Τις μέρες της κρίσης ο ρόλος των γιαγιάδων και των παππούδων αναδεικνύεται σημαντικός. Δεν λειτουργούν μόνο σαν Τράπεζα έσχατης ανάγκης με τις πενιχρές συντάξεις τους, αλλά και σαν γεφυροποιοί σε θέματα γλώσσας και εθίμων.
Μία απρόσμενη σύμμαχο στην εκστρατεία μου για αφήγηση παραμυθιών και ιστοριών βρήκα την περασμένη εβδομάδα στο πρόσωπο της δρος Ελένης Λιβανίου. Η γνωστή εκπαιδευτική ψυχολόγος ανέλυσε γλαφυρά τη συμμετοχή της μνήμης εργασίας και της χωρικής αντίληψης στη μάθηση της ξένης γλώσσας. Δυστυχώς, το ακροατήριο της στο Εμπορικό Επιμελητήριο ήταν ισχνό.
Γνωρίζουμε ότι η τακτική αφήγηση παραμυθιών και ιστοριών βοηθάει νήπια και παιδιά να αναπτύσσουν και τις δύο αυτές γνωστικές δεξιότητες.
Η πρότασή μου, σήμερα, είναι, παππούδες και γιαγιάδες να δοκιμάσουν κάτι διαφορετικό. Να αφηγηθούν αληθινές ιστορίες ζωής από την πόλη μας, την ύπαιθρο ή τον τόπο καταγωγής τους.
Στο σημείωμα παρουσιάζω προτάσεις για αφήγηση ιστοριών βγαλμένες από προσωπικά μας βιώματα στην περιοχή μας και στην συνέχεια πώς στήνεται ένα παραμύθι.
Σχολικά συσσίτια στα Χανιά
Οι εμπειρίες μας, τις δύσκολες μεταπολεμικές συνθήκες της δεκαετίας ’50 , οι αναταραχές της δεκαετίας ’60 είναι ανεξάντλητες πηγές για αφηγήσεις για τα εγγόνια μας. Τι να πρωτοθυμηθείς;
Βάσιμα υποθέτω ότι κάθε Χανιώτης αστός άνω των 60 ετών θυμάται τα σχολικά συσσίτια που προσφέρονταν στα Δημοτικά σχολεία της πόλης τη δεκαετία 1950. Οπως και τη διαδικασία προετοιμασίας του πρωινού από μαθητές της Στ’ τάξης, τις ουρές των μαθητών με τα τσίγκινα μαστραπαδάκια και τη φέτα το ψωμί στα λεπτοκαμωμένα τους χέρια.
Αλλοι θυμούνται τους πατεράδες τους που δούλευαν στα Ταμπακαριά, από ήλιο σε ήλιο. Κι άλλοι τη δύσκολη ζωή στα λιμάνια μας, τα μότορσιπ, τα μακριά κάρα, τους αχθοφόρους, τους λιμενεργάτες.
Τι να πρώτο-αφηγηθείς;
Την αγωνία για ένα μεροκάματο στο αεροδρόμιο και στο Μαράθι. Εργα που φτιάχνοναν χρόνια με τον ιδρώτα της εργατιάς και σήμερα ξεπουλιούνται για δεκάρες.
Το ταξίδι στον Πειραιά με πανάρχαια μπαλωμένα επιβατηγά πλοία που διαρκούσε μέχρι και 23 ώρες. Τη δωρεάν πτήση της Τ.Α.Ε. πάνω από την πόλη στα εγκαίνια του αεροδρομίου Μάλεμε.
Κάθε αγρότης παππούς ή αγρότισσα γιαγιά θυμάται ζωή δύσκολη ολοχρονίς, παιδικά χρόνια μοιρασμένα σε σχολείο και αγροτικές εργασίες συντροφιά με γαϊδούρια και μουλάρια.
Ολες, εμπειρίες γραμμένες στον τόπο μας σε χρόνο ορισμένο και με τους ήρωες να ταυτίζονται με τους αφηγητές και τις οικογένειές τους.
Μία ιδανική συνταγή για αφήγηση έχει δόσεις από συναισθήματα ανθρωπιάς, αλληλεγγύης, θρησκευτικότητας δοσμένες στη γλώσσα των Κρητικών κι όχι στη σημερινή που μπασταρδεύεται.
Τέλος, τα γράμματα των μεταναστών μας, τα εμβάσματα και τα δέματά τους ήταν η αιμοδότρια σύνδεση μας με τον έξω κόσμο τις δεκαετίες του ’50 και ’60.
Παραμύθια τα διαχρονικά
Η προφορική μας παράδοση λέει ότι τα παραμύθια έχουν γενικές αρχές αποδεκτές από όλους. Ετσι, γνωρίζουμε ότι στα παραμύθια ο χρόνος και ο τόπος της δράσης είναι αόριστος και οι ήρωες είναι ανώνυμοι. Τα παραμύθια μας αρχίζουν παραδοσιακά με το «Μια φορά και ένα καιρό», έχουν μια ήρεμη εισαγωγή, κι η ιστορία συνεχιζόταν και μετά την κορύφωση της. Ο παραμυθάς φρόντιζε να κλείνει τον κύκλο της αφήγησής του σ’ ένα σημείο ηρεμίας και σταθερότητας.
Επίσης, φρόντιζε να κάνει συχνές επαναλήψεις, για να δώσει ένταση, αλλά και για να μεγαλώσει το παραμύθι όσο γινόταν.
Κι αυτό γιατί είναι γνωστό ότι νήπια, μικρά και μεγάλα παιδιά δεν ικανοποιούνται με σύντομες αφηγήσεις.
Ολο και ρωτάνε «Και μετά; Τι έγινε μετά;».
Ο λόγος είναι ότι όταν ενεργοποιηθεί η φαντασία τους, τρέχει στο μέλλον, πετά σε κόσμους αθέατους και επιζητεί νέα στοιχεία για να μείνει εκεί, μακριά από το παρόν.
Συμπερασματικά
Παππούδες και γιαγιάδες γνωρίζουν ότι κάθε αφήγηση μιας εμπειρίας τους…
• Γεφυρώνει το χάσμα του χρόνου που τους χωρίζει από τα εγγόνια τους.
• Προικίζει τη μελλοντική γενιά με πρωτογενή γνώση που δεν υπάρχει σε σχολικά βιβλία.
• Βοηθάει τα παιδιά να δουν την πόλη και την ύπαιθρό μας διαχρονικά, να ανακαλύψουν γωνιές άγνωστες κι άγραφες μικρές ιστορίες.
• Στέλνει μήνυμα ελπίδας για άλλη μια αναγέννηση του τόπου μας.
• Πτυχ.Ψυχολογίας-Ανάπτυξης Παιδιού, Master Εκπαίδευσης στην Δια Βίου Μάθηση, συγγραφέας ‘Μαθαίνω εύκολα’ , ‘Θυμάμαι εύκολα’.
• Επικοινωνία polygnosi@otenet.gr
facebook polygnosi
