρό στην αγκαλιά της μάνας. Ο μόνος ήχος που βγάζεις είναι ένα σιγανό “μμμ”, όμως πριν περάσει πολλή ώρα το στομάχι σου γουργουρίζει και σε κόβει η πείνα. Καθώς δεν ξέρεις ακόμη καμία λέξη το μόνο που μπορείς να κάνεις είναι να δυναμώσεις το “μμμ” μέχρι να σε προσέξει η μάνα. Αφού πετύχεις αυτό τον πρώτο σου στόχο και καθώς βλέπεις το γάλα να πλησιάζει ανοίγεις επιτέλους το στόμα σου να το δεχτείς και ακούγεται ένα “μμα”! Έτσι έχεις εφεύρει ολομόναχος τη ρίζα της λέξης “μαμά”. Ανάλογα με το τι θες από τη μαμά λες και διαφορετικά αυτή τη λέξη. Αν είσαι δυσαρεστημένος ο τόνος της φωνής σου πέφτει προς το τέλος της λέξης, αν είσαι περίεργος για κάτι ο τόνος ανεβαίνει. Για φαντάσου λοιπόν σε μια στιγμή μεγάλης συναισθηματικής φόρτισης να πεις φωναχτά τη λέξη κρατώντας τον τόνο σταθερό και επιμηκύνοντας τη διάρκεια της λέξης: “μαααα”! Ξαφνικά μεταμορφώθηκες από μωρό που πεινάει σε έναν τενόρο που, όπως συμβαίνει συχνά στην όπερα, τον έχουν μαχαιρώσει, αλλά αντί να πεθάνει τραγουδάει για άλλη μισή ώρα.
Οι απαρχές της μουσικής είναι συνώνυμες με αυτές της ανθρώπινης έκφρασης. Πότε όμως γίνονται οι λέξεις ποίηση, η κίνηση χορός και ο ήχος μουσική; Για να είναι δυνατή αυτή η μετάβαση πρέπει πρώτα να καταφέρει το ανθρώπινο πνεύμα να υψωθεί πάνω από το θηρίο. Η τέχνη δεν γεμίζει κοιλιές, η τέχνη δεν σε ξεδιψά το καλοκαίρι ούτε σε ζεσταίνει τον χειμώνα. Η τέχνη δεν έχει χρησιμότητα στην επιβίωσή μας. Ο άνθρωπος κατάφερε να δημιουργήσει τέχνη όταν διέκρινε για πρώτη φορά τη χρησιμότητα του άχρηστου. Η αναγνώριση αυτή είναι ίσως και το πιο σημαντικό στοιχείο που ξεχωρίζει τον άνθρωπο απ’ το θηρίο. Για να αποφύγω κάθε παρεξήγηση ξεκαθαρίζω πως με τη λέξη θηρίο δεν εννοώ τα ζώα, αλλά τη θηριώδη μορφή του ανθρώπου πριν καταφέρει να εξελιχτεί πνευματικά. Το να βρεθεί μια ιστορική στιγμή για αυτό είναι αδύνατο. Δυστυχώς, πολλές φορές, όταν γύρω μας κυριαρχεί η απληστία και η συνεχής επιδίωξη του υλικού πλούτου ως χρησιμότερο αγαθό, μπορεί να αναρωτηθεί κανείς μήπως αυτή η στιγμή, όπου ο άνθρωπος έγινε από θηρίο άνθρωπος, δεν έχει ακόμη φτάσει.
Για να δούμε ιστορικά την εξέλιξη του ανθρώπινου πνεύματος και αυτή της μουσικής πρέπει να ρίξουμε μια συνοπτική ματιά στους υψηλούς πολιτισμούς της αρχαιότητας, πράγμα που θα κάνουμε σε επόμενα άρθρα. Από την προϊστορία η μουσική λόγω του επικοινωνιακού της χαρακτήρα και αφού για την επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων υπήρχε η ομιλία, ήταν αρχικά συνδεδεμένη με τον κόσμο της λατρείας και του μυστηρίου. Η μουσική είναι μέχρι και σήμερα σε όλες σχεδόν τις θρησκείες του κόσμου ο πιο άμεσος τρόπος επικοινωνίας του ανθρώπου με το θεϊκό στοιχείο. Ακόμα όμως και ως τέχνη απελευθερωμένη από τον χώρο της θρησκείας, παραμένει πάντοτε μια πνευματική εργασία. Για να κατανοήσει λοιπόν κανείς τη μουσική, που είναι στην ουσία της εμπειρία, δεν χρειάζονται ιδιαίτερες διανοητικές ικανότητες. Αυτό που χρειάζεται είναι πνεύμα και ευαισθησία. Έτσι η μουσική αφού όχι μόνο απαιτεί αυτά τα στοιχεία, αλλά και τα εξελίσσει είναι μια ανθρώπινη ανάγκη και όχι μια πολυτέλεια που μπορούμε να αγνοήσουμε.