Στον οικιστικό ιστό και στην περιφέρεια της πόλης τα Χανιά διατηρούν μικρούς ή μεγαλύτερους πράσινους παραδείσους. Πάρκα, αλσύλλια, δασικές εκτάσεις “σπάνε” το τσιμέντο, προσφέρουν οξυγόνο και ευκαιρίες αναψυχής. Για χρόνια το πράσινο στις ελληνικές μεγαλουπόλεις, ανάμεσα τους και τα Χανιά, μειωνόταν και περιοριζόταν για χάρη της “ανάπτυξης”, μια “λογική” που φαίνεται να αλλάζει. Με τη βοήθεια της Υπηρεσίας Πρασίνου του Δήμου Χανίων που παρά τις ελλείψεις προσωπικού συνεχίζει να προσφέρει σημαντικά στον τομέα αυτό και της Δασικής Υπηρεσίας, κάνουμε μία μικρή περιήγηση σε αυτούς τους χώρους.
Αλσος Πρεβαντορίου
Ενα μικρό αλλά καταπράσινο άλσος βρίσκεται στον Αγ. Ιωάννη. Εκταση 45 στρεμμάτων με πεύκα και πλούσια βλάστηση ανήκει στο Θεραπευτήριο Χρονίων Παθήσεων και χαρακτηρίζεται από τον καθαρά δασικό χαρακτήρα του. Ο Δήμος επεμβαίνει για λόγους ασφαλείας (απομάκρυνση πεσμένων δέντρων, κλαδέματα, αποψιλώσεις). Το αλσύλλιο δεν είναι εύκολα προσβάσιμο καθώς δεν υπάρχουν μονοπάτια ή σημεία για αναψυχή και ξεκούραση ωστόσο αποτελεί μια μικρή δασική όαση στο τμήμα αυτό της πόλης.
Αλσος Λενταριανών
Εκτείνεται σε μια έκταση 14 στρ. ανήκει στον Οργανισμό Εργατικής Κατοικίας και είναι πολύ γνωστό στους κατοίκους της περιοχής που το επισκέπτονται. Δυστυχώς σε μεγάλο βαθμό είναι εγκαταλελειμμένο και για χρόνια το άλσος αλλά και το μικρό θεατράκι του ήταν αποδέκτες μπάζων και σκουπιδιών. Το 2015 ο Δήμος Χανιών προχώρησε σε εκτεταμένες εργασίες καθαρισμού του ενώ πρόσφατα ζήτησε την παραχώρηση του από τον Οργανισμό Εργατικής Εστίας. Θα μπορούσε να αποτελέσει μια αναβαθμισμένη πράσινη ζώνη για μια περιοχή με οικοδομική ανάπτυξη.
Αγία Μαγδαληνή
Το μικρό αλλά πολύ αγαπητό στους Χαλεπιανούς και όχι μόνο πάρκο καταλαμβάνει μια έκταση 7 στρ. και χαρακτηρίζεται από τη Ρώσικη εκκλησία που κτίστηκε στις αρχές του προηγούμενου αιώνα και ξεχωρίζει για την τεχνοτροπία της. Ανήκει στον Δήμο Χανίων που έχει και την ευθύνη για την φροντίδα του.
Στην αυλή του υπάρχουν πεύκα, κυπαρίσσια, ευκάλυπτοι, μελίες, ελιές, λεμονιές, μουριές, κουτσουπιές, αργυρόφυλλες λεύκες, ακακίες, καζουαρίνες, κερλετόριες, λαγκεστρέμιες, δάφνη, ράμνοι, λιγουστρίνια, ιβίσκια και γιασεμιά.
Παράλληλα μικροί πλακόστρωτοι διάδρομοι κάνουν εύκολο τον περίπατο.
Πριν από 10 χρόνια είχε γίνει μια εκτεταμένη παρέμβαση με νέες πλακοστρώσεις, στέγαστρο κ.ά. «Είναι ένα πάρκο με πολύ πράσινο .
Το Μουσείο Βενιζέλου και η ολοκλήρωση του αρχαιολογικού μουσείου θα αυξήσουν σημαντικά την επισκεψιμότητά του» μας λέει η κα Εύδου. Επίσης στο χώρο γίνονται πολλές κοινωνικές εκδηλώσεις (γάμοι, βαπτίσεις λόγω του ναού).
Αγιος Ματθαίος
Τεχνητό, καθώς οι δεντροφυτεύσεις με χαλέπια πεύκη έγιναν τη δεκαετία του ’30, το δάσος του Αγ. Ματθαίου καταλαμβάνει μια μεγάλη έκταση. Οπως μας δηλώνει η δασάρχης κα Πολύμνια Σκλαβάκη, στις δεντροφυτεύσεις επιλέχθηκε η χαλέπια πεύκη καθώς αυτή προωθούνταν την εποχή εκείνη από την κεντρική υπηρεσία. «Η χαλέπια πεύκη “υβριδίζει” με τη δική μας τη τραχεία πεύκη, έχει διαφορετικά φαινοτυπικά χαρακτηριστικά και στα πλαίσια προστασίας των γενετικών ειδών δεν επιθυμούμε την επέκτασή της. Για αυτό το λόγο από το 1986 έχουμε σταματήσει στο δασικό φυτώριο της Χρυσοπηγής να παράγουμε χαλέπια πεύκη. Στις περιοχές όμως που προϋπήρχε τη διατηρούμε». Στην περιοχή έγιναν πριν από ένα χρόνο σημαντικές εργασίες από τον Δήμο Χανίων και τη Δασική Υπηρεσία για να καθαριστούν τμήματα της, να ανανεωθούν και να γίνουν νέα μονοπάτια. «Πιστεύουμε ότι μπορούν να αναδειχθούν περισσότερες διαδρομές, να γίνει ακόμα πιο επισκέψιμο το δάσος στον Αγ. Ματθαίο από τα σχολεία. Στην περιοχή υπάρχουν και πολλά άλλα φυτικά είδη, θαμνώδη κυρίως όπως οι σκίνοι και οι ασπάλαθοι κυρίως στα “κενά” του πευκοδάσους αφού όπου τα δέντρα είναι πυκνά, οι πευκοβελόνες δεν επιτρέπουν να υπάρχουν πολλά φυτά» αναφέρει η δασάρχης. Τις δεκαετίες της “ανάπτυξης” στην περιοχή κατασκευάστηκαν πολλά σπίτια σε εκτάσεις γεωργικές ανάμεσα στο δάσος, είτε με πράξεις αποχαρακτηρισμού είτε με άλλες διαδικασίες.
Πολύ σημαντική για το δάσος θεωρείται η λειτουργία του πυροσβεστικού σταθμού του Δήμου Χανίων.
Προφήτης Ηλίας
Ο Προφήτης Ηλίας – Τάφοι Βενιζέλων αποτελεί μια ουσιαστική συνέχεια του δάσους του Αγ. Ματθαίου. Λόγω των τάφων και της υπέροχης θέας είναι πόλος έλξης για σχολεία και ντόπιους, ενώ πολύ συχνά είναι τα μυστήρια στον μικρό ναό τους. Στον χώρο του πάρκου κυριαρχούν τα πεύκα και οι ελιές, μερικές χαρουπιές, κυπαρρίσια, κουτσουπιές, λεύκες, μελίες και μια αρια. Υπάρχουν αρκετά παρτέρια με γκαζόν και μπορντούρες. Συμπληρώνονται από θαμνώδη και ποώδη βλάστηση: Τριανταφυλλιές, καλλωπιστική ροδιά, λαντάνα, γιούκα, πικροδάφνες, γεράνια, κρασούλες και αναρριχώμενα φυτά όπως αγιόκλημα, κισσός, μπλουμπάγκο κα. Και ο χώρος αυτός παραχωρήθηκε στο Δήμο Χανίων.
Δημοτικός Κήπος
Αποτελεί το πρώτο και το πιο ιστορικό πάρκο της πόλης, αυτό με τη μεγαλύτερη επισκεψιμότητα όλες τις εποχές του χρόνου. Στα 17 στρέμματα που εκτείνεται ο επισκέπτης απαντάει 97 διαφορετικά είδη δέντρων και φυτών (πεύκο, πλάτανος, κουτσουπιά, κουκουναριά, νερατζιά, μουριά, μελιά, αγγελική αλλά και πιο εξωτικά φυτά όπως Μανόλια, Αροκάρια, Σοφόρα, Ουασιγκτόνια. Θάμνους της Ελληνικής γης όπως το Δεντρολίβανο, Ιβίσκος, Γιασεμί, Κισσός Λουίζα, Μπουκαμβίλια αλλά και άλλα όπως το Λιγούστρο, η Στρελίτζια κα. Εντυπωσιακός ο
Φίκος της Βεγγάζης μπροστά στο κλουβί με τους κρητικούς αίγαγρους.
«Έχουμε κρατήσει το χαρακτήρα του κήπου όλα αυτά τα χρόνια και παράλληλα προχωράμε σε βελτιώσεις. Είναι ένα πάρκο με πολύ ψηλά δέντρα και πλούσια βλάστηση. Έχουν διατηρηθεί οι διάδρομοι με πατημένο χώμα κάτι που για χρόνια δεν ήταν δημοφιλές καθώς υπήρχε μια τάση να μπαίνει πλακόστρωτο. Κατά διαστήματα υπήρχε μεγάλη συζήτηση για τον Κήπο να μπουν πιο μοντέρνα υλικά αλλά τελικά αυτό δεν προχώρησε και καλώς κατά την άποψη μου» αναφέρει η κα Ζ. Εύδου από την Υπηρεσία Πρασίνου του Δήμου Χανίων. Σήμερα στον Κήπο ο επισκέπτης θα βρει αγρίμια, πάπιες, κύκνους, παγόνια, ενώ παράλληλα με το πράσινο υπάρχουν χώροι και δραστηριότητες για όλα τα ενδιαφέροντα: Ο δημοτικός κινηματογράφος, το ιστορικό καφέ “Κήπος”, Η παιδική χαρά, τα γραφεία του πρασίνου και το φυτώριο του Δήμου Χανίων, όπως επίσης ο χώρος της παιδικής δημοτικής βιβλιοθήκης που για δύο χρόνια πάντως δεν λειτουργεί λόγω εργασιών.
Ο Δήμος έχει δρομολογήσει για τη σύνδεση του Δημοτικού Κήπου με το Πάρκο Ειρήνης και Φιλίας.
Πάρκο Ειρήνης και Φιλίας
Δημιουργήθηκε σε ένα χώρο όπου υπήρχε στρατόπεδο. O χαρακτήρας του είναι πιο αστικός και παρά τον πολύ μεγάλο όγκο τσιμέντου που χρησιμοποιήθηκε παραμένει μια μικρή πράσινη όαση.
Είναι χαρακτηριστικό ότι στο Πάρκο υπάρχουν 37 είδη δέντρων (Δρυς, Πλάτανος, Σφενδάμι, Ελιά, Ιτιά, Χαρουπιά, Κουτσουπιά, Κυπαρίσσι, αλλά και Σεκόγια, Ιπποκαστανιά, Φίκος, Γρεβιλέα, Ευκάλυπτος κ.ά.) και 42 είδη καλλωπιστικών κυρίως θάμνων! «Οι δημιουργοί του πάρκου είχαν προφανώς τον στόχο να γίνει ένας δεύτερος πόλος έλξης. πράγμα που δεν έχει επιτευχθεί. Οι λόγοι είναι πολλοί και διάφοροι. Ενα πρόβλημα θεωρώ ότι είναι η διαμόρφωσή του. Πολλοί χώροι του δεν είναι φιλικά προσβάσιμοι για άτομα με κινητικά προβλήματα, μητέρες με καροτσάκι κ.ά. Το ιδιαίτερο του βέβαια είναι τα φεστιβάλ που πραγματοποιούνται εκεί και αυτό έχει αρχίσει να ταυτίζεται στη συνείδηση των πολιτών .
Υπάρχουν δύο λίμνες που δεν έχουν λειτουργήσει ποτέ στο ανατολικό τμήμα του πάρκου και πρόθεση του τμήματος πρασίνου είναι να φυτευτούν. Το πάρκο έχει μια λίμνη και κατά την άποψη μας θα ήταν καλύτερο και οι δύο αυτές λίμνες να πάψουν να αποτελούν “κρανίου τόπο” αλλά να διαμορφωθούν ανάλογα και να γίνουν πράσινες οάσεις» σημείωνει η κα Εύδου.
Στο πάρκο υπήρχαν αρχαιολογικά ευρήματα, παιδική χαρά καθώς και αναψυκτήριο.
Αγιοι Απόστολοι
Είναι οι πιο…αναγνωρίσιμοι Απόστολοι για τους Χανιώτες καθώς τα 3 Ακρωτήρια του και το μεγάλο άλσος, οι αμμουδιές και οι αθλητικές του εγκαταστάσεις αποτελούν πόλο έλξης χειμώνα και καλοκαίρι. Τα 456 στρέμματα της περιοχής παραχωρήθηκαν στο Δήμο Χανίων από το 2012.
Μια σημαντική εξέλιξη δεδομένων των αγώνων των πολιτών για πολλά χρόνια ώστε να μην τσιμεντοποιηθεί και να μην ιδιωτικοποιηθεί η συγκεκριμένη περιοχή.
«Ξεκινώντας από το Ανατολικό Ακρωτήρι συναντάς την δασική βλάστηση, φρύγανα (κάπαρα, σπαράγγια, κρίταμο, θυμάρι) χαμηλοί θάμνοι (σκίνα, ασπάλαθοι, μελισσόχορτα κ.ά.). Ακολουθεί η ζώνη των πεύκων που έχουν φυτευτεί κυρίως την περίοδο του μεσοπολέμου και έπειτα τα αλμυρίκια, οι ευκάλυπτοι και οι φυτεύσεις των τελευταίων ετών με πλατάνια, λεύκες κ.ά. Ενώ στην παραλία βρίσκουμε κρινάκια της θάλασσας και αμμοθίνες» μας επισημαίνει η γεωπόνος της Διεύθυνσης Πρασίνου κα Βίκη Κοκοτσάκη. Στην περιοχή υπάρχουν αρχαιολογικά στοιχεία και ευρήματα ενώ όλο το αλσύλλιο αποτελεί δασική περιοχή.
Οι φυτεύσεις ξεκίνησαν από τον δάσκαλο Μάνο Μασούρη τη δεκαετία του ’30 για να δημιουργηθεί το κατάλληλο περιβάλλον για τις παιδικές κατασκηνώσεις.
Εκκληση της υπηρεσίας πρασίνου προς τους πολίτες είναι να μην προχωρούν μεμονωμένα σε φυτεύσεις στην περιοχή αλλά μόνο σε συνεννόηση με την υπηρεσία καθώς διαπιστώνεται ότι πολλά ξενικά είδη δεν ταιριάζουν με την υπάρχουσα βλάστηση και προκαλούν πολλά προβλήματα. «Οι επεμβάσεις στα φυτικά οικοσυστήματα, πρέπει να γίνονται πολύ προσεκτικά, το ίδιο και οι φυτεύσεις. Υπάρχουν πολλές ομάδες ανθρώπων που θέλουν να φυτέψουν κάτι χωρίς να μας ενημερώσουν. π.χ. είχαν φυτέψει γιούκες, φραγκοσυκιές, αθάνατους, φυτά που δεν ταιριάζουν με την περιοχή. Καλό είναι να υπάρχει μια συνεργασία με την υπηρεσία μας και οργανωμένα να γίνεται η φύτευση και να εξασφαλιστεί η άρδευση τους» λέει η κα Εύδου.
Στην περιοχή αναπτύσσονται πολλές αθλητικές δραστηριότητες ποδόσφαιρο, beach volley, ρακέτες, και βέβαια είναι χιλιάδες οι πολίτες που καθημερινά τρέχουν στο αλσύλλιο.
Όπως μας επισήμανε ο αντιδήμαρχος Τεχνικών Έργων του Δήμου Γιώργος Ξανθουδάκης αυτές τις ημέρες εγκαταστάθηκε ο εργολάβος στην περιοχή. «Από ιδίους πόρους του δήμου (30.000 ευρώ) δημιουργούμε μια περιπατητική διαδρομή μέσα στο άλσος των Αγ. Αποστόλων με πατημένο χώμα. Ο κόσμος θα τρέχει πλέον μέσα στο πάρκο και όχι στο οδόστρωμα κάτω από καλές συνθήκες. Θα γίνουν παρεμβάσεις ώστε να ενισχυθεί η περίφραξη και να μην μπαίνουν μέσα αυτοκίνητα, ενώ θα τοποθετηθούν και όργανα γυμναστικής» λέει ο αντιδήμαρχος.
H επίδραση του αστικού πρασίνου στην πόλη
• Παραγωγή οξυγόνου • Συγκράτηση εδαφών
• Συγκράτηση υδροφόρου ορίζοντα
• Προστασία από τον άνεμο και τον ήλιο
• Καταπολέμηση της σκόνης
• Επιρροή στις συνθήκες μικροκλίματος
• Ισορροπία οικοσυστημάτων • Αισθητική βελτίωση
