Επιμέλεια:
Μιχάλης Καλαϊτζάκης
email: mixaxaer@gmail.com
Ατομική έκθεση του ROBERT MAPPLETHORPE στην Ελλάδα
Η στήλη της φωτογραφίας από τον Οκτώβριο του 2011 εγκαινιάζει μία ακόμη νέα πλευρά της.
θα παρουσιάζει ανά τακτά χρονικά διαστήματα εκθέσεις φωτογραφίας που είναι σε εξέλιξη ή πρόκειται να πραγματοποιηθούν στο άμεσο μέλλον.
Για το σκοπό αυτό παρακαλούμε να μας ενημερώνετε έγκαιρα στο e-mail της σελίδας για τις εκθέσεις σας. Ως τέτοια προσπάθεια παρουσιάζουμε την πρώτη ατομική έκθεση του αμερικανού φωτογράφου Robert Mapplethorpe στην Ελλάδα στον χώρο της Στέγης Γραμμάτων & Τεχνών (www.sgt.gr) από 1 Νοεμβρίου έως τις 15 Φεβρουαρίου.
Πρόκειται για μια συνεργασία της Στέγης με το Ιδρυμα Robert Mapplethorpe της Νέας Υόρκης. Η υπεύθυνη στον τομέα εικαστικών τεχνών της Στέγης, Μαριλένα Καρρά επέλεξε περισσότερες από 100 φωτογραφίες του Mapplethorpe μέσα από ένα πλούσιο αρχείο 10.000 φωτογραφιών, που περιλαμβάνει, πορτρέτα παιδιών, λουλούδια, τοπία και φυσικά μυώδεις Αφροαμερικανούς με αθλητικά σώματα σε ευφάνταστες στάσεις ισορροπίας και σαδομαζοχιστικά συμπλέγματα ακραίου ερωτισμού (οι τελευτές είναι και οι εικόνες που έχτισαν το μύθο του).
Αξονας της έκθεσης είναι το αρσενικό και το θηλυκό, όχι όμως με τις έννοιες της ταυτότητας και του φύλου. Στις φωτογραφίες που θα εκτεθούν, η σεξουαλική ταυτότητα δεν προέχει.
Ο θεατής θα δει την ομορφιά και την ευρωστία, την τελειότητα του υγιούς σώματος, σε μια προσέγγιση σύμφωνα με τα κλασικά πρότυπα. Το αποτέλεσμα είναι η ουμανιστική καταγραφή της απόλυτης ομορφιάς και του απόλυτου σφρίγους
´Πολλά έχουν ειπωθεί για τον Ρόμπερτ και θα ειπωθούν κι άλλα. Θα καταδικαστεί και θα λατρευτεί. Οι υπερβολές του θα επικριθούν ή θα εξιδανικευτούν. Στο τέλος θα βρεθεί αλήθεια στο έργο του, υλικό καλλιτέχνη. Δεν θα παραμεριστεί. Ο άνθρωπος δεν μπορεί να το κρίνει. Γιατί η τέχνη τραγουδά τον Θεό και τελικά ανήκει σε αυτόν´, γράφει η Πάτι Σμιθ σίγουρη για την αξία της τέχνης του Robert Mapplethorpe με τρόπο ποιητικό στο ´Just Kids´ που κυκλοφόρησε πέρυσι και τιμήθηκε με το National Book Award, στην κατηγορία Νonfiction.
Δεν συμφωνούν όμως όλοι μαζί της. Αρκετοί θιασώτες της φωτογραφίας τον έχουν κατά καιρούς κατηγορήσει ότι έκανε καριέρα αντιγράφοντας τις φόρμες προγενέστερων συναδέλφων του και ότι βασίστηκε περισσότερο στα προκλητικά του θέματα, παρά σε κάποιο πηγαίο εικονοκλαστικό ταλέντο. Θα μπορούσε κάποιος να πει ότι πρόλαβε τους επικριτές του ο ίδιος, έχοντας πει στη βιογράφο του Πατρίσια Μόρισροϊ: ´Η ζωή μου είναι πιο ενδιαφέρουσα από τις φωτογραφίες μου´. Αυτός, ένας ´δαίμονας του σεξ´ (πάλι δικός του ο χαρακτηρισμός), χωρίς κανέναν έλεγχο πάνω στην αδηφάγο όρεξή του για σαρκικές απολαύσεις, διάσημος, πλούσιος, αμφιλεγόμενος, κοσμικός, κάτι παραπάνω θα ήξερε.
Ο Robert Mapplethorpe γεννήθηκε στις 4 Νοεμβρίου του 1946, τρίτο παιδί (από τα πέντε συνολικά) της οικογένειας και μεγάλωσε στη συνοικία Floral Park του νεοϋορκέζικου Κουίνς. Σχολείο, κατηχητικό και θεία λειτουργία καθόρισαν την παιδική του ηλικία. Οταν μπήκε στην εφηβεία άρχισε να καταλαβαίνει πόση έξαψη του προκαλούσαν τα πορνοπεριοδικά με ομοφυλοφιλικό περιεχόμενο. Ετρεμε ωστόσο να παραδεχτεί, στον ίδιο του τον εαυτό, ότι αυτό οφειλόταν στις δικές του ομοφυλοφιλικές τάσεις.
Τελειώνοντας το λύκειο, γράφτηκε στο Ινστιτούτο Πρατ στο Μπρούκλιν, για να σπουδάσει Γραφιστική. Εκεί έγινε μέλος μιας φοιτητικής κοινότητας που λάτρευε τα όπλα, τον στρατό και τις ακροδεξιές ιδέες και προσπάθησε, ανεπιτυχώς, να χάσει την ετεροφυλοφιλική παρθενιά του. Το επαναστατικό πνεύμα της δεκαετίας του ’60 δεν άργησε να τον επηρεάσει. Παράτησε τη σχολή του και εν μία νυκτί έγινε hip και κάπως εκκεντρικός. Φόρεσε μπέρτα μάγου, καπέλο σαν αυτό που στόλιζε το κεφάλι του Τσάρλι Τσάπλιν στον ´Αλητάκο´, αγόρασε ένα μαϊμουδάκι για κατοικίδιο ζώο και είχε την πρώτη του εμπειρία με ναρκωτικά, δοκιμάζοντας παραισθησιογόνο LSD.
Του άρεσε. Ηταν η πρώτη του επαφή με μια ακριβή συνήθεια που θα τον συνόδευε ως το τέλος της ζωής του.
Το 1967 γνώρισε την Πάτι Σμιθ. Είχαν την ίδια ηλικία, μοιράζονταν παρόμοιες καλλιτεχνικές ανησυχίες και τους χαρακτήριζε μια σεξουαλικότητα, ας την πούμε ρευστή. Ήταν και οι δύο ´εμμονικοί με τη δόξα´. Γρήγορα αποφάσισαν να ζήσουν μαζί. H Σμιθ τον συντηρούσε δουλεύοντας σε βιβλιοπωλεία της 5ης Λεωφόρου όσο εκείνος καθόταν σπίτι προσπαθώντας να υπηρετήσει το καλλιτεχνικό του όραμα. Εκείνη ζωγράφιζε και έγραφε ποίηση, εκείνος κατασκεύαζε ρούχα, πίνακες και κολάζ. Κάποια στιγμή εκείνος αντέδρασε πηγαίνοντας να ζήσει για λίγο στο Σαν Φρανσίσκο, απ’ όπου επέστρεψε συνειδητοποιημένος γκέι. Εκείνη, έπειτα από μια στιγμή επιφοίτησης σε συναυλία των Doors, αποφάσισε να γίνει μουσικός. Παντρεύτηκε, έκανε παιδιά και έγινε ροκ είδωλο. Το 1975 η φωτογραφία που της έβγαλε για το εξώφυλλο του πρώτου της άλμπουμ, του κλασικού πλέον ´Horses´, καθόρισε την καριέρα και των δύο.
Ο Mapplethorpe αποφάσισε να ασχοληθεί με τη φωτογραφία κάποια χρόνια πριν και η απόφασή του οφείλεται κυρίως στη γνωριμία του, το 1971, με τον Τζον Μακ Κέντρι, επιμελητή φωτογραφίας στο Metropolitan Museum of Art της Νέας Υόρκης, ο οποίος τον ερωτεύτηκε παράφορα και τον έφερε σε επαφή με τον κόσμο της υψηλής Τέχνης. Ο Μακ Κέντρι έδωσε στον Mapplethorpe πρόσβαση στη συλλογή φωτογραφιών του μουσείου, που τότε δεν εκτίθονταν στο κοινό. Οι εικόνες του Αλφρεντ Στίγκλιτζ, του Πολ Στραντ και του Κλάρενς Γουάιτ τον επηρέασαν βαθιά, το ίδιο και η απόκτηση της πρώτης του φωτογραφικής μηχανής. Ο Μακ Κέντρι τού χάρισε για τα Χριστούγεννα μια κάμερα Polaroid και ο φιλόδοξος καλλιτέχνης δεν άργησε να παθιαστεί με το νέο του αντικείμενο. Δούλευε κυρίως πάνω σε πορτρέτα, κατά βάση δικά του. Το 1973 έκανε την πρώτη του προσωπική έκθεση στην Γκαλερί Light στη Νέα Υόρκη. Ο ίδιος εραστής που του γνώρισε τον Μακ Κέντρι τον έφερε, το 1972, σε επαφή με μια άλλη καθοριστική για τη ζωή και την καριέρα του προσωπικότητα. Τον Σαμ Γουάγκσταφ. Ο 50χρονος μαικήνας αναζητούσε να θέσει υπό την προστασία του έναν νέο καλλιτέχνη. Βλέποντας μια φωτογραφία που είχε τραβήξει ο Mapplethorpe, έψαξε εντυπωσιασμένος να τον βρει. Η σχέση τους, ερωτική αλλά και επαγγελματική, κράτησε μέχρι το 1987, οπότε και πέθανε ο Γουάγκσταφ, αφήνοντας στον Mapplethorpe μια περιουσία που άγγιζε τα 7 εκατ. δολάρια. Στις αρχές των 80’s του είχε αγοράσει και ένα λοφτ στο Μανχάταν, που θα χρησίμευε ως σπίτι, στούντιο και ερωτική φωλιά.
Οι φωτογραφίες του λειτουργούσαν ως ημερολόγιο για τις σεξουαλικές του περιπέτειες. Αν αναλογιστεί κανείς την επιδειξιομανή ζωή του, είναι σχεδόν τραγική ειρωνεία το γεγονός ότι το όνομά του συζητήθηκε περισσότερο από κάθε άλλη φορά μερικούς μήνες μετά τον θάνατό του από AIDS, τον Μάρτιο του 1989, σε ηλικία 42 ετών. Η Γκαλερί Corcoran στην Ουάσιγκτον αρνήθηκε να φιλοξενήσει την περιοδεύουσα έκθεση με τίτλο ´The Perfect Moment´, η οποία στηριζόταν εν μέρει σε κρατική επιχορήγηση. Ο διευθυντής της φοβήθηκε ότι κάποιες από τις φωτογραφίες του Mapplethorpe, όπως η εικόνα ενός άνδρα που ουρεί μέσα στο στόμα κάποιου άλλου ή το πορτρέτο του φωτογράφου με ένα μαστίγιο τοποθετημένο στον πρωκτό του, σαν διαβολάκι που παίζει με την ουρά του, θα εξόργιζαν τα μέλη του Κογκρέσου.
Το ίδιο σκηνικό επαναλήφθηκε και στο Κέντρο Μοντέρνας Τέχνης του Σινσινάτι, τον επόμενο σταθμό της έκθεσης, όπου οι υπεύθυνοι αποφάσισαν να δείξουν τα έργα, δικάστηκαν αργότερα με την κατηγορία της προσβολής των χρηστών ηθών και τελικά αθωώθηκαν. Οπως είναι φυσικό, οι πωλήσεις των έργων του Mapplethorpe εκτοξεύτηκαν κατακόρυφα. Ο μάστορας της πρόκλησης τα είχε καταφέρει.
