Παρασκευή, 29 Μαρτίου, 2024

Ηµερολόγια πλοίων αφηγούνται την εξέλιξη του κλίματος

Σήµερα ο καιρός καταγράφεται µε µεγάλη ακρίβεια, αλλά οι ιστορικές αναφορές για το κλίµα είναι είδος εν ανεπαρκεία. Παρ’ όλα αυτά, οι κλιµατολόγοι µπορούν να πάρουν βοήθεια από αναπάντεχες πηγές. Τα παλιά ναυτικά ηµερολόγια έχουν αποδειχθεί πραγµατικό χρυσωρυχείο καθώς περιέχουν ακριβείς πληροφορίες για τον καιρό πριν από αρκετούς αιώνες.
Eπί αιώνες, ξύλινα σκάφη διέσχιζαν τις επτά θάλασσες του κόσµου υπό οποιεσδήποτε καιρικές συνθήκες. Στα ταξίδια αυτά, οι καπετάνιοι κρατούσαν ηµερολόγιο για ό,τι σηµαντικό συνέβαινε, και φυσικά για ένα ιστιοφόρο ο καιρός ήταν ένα από τα πιο σηµαντικά ζητήµατα. Μια ερευνητική οµάδα µε επικεφαλής τον Dennis Wheeler του Πανεπιστηµίου του Sunderland της Αγγλίας µελέτησε 1.624 χειρόγραφα ναυτικά ηµερολόγια της περιόδου 1750-1854 και χρησιµοποίησε αυτό τον τεράστιο όγκο ιστορικών πληροφοριών για να δηµιουργήσει την CLIWOC την Κλιµατολογική Βάση Δεδοµένων των Ωκεανών του Κόσµου. Η βάση δεδοµένων προσφέρει µια µοναδική και επακριβή εικόνα για το πώς ήταν οι καιρικές συνθήκες πριν αρχίσουν οι εκποµπές ρύπων από τη βιοµηχανία να επηρεάζουν το κλίµα.
Γενικά, υπάρχουν ελάχιστα δεδοµένα για τον καιρό στο µακρινό παρελθόν. Οι δακτύλιοι στους κορµούς των δέντρων και οι πυρήνες πάγου αποκαλύπτουν κλιµατικές µεταβολές από τον ένα χρόνο στον άλλο, αλλά όχι και από µήνα σε µήνα. Μεµονωµένα στοιχεία για τον καιρό υπάρχουν ήδη από το 17ο αιώνα, αλλά αφορούν τον καιρό στη στεριά, και δε λένε τίποτε για τα ρεύµατα αέρα πάνω από τους ωκεανούς, τα οποία είναι καθοριστικής σηµασίας για το κλίµα. Αντίθετα, τα ηµερολόγια των πλοίων είναι πραγµατικοί θησαυροί στοιχείων για καθηµερινές ή εβδοµαδιαίες καιρικές µεταβολές στην ανοιχτή θάλασσα. Η βάση δεδοµένων CLIWOC έρχεται να συµπληρώσει ένα κενό στα µετεωρολογικά αρχεία, και µπορεί να βοηθήσει τους κλιµατολόγους να κατανοήσουν τις κλιµατικές αλλαγές από το ξεκίνηµα της βιοµηχανικής εποχής. Για να συλλέξουν δεδοµένα για την CLIWOC, οι ερευνητές µελέτησαν ηµερολόγια αγγλικών, ισπανικών, γαλλικών και ολλανδικών πλοίων, που έκαναν υπερπόντια ταξίδια ανάµεσα στην Ευρώπη και τις αποικίες των χωρών τους στα πέρατα της γης. Για τα αγγλικά πλοία, η τήρηση ηµερολογίου έγινε υποχρεωτική το 1731. Το παράδειγµα των Άγγλων ακολούθησαν και άλλα έθνη, και γύρω στο 1750 η τήρηση ηµερολογίου αποτελούσε πια κανόνα για κάθε ποντοπόρο πλοίο.
Δεκάδες χιλιάδες τέτοια ηµερολόγια έχουν βρεθεί καταχωνιασµένα σε σκονισµένα αρχεία. Τα ναυτικά ηµερολόγια εξυπηρετούσαν πολλούς σκοπούς. Τεκµηρίωναν τη σωστή πλοήγηση του σκάφους, προστατεύοντας έτσι τον πλοιοκτήτη και τον καπετάνιο από αποζηµιώσεις σε περιπτώσεις απώλειας ή καταστροφής του φορτίου. Τα ηµερολόγια περιέγραφαν επίσης νέες, ασφαλείς ρότες και βοηθούσαν στην εκπαίδευση των δόκιµων αξιωµατικών του ναυτικού. Για να διευκολύνεται η πλοήγηση, ήταν υποχρεωτικό να κρατούνται σηµειώσεις για τον καιρό σε καθηµερινή βάση. Οι βαθµοφόροι έπρεπε να γνωρίζουν την κατεύθυνση και την ισχύ του ανέµου για να υπολογίσουν την ταχύτητα και την ακριβή θέση του πλοίου. Σε κάθε αλλαγή βάρδιας, ο υπεύθυνος αξιωµατικός κατέγραφε παρατηρήσεις για τον άνεµο, τις νεφώσεις, τη βροχόπτωση και την ορατότητα.  Τα καλογραµµένα ηµερολόγια πλοίων περιέχουν ακριβείς και από πρώτο χέρι αναφορές για τον καιρό σε συγκεκριµένες ηµέρες και τόπους. Το πρώτο µέληµα των ερευνητών της CLIWOC ήταν να αποφασίσουν ποιες σηµειώσεις θα έπρεπε να θεωρηθούν αξιόπιστες. Οι καπετάνιοι και οι άλλοι βαθµοφόροι ήταν ικανότατοι ναυτικοί, αλλά δεν ήταν µετεωρολόγοι, δεν είχαν στη διάθεσή τους προηγµένα όργανα και χρησιµοποιούσαν συχνά εκφράσεις δικής τους εµπνεύσεως για να περιγράψουν την ισχύ του ανέµου, για παράδειγµα. Μια πρόσθετη δυσκολία για τους ερευνητές που µελέτησαν τα ηµερολόγια ήταν και τα ηµερολογιακά συστήµατα που χρησιµοποιούνταν εκείνες τις εποχές. Ορισµένα ναυτικά ηµερολόγια ήταν άχρηστα, επειδή αυτοί που τα ενηµέρωναν ήταν φυγόπονοι και έγραφαν τα ίδια πράγµατα κάθε µέρα. Αυτά οι ερευνητές τα απέρριψαν.
Οι κλιµατολόγοι χρειάστηκαν ακόµη περισσότερο χρόνο για να ερµηνεύσουν τις παρατηρήσεις σχετικά µε την ισχύ του ανέµου. Η «µετάφραση» των σχετικών όρων αποδείχτηκε µια εξαιρετικά περίπλοκη δουλειά, καθώς οι ναυτικοί εκείνης της εποχής δεν περιέγραφαν την ισχύ του ανέµου µε τις ίδιες εκφράσεις. Οι ερευνητές βρήκαν, ούτε
λίγο ούτε πολύ, 3.550 διαφορετικές εκφράσεις σε τέσσερις διαφορετικές γλώσσες. Οι Ολλανδοί, για παράδειγµα, συχνά περιέγραφαν την ισχύ του ανέµου µε βάση το πόσα πανιά είχαν ανοίξει. Από τις εκφράσεις αυτές, τουλάχιστον 1.900 χρησιµοποιούνταν σε λιγότερο από το 1% των καταγραφών, γι’ αυτό και απορρίφθηκαν. Οι υπόλοιπες 1.650, ωστόσο, χρησιµοποιούνταν τόσο συχνά, που οι ερευνητές µπόρεσαν να συντάξουν ένα δικό τους µικρό λεξικό για να τις «µεταφράσουν» στην κλίµακα Μποφόρ. Κατάφεραν µάλιστα να ερµηνεύσουν ακόµη και εντελώς ασαφείς εκφράσεις, π.χ. «όµορφη καταιγίδα», λαµβάνοντας υπόψη την ταχύτητα του πλοίου, την οποία µπορούσαν να υπολογίσουν από τη θέση του, που σηµειωνόταν επακριβώς στο ηµερολόγιο. Η ταχύτητα ενός ιστιοφόρου σχετίζεται άµεσα µε την ισχύ του ανέµου, κι έτσι οι ερευνητές µπόρεσαν να ερµηνεύσουν ακόµη και τις πιο παράξενες εκφράσεις.


Ακολουθήστε τα Χανιώτικα Νέα στο Google News στο Facebook και στο Twitter.

Δημοφιλή άρθρα

Αφήστε ένα σχόλιο

Please enter your comment!
Please enter your name here

Εντός εκτός και επί τα αυτά

Μικρές αγγελίες

aggelies

Βήμα στον αναγνώστη

Στείλτε μας φωτό και video ή κάντε μία καταγγελία

Συμπληρώστε τη φόρμα

Ειδήσεις

Χρήσιμα