Με ένα ηχηρό χειροκρότημα η Θεσσαλονίκη αποχαιρέτησε, στις 2 ακριβώς χθες το μεσημέρι, τον καθηγητή της πρωτοπόρας Φιλοσοφικής Σχολής Α.Π.Θ. -αλλά και της ζωής- Εμμανουήλ Κριαρά. Ο Κρητικός στην καταγωγή καθηγητής “έφυγε” για την ανάπαυσή του στη γενέθλια γη της Κρήτης, από την αγαπημένη του πόλη, ακριβώς 64 χρόνια μετά την εγκατάστασή του σ’ αυτή, το καλοκαίρι του 1950. «Ο Ολυμπος συννέφιασε και ο Ψηλορείτης κλαίει» ήταν η πρώτη στροφή της κρητικής μαντινάδας αποχαιρετισμού που εκφώνησε σεμνά για τον Εμμανουήλ Κριαρά ο πατέρας Ευτύχιος από τα Χανιά, ο οποίος παρέστη στην εξόδιο ακολουθία ως εκπρόσωπος των Κρητικών ιερέων που θα συνοδεύσουν τη σορό του καθηγητή στο Ακρωτήρι Χανίων, όπου και θα ενταφιασθεί σήμερα το απόγευμα. Παρών στον Ιερό Ναό της Του Θεού Σοφίας, όπου ψάλθηκε, στις 12 το μεσημέρι, η εξόδιος ακολουθία, ήταν ο υπουργός Παιδείας Ανδρέας Λοβέρδος, ο οποίος προσερχόμενος απέφυγε τις οποιεσδήποτε δηλώσεις, περιοριζόμενος να υπενθυμίσει τη μαθητεία του με τον αείμνηστο πλέον καθηγητή (υπήρξε φοιτητής του Α.Π.Θ.), ενώ στην επικήδεια ομιλία του, αφού αναφέρθηκε αναλυτικά στις περιόδους του διδακτικού και επιστημονικού έργου του εκλιπόντος καθηγητή, τη δημοκρατική στάση ζωής του, το “πρότυπο δασκάλου” που υπήρξε, με τη στάση και την κοινωνική διάχυση του έργου του (στην τελευταία περίοδο της ζωής του), κατέληξε τονίζοντας πως «όλοι οι Ελληνες οφείλουμε ευγνωμοσύνη στον Εμμανουήλ Κριαρά». Επικήδειους εκφώνησαν, επίσης, ο υπουργός Μακεδονίας – Θράκης Γιώργος Ορφανός, ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης Γιάννης Μπουτάρης (υπενθύμισε χαρακτηριστικά ότι ο καθηγητής έζησε στην πόλη – προπύργιο του δημοτικιστικού κινήματος, τα 64 από τα 108 χρόνια της ζωής του και έκλεισε, ευχαριστώντας τον που τίμησε με τη ζωή και το έργο του την πνευματική ζωή της Θεσσαλονίκης), ο εκπρόσωπος της Ακαδημίας Αθηνών, καθηγητής Αντώνης Ρεγκάκος, ο πρύτανης του Α.Π.Θ. Γιάννης Μυλόπουλος, ο πρόεδρος του Τμήματος Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Α.Π.Θ. Γιάννης Τζιφόπουλος (υπενθυμίζοντας πως «δίδαξε μέχρι το τέλος του μακρού βίου του: ήθος, σεμνότητα και ανθρωπισμό»), ο καθηγητής – πρόεδρος του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας (που έχει αναλάβει τη συνέχιση της έκδοσης του μεσαιωνικού λεξικού, το οποίο άρχισε -και έφτασε ως τον 14ο τόμο- ο Εμμανουήλ Κριαράς) Γιάννης Καζάζης, η πιστή και αγαπημένη του μαθήτρια Κ. Πηδώνια, ο εκπρόσωπος του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Σπουδών Γ. Παπαναστασίου και τέλος ο ανιψιός του Γιώργος Κριαράς. Παρόντες στην εξόδιο ακολουθία στον Ιερό Ναό της Του Θεού Σοφίας ήταν τρεις βουλευτές (οι Σταύρος Καλαφάτηςκαι Κώστας Γκιουλέκας της ΝΔ και ο Γιάννης Αμανατίδης του ΣΥΡΙΖΑ). Την εξόδιο ακολουθία παρακολούθησαν ακόμη περί τους 200 πολίτες της Θεσσαλονίκης -κυρίως μέλη της πανεπιστημιακής κοινότητας, αλλά και νεαροί φοιτητές, οι οποίοι ουδέποτε τον γνώρισαν (ο καθηγητής είχε βιαίως, από τη χούντα, εξωθηθεί σε σύνταξη από το 1967), αλλά μελέτησαν και θαύμαζαν το έργο του. «Στη ζωή μου έπραξα αυτό που θεώρησα καθήκον μου» είχε δηλώσει ο καθηγητής, περιγράφοντας τον “Απόλογο” του πλήρους ημερών, αλλά και έργου και σοφίας και προσφοράς βίου του. Μ’ αυτή, τη δική του ρήση – απόσταγμα γνώσης και σοφίας της υπεραιωνόβιας ζωής του Εμμανουήλ Κριαρά, που έζησε πάντα «με την ορμή του εφήβου και τη σύνεση του γέροντα» ως παρακαταθήκη, τον αποχαιρέτησε η πόλη της Θεσσαλονίκης και οι τέσσερις γενιές των εντός και εκτός Α.Π.Θ. μαθητών του.
ΣΗΜΕΡΑ Η ΚΗΔΕΙΑ ΣΤΟ ΑΚΡΩΤΗΡΙ
Η ταφή του Εμμανουήλ Κριαρά θα γίνει στις Στέρνες Ακρωτηρίου Χανίων σήμερα, στις 6.30 μ.μ., σύμφωνα με την επιθυμία του εκλιπόντος, ο οποίος ήταν επίτιμος δημότης της πόλης μας. Η σορός του εκλιπόντος θα φθάσει στις 4.30 μ.μ., στο αεροδρόμιο Χανίων, όπου θα την υποδεχθούν αντιπροσωπία του Δήμου Χανίων, Φορείς, συγγενείς, συμπολίτες, μαθητές και φίλοι του μακαριστού, πλέον, Εμμανουήλ Κριαρά και θα μεταφερθεί στον Ιερό Ναό της Ευαγγελίστριας Στερνών (στις 5 μ.μ.) για προσκύνημα και αποχαιρετισμό. Στις 6.15 έως 6.30 μ.μ. ο Σύνδεσμος Ιεροψαλτών Χανίων θα ψάλει εκκλησιαστικά τροπάρια. Στις 6.30 μ.μ. θα γίνει ο αποχαιρετισμός στον Εμμανουήλ Κριαρά από την Εκκλησία, την Περιφέρεια Κρήτης, τον Δήμο Χανίων, Φορείς, Εκπαιδευτικά Ιδρύματα και την οικογένειά του. Στις 7.15 μ.μ. θα γίνει ο ενταφιασμός στον τάφο του, που του έχει παραχωρήσει ο Δήμος Χανίων, στο κοιμητήριο Στερνών (απέχει εκατό μέτρα από τον Ναό της Ευαγγελίστριας). Ηταν μεγάλη η επιθυμία του Εμμανουήλ Κριαρά να ταφεί στην Κρήτη και μάλιστα στο Ακρωτήρι. Η μεταφορά της σορού του Εμμανουήλ Κριαρά από τη Θεσσαλονίκη και η ταφή του θα γίνουν δημοτική δαπάνη. Από μέρους της οικογένειας, των συνεργατών και των φίλων του Εμμανουήλ Κριαρά γίνεται παράκληση να μην γίνουν καταθέσεις στεφάνων. Τα αντίστοιχα χρηματικά ποσά θα μπορούσαν να κατατεθούν σε Προνοιακά και Κοινωνικά Ιδρύματα, όπως ΕΛΕΠΑΠ, ΚΗΦΑΑΜΕΑ, ΚΗΦΑΠ, ΟΡΙΖΟΝΤΑΣ, ΤΟ ΧΑΜΟΓΕΛΟ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ κ.λπ. Απευθύνεται επίσης παράκληση οι αποχαιρετισμοί να είναι σύντομοι.
Συλλυπητήρια – ψηφίσματα Η είδηση του θανάτου του Εμμανουήλ Κριαρά σκόρπισε θλίψη στο πανελλήνιο με τα συλλυπητήρια μηνύματα – ψηφίσματα να είναι δεκάδες. Ο “ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ” «Η απώλεια του Εμμανουήλ Κριαρά αφήνει δυσαναπλήρωτο κενό στην επιστήμη της Γλωσσολογίας, της οποίας υπήρξε ακάματος και δημιουργικός ερευνητής και μελετητής, στην ανώτατη εκπαίδευση της χώρας μας, την οποία διακόνησε με ζέση ως σοφός και εμπνευσμένος δάσκαλος και στην πατρίδα μας ευρύτερα, της οποίας στάθηκε καθ’ όλη τη μακρά διάρκεια του βίου του, συνειδητός πολίτης και αληθινός δημοκράτης», αναφέρει το Δ.Σ. του Φιλολογικού Συλλόγου Χανίων “Ο Χρυσόστομος” με τον οποίο ο εκλιπών συνδέθηκε από τα μαθητικά του ακόμη χρόνια στην πόλη μας και του οποίου είχε εκλεγεί επίτιμο μέλος. Ο Σύλλογος γνωστοποιεί ότι «προτίθεται να διοργανώσει εν καιρώ, σειρά εκδηλώσεων προκειμένου να τιμήσει όπως αρμόζει, το σπουδαίο επιστημονικό έργο και την ανεκτίμητη προσφορά στον τόπο του Εμμανουήλ Κριαρά».
ΕΝΩΣΗ ΣΦΑΚΙΑΝΩΝ
Η “Eνωση των απανταχού Σφακιανών” εκφράζει «τη θλίψη της για την απώλεια του Εμμανουήλ Κριαρά, του κορυφαίου συντοπίτη μας επιστήμονα, ακαδημαϊκού, δασκάλου – διανοούμενου και δημοκράτη αγωνιστή, με παγκόσμια ακτινοβολία». Αντί στεφάνου αποφάσισε να δοθεί χρηματικό ποσό για την Παιδεία στα Σφακιά (στο Δημοτικό Ελεύθερο Ανοικτό Πανεπιστήμιο Σφακίων). Επιπλέον, θα οργανώσει σύντομα στην αίθουσα της Ενωσης «εκδήλωση τιμής και μνήμης στο μεγάλο Σφακιανό τέκνο, που πέρασε στην αιωνιότητα, πλήρης ημερών, σεβασμού και αναγνώρισης».
ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΡΕΘΥΜΝΟΥ
Συλλυπητήριο μήνυμα και από την Ιστορική και Λαογραφική Εταιρεία Ρεθύμνης, η οποία, μεταξύ άλλων, αποφάσισε να τηρηθεί ενός λεπτού σιγή στη μνήμη του Εμμ. Κριαρά από τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου της Ι.Λ.Ε.Ρ. κατά την πρώτη μετά τον θάνατό του τακτική συνεδρίαση και να τιμήσει σε ιδιαίτερη εκδήλωση της Εταιρείας τη μνήμη του.
Ο ΣΥΡΙΖΑ ΧΑΝΙΩΝ
Η Ν.Ε. Χανίων του ΣΥΡΙΖΑ «εκφράζει τη θλίψη της για την απώλεια του Εμμ. Κριαρά» μιλώντας για έναν «σπουδαίο επιστήμονα, έναν βαθιά προοδευτικό και ευαίσθητο άνθρωπο, του οποίου το πνευματικό έργο είναι ανεκτίμητο». «Η τεράστια συμβολή του στη μελέτη της ελληνικής γλώσσας και την καθιέρωση της δημοτικής τον κατατάσσουν στους σημαντικότερους Ελληνες διανοούμενους και ερευνητές. Η αγάπη του για τη νεοελληνική γλώσσα και η αφοσίωσή του στην παιδεία και την έρευνα αποτελούν παράδειγμα για τις νέες γενιές», καταλήγει σχετική ανακοίνωση.
Αποχαιρετισμός στον δάσκαλο Εμμανουήλ Κριαρά
«Κάνε άλμα πιο γρήγορο από τη φθορά» (Οδ. Ελύτη, Μαρία Νεφέλη) «Αν οι στίχοι ήταν αστέρια, τότε ο Εμμ. Κριαράς θα είχε γεννηθεί σε αυτόν τον αστερισμό… Ο Εμμ. Κριαράς έκανε άλμα με άρωμα Ολύμπου και προσπέρασε τη φθορά. Οχι τη σωματική, γιατί αυτή ανήκει στον κόσμο ετούτο, αλλά την πνευματική, που είναι των αθανάτων. Ο Εμμ. Κριαράς, που χάραξε τον δρόμο του στον κόσμο της επιστήμης και της γνώσης, μελέτησε τη γλώσσα και τη λογοτεχνία των προπατόρων∙ αγωνίστηκε από το μετερίζι της δημοτικής, ευαίσθητος στις ανάγκες του λαού για πρόοδο, ελευθερία και δημοκρατία∙ συνέχισε με την καθιέρωση του μονοτονικού συστήματος, αθεράπευτος προοδευτικός στην εξέλιξη της γλώσσας, με παντοτινό γνώμονα το “αμύνεσθαι περί πάτρης”. Στον μακροχρόνιο βίο του υπήρξε χαλκέντερος ερευνητής και γενναιόδωρος δάσκαλος, αφήνοντάς μας ως παρακαταθήκη 20.000 περίπου σελίδες γραπτού έργου, με την πεποίθηση ότι “ο επιστήμονας πρέπει όσο γίνεται να εκλαϊκεύσει την επιστήμη του” και τη διαβεβαίωση ότι αυτό στάθηκε “επιδίωξη της ζωής του”. Εκτός, όμως από το ανεκτίμητο επιστημονικό έργο του και τις διακρίσεις του στην ημεδαπή και το εξωτερικό, που κάνουν τον Κριαρά κορυφαίο πνευματικό ταγό της Ελλάδας, εμείς, ως πολίτες των Χανίων και της Κρήτης, νιώθουμε πιο δυνατή τη σχέση μας με τον μεγάλο δάσκαλο, αφού η καταγωγή του από τα Σφακιά τον δένει εξ αίματος με τον τόπο στον οποίο έζησε κατά τα μαθητικά – εφηβικά του χρόνια (1914 – 1924) και τον φιλοξένησε επανειλημμένα, κάθε φορά που τον τραβούσε η νοσταλγία ή τον καλούσε ο τόπος και οι άνθρωποι για να μοιραστεί τις γνώσεις και τις τιμές του. Και πιο πολύ ακόμη τον νιώθουμε δικό μας, ο Σύνδεσμος Φιλολόγων ν. Χανίων, γιατί μας τίμησε με μια μακρόχρονη φιλία που εξαργυρώθηκε πολλές φορές με την παρουσία του και τη σοφία του. Ο Εμμ. Κριαράς, γέρος και σοφός ενός αιώνα που τον ξεπέρασε, ξεκίνησε την προηγούμενη Παρασκευή -μια νύχτα του Αυγούστου με το φεγγάρι στη χάση του- να εξερευνήσει το επέκεινα σε ένα νέο αστρικό ταξίδι, ελεύθερος από το βαρίδι της ύλης και της “τραγικότητας της ανθρώπινης συνείδησης”. Και μολονότι γι’ αυτόν ισχύει εξόχως το θουκυδίδειο “ανδρών επιφανών πάσα γη τάφος”, η γη των Χανίων είναι αυτή που θα έχει και πάλι την τιμή να φιλοξενήσει στην αιώνια αγκαλιά της το ζηλευτό της τέκνο, σε μια πορεία καθόδου του σώματος στο “σήμα” των προγόνων, καθώς “σημαίνον” και “σημαινόμενον” επιστρέφουν στην αρχή του παντός. Κάνε άλμα πιο γρήγορο από τη φθορά, λοιπόν, κατά τον Ελύτη ή “η έξαρση είναι το σημαντικότερο πράγμα στη ζωή”, κατά τον Κριαρά. Πόσο αξιόπιστος μπορεί να είναι ο ποιητής στην ιστορική απόδοση του κόσμου; Πόσα βλέπει, πόσα προβλέπει και τι ψυχανεμίζεται; Καλό ταξίδι αγαπημένε δάσκαλε! Σύνδεσμος Φιλολόγων ν. Χανίων».
