Bιότοπος – περιγραφή
Η λατινική ονομασία του βοτάνου είναι Arnica Montana (αρνική η ορεινή) και ανήκει στην οικογένεια των συνθέτων. Είναι γνωστή και με το όνομα Αρνάκις η ορεινή. Είναι φυτό που συναντούμε στην κεντρική και νότια Ευρώπη, μέση Ασία και βόρειο Αμερική. Είναι διαδεδομένη στις ορεινές περιοχές, στα όξινα εδάφη, σε λιβάδια και τυρφώδεις περιοχές, μέχρι αρκετά ψηλά στα ορεινά. Στη χώρα μας τη συναντούμε στη Βόρεια Ελλάδα.
Είναι πολυετής πόα που φτάνει τα 20 έως 60 εκατοστά. Έχει όρθιο στέλεχος, χνουδωτό, όχι πολύ διακλαδισμένο. Τα φύλλα είναι ωοειδή, σε βασικό ρόδακα, απλωμένα πάνω από το έδαφος. Κεφάλι με ζωηρό κίτρινο χρώμα και μεγάλα περιφερειακά γλωσσωτά άνθη. Είναι είδος ερμαφρόδιτο και επικονιάζεται από μέλισσες, μύγες και έντομα.
Ιστορικά στοιχεία
Οι θεραπευτικές ιδιότητες της Άρνικής, ήταν γνωστές από τις αρχαίες γερμανικές φυλές. Την χρησιμοποιούσαν για εκατονταετίες σε Γερμανία και Αυστρία ειδικά σε χτυπήματα, στραμπουλήγματα και καρδιακά προβλήματα.
Συστατικά – χαρακτήρας
Το φυτό περιέχει αιθέριο έλαιο, τερπενικές αλκοόλες (την αρνιδιόλη και την φαραδιόλη), πικρά γλυκοσίδια, αλκαλοειδή, πολυακετυλένια, φλαβονικά ετεροσίδια (την καμπφερόλη και την κερσετόλη) και τανίνη.
Aνθιση – χρησιμοποιούμενα μέρη – συλλογή
Ανθίζει από τον Ιούνιο έως τον Αύγουστο. Για θεραπευτικούς λόγους χρησιμοποιούνται κυρίως τα άνθη του φυτού. Χρησιμοποιούνται όμως ακόμη τα φύλλα και η ρίζα της. Η ρίζα συλλέγεται όταν πέσουν τα άνθη του φυτού.
Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις
Η δράση του βοτάνου είναι αντιφλεγμονώδης και επουλωτική.
Πρέπει να γνωρίζουμε ότι η Άρνικα είναι εξαιρετικά τοξική και για τον λόγο αυτό δεν επιτρέπεται να λαμβάνεται εσωτερικά. Μόνο το ομοιοπαθητικό παρασκεύασμα είναι απολύτως ασφαλές για εσωτερική χρήση. Η αρνικίνη και το γαλλικό οξύ που περιέχει το φυτό καθορίζουν τις θεραπευτικές αλλά και τις δηλητηριώδεις ιδιότητες της Άρνικας.
Δεν επιτρέπεται να την πίνουμε, αλλά είναι ένα από τα καλύτερα ιάματα για εξωτερική τοπική θεραπεία και μπορεί να θεωρηθεί ειδικό βότανο για την θεραπεία μωλωπισμών και διαστρεμμάτων. Το ίδιο το βότανο χρησιμοποιούμενο εξωτερικά βοηθά στην ανακούφιση από τους ρευματικούς πόνους, τον πόνο και τη φλεγμονή της φλεβίτιδας και των άλλων παρόμοιων παθήσεων. Μάλιστα μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε κάθε περίπτωση όπου υπάρχει πόνος ή φλεγμονή του δέρματος, αρκεί να μην υπάρχουν εκδορές και αμυχές σε εκείνο το σημείο.
Η εξωτερική χρήση του βοτάνου υπό τη μορφή βάμματος για επαλείψεις είναι πολύ χρήσιμη, αρκεί να μην υπάρχει λύση της συνέχειας του δέρματος στο σημείο επάλειψης.
Το βάμμα του φυτού χρησιμοποιείται πάντα σε πολύ ελαφριά διάλυση. Δρα κατά των ερεθισμών των αιμορροΐδων και των εκχυμώσεων.
Τα άνθη της άρνικας έχουν μητροτονωτική δράση και το αλκολάτ τους λαμβάνεται ως αποτελεσματικό αντιαιμορραγικό μέσο. Πρέπει όμως να χρησιμοποιείται μόνο από έμπειρους βοτανοθεραπευτές, για μικρό χρονικό διάστημα και σε μικρές δόσεις.
Παρασκευή και δοσολογία
Το βάμμα της Άρνικας παρασκευάζεται ως εξής. Ρίχνουμε μισό λίτρο αλκοόλης 70% σε 50 γραμμάρια φρεσκοκομμένων λουλουδιών. Σφραγίζουμε καλά το μίγμα σε ένα διαφανές γυάλινο δοχείο και το αφήνουμε για μία εβδομάδα στον ήλιο ή σε ζεστό μέρος. Το σουρώνουμε και το βάζουμε σε ένα δοχείο που σφραγίζει καλά. Το φυλάμε σε μέρος σκοτεινό και δροσερό. Για την παρασκευή λοσιόν μπορεί να συνδυασθεί με αποσταμένη Αμαμηλίδα.
Προφυλάξεις:
Η χρήση του βοτάνου εσωτερικά όπως αναφέραμε στην αρχή απαγορεύεται. Αν πάρουμε μεγάλες ποσότητες από το βότανο αυτό μπορεί να προκαλέσει εμετό, πονοκέφαλο, σπασμούς, κρύους ιδρώτες ακόμη και αιμορραγίες. Όλα αυτά τα συμπτώματα μπορεί να είναι τόσο σοβαρά ώστε να οδηγήσουν και στο μοιραίο ακόμη. Σε περίπτωση δηλητηριάσεως, το αντίδοτο είναι το όπιο και η τανίνη. Τα αλκοολούχα εκχυλίσματα του βοτάνου μπορεί να προκαλέσουν τοξικές αντιδράσεις στην καρδιά και να αυξήσουν την αρτηριακή πίεση.
