Bιότοπος – περιγραφή
Η λατινική ονομασία του βοτάνου είναι ADONIS vernalis (Άδωνις ο χειμερινός). Ανήκει στην οικογένεια των Βατραχιωδών ή Ρανουνκουλιδών. Φύεται στη νότια, ανατολική και κεντρική Ευρώπη και την Ασία. Συναντάται σε επικλινή, βραχώδη και ασβεστώδη εδάφη.
Είναι φυτό σπάνιο και προστατεύεται αυστηρά. Είναι γνωστό με τις ονομασίες Άδωνις και Αγριοπαπαρούνα.
Είναι ποώδες, πολυετές φυτό, ύψους 10 έως 40 εκατοστών, έντονα δηλητηριώδες. . Ρίζωμα με διαιρέσεις και μαύρες ρίζες, στελέχη όρθια, με πολλά πτεροειδή φύλλα. Άνθη πολύ μεγάλα, λαμπερά, με ανοιχτό χρυσοκίτρινο χρώμα, που ανοίγουν διάπλατα στον ήλιο. Τα άνθη είναι ερμαφρόδιτα (έχουν αρσενικά και θηλυκά όργανα) και επικονιάζονται από μέλισσες, μύγες και σκαθάρια.
Ιστορικά στοιχεία
Ο Άδωνις ήταν βότανο γνωστό από την αρχαιότητα. Σύμφωνα με την μυθολογία δημιουργήθηκε από το αίμα του Άδωνι, του αγαπημένου της Αφροδίτης, όταν τον τραυμάτισε θανάσιμα ο Θεός Άρης μεταμφιεσμένο σε κάπρο.
Ο Ιπποκράτης το χρησιμοποιούσε ως φαρμακευτικό φυτό.
Στην Ευρώπη χρησιμοποιήθηκε εδώ και εκατονταετίες.
Ο Τσερβέλλο που ανέλυσε τα συστατικά του φυτού βρήκε μία ενεργό ουσία που ονόμασε Αδωνίνη. Αυτή η ουσία είναι εξαιρετικά δραστική αλλά φαίνεται να είναι παρούσα σε μικρή αναλογία. Η Αδωνίνη είναι εξαιρετικά πικρή στη γεύση.
Στη συνέχεια μελέτησε το φυτό ο Δρ. Μπάντνοου ο οποίος κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η δραστική αυτή ουσία διεγείρει τα ανασταλτικά νεύρα στην καρδιά και το κεντρικό νευρικό σύστημα. Η δράση της στη συνέχεια προκαλεί παράλυση στο περιφερικό νευρικό σύστημα και τα νεύρα των σπλάχνων με τελική κατάληξη τον θάνατο.
Συστατικά – χαρακτήρας
Όλα τα μέρη του φυτού περικλείουν πολλά γλυκοσίδια (καρδενολίδια), συγγενή της διγιταλίνης (ανωνισίδη, αδωνιβερνοσίδη, κυμαρίνη και αδωνιτοξίνη). Το ρίζωμα περιέχει μία ευώδη ουσία, την βερναδίνη, παράγωγο της κουμαρίνης.
Οι καρδιακές γλυκοσίδες που περιέχει το φυτό είναι παρόμοιες με εκείνες που απαντώνται στην Digitalis purpurea (Δακτυλίτιδα). Αυτές οι ουσίες βελτιώνουν την αποτελεσματικότητα της καρδιάς, αυξάνοντας την παραγωγή της ταυτόχρονα με την επιβράδυνση του ρυθμού της. Έχει δηλαδή παρόμοιες ιδιότητες με το Digitalis, αλλά πιο ήπιες και δεν συσσωρεύεται στον οργανισμό. Χρησιμοποιείται ευρέως στην Γερμανική φαρμακοβιομηχανία για την παρασκευή φαρμάκων για την υπέρταση, τη νεφρίτιδα, την ταχυκαρδία και την αρτηριοσκλήρυνση. Σε μεγάλες όμως δόσεις οι αλκαλοειδείς ουσίες που περιέχει (αδωνιδοσίτη και αδωνιβερνοσίτη) προκαλούν καρδιακή ανακοπή.
Aνθιση – χρησιμοποιούμενα μέρη – συλλογή
Ανθίζει Απρίλιο και Μάιο. Οι σπόροι του ωριμάζουν Μάιο και Ιούνιο. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούνται τα αέρια μέρη του φυτού. Συλλέγεται την εποχή της ανθοφορίας του.
Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις
Το βότανο δρα ως ηρεμιστικό, διουρητικό, καταπραϋντικό, αντιαρρυθμικό, καρδιοτονωτικό και αγγειοσυσταλτικό. Στηρίζει την λειτουργία της καρδιάς και διαστέλλει τα στεφανιαία αγγεία. Η επίδραση του πάνω στους μυς της καρδιάς είναι πιο ήπια από την επίδραση της διγιλατίνης.
Χρησιμοποιείται εσωτερικά για την καρδιακή ανεπάρκεια, αρρυθμίες και ταχυπαλμίες, στενώσεις της μιτροειδούς βαλβίδας και οιδήματα οφειλόμενα στην καρδιακή ανεπάρκεια. Συμπεριλαμβάνεται σε πολλούς συνδυασμούς για καρδιακά προβλήματα. Χρησιμοποιείται επίσης ως ηρεμιστικό μέσο, στις υστερίες, σπασμούς και τις διαταραχές του νευρικού συστήματος, το εμφύσημα, φυματίωση των πνευμόνων, φλεγμονές των άνω αναπνευστικών οδών, βήχα, στις οξείες φλεγμονές της ουρήθρας και στα πρηξίματα από τη δυσλειτουργία των νεφρών σαν διουρητικό.
Ο Aδωνις αυξάνει την αντίσταση του οργανισμού στις μολυσματικές ασθένειες, γρίπη, σκαρλατίνη κ.α.
Εξωτερικά συστήνεται ως παυσίπονο μέσο στις ασθένειες των κλειδώσεων και τις μυαλγίες.
Παρασκευή και δοσολογία
Παρασκευάζεται ως έγχυμα. Ρίχνουμε ένα ποτήρι βραστό νερό σε ένα κουτάλι του φαγητού ξηρό βότανο και το αφήνουμε σκεπασμένο για 30 λεπτά. Σουρώνουμε και παίρνουμε ένα κουταλάκι του τσαγιού, τρεις φορές την ημέρα. Σε παιδιά δίνεται τσάι (1:40) από 1-2 κουταλάκια του τσαγιού ημερησίως, ανάλογα με την κατάσταση και την ηλικία.
Προφυλάξεις
Ο Άδωνις είναι φυτό με πολύ ισχυρή δράση και για τον λόγο αυτό πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο με ιατρική συνταγή υπό την επίβλεψη του ιατρού. Αντενδείκνυται στα έλκη του στομάχου και του δωδεκαδακτύλου. Κάποιες φορές μπορεί να προκαλέσει εμετό ή διάρροια. Δεν πρέπει να χορηγείται ποτέ σε παιδιά κάτω των 3 ετών.
