Ακραίες θερμοκρασίες και καύσωνες διαρκείας θα συνθέτουν το καλοκαιρινό σκηνικό στη Μεσόγειο τις επόμενες δεκαετίες, αν συνεχιστούν οι υψηλές συγκεντρώσεις διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Την ίδια ώρα, ο Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ προβλέπει ότι οι τιμές των τροφίμων θα συνεχίσουν να αυξάνονται και θα παραμείνουν ευμετάβλητες.
Νέα αμερικανική επιστημονική έρευνα προβλέπει καυτά καλοκαίρια τόσο για τις Μεσογειακές χώρες αλλά και για άλλες περιοχές του Βορείου Ημισφαιρίου με μεσαίο γεωγραφικό πλάτος σε Ευρώπη, Ασία και Η.Π.Α. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι η εξέλιξη αυτή θα καταγραφεί μέσα στα επόμενα 60 το πολύ χρόνια και θα είναι μη αναστρέψιμη.
Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου Στάνφορντ της Καλιφόρνια, με επικεφαλής τον Νόα Ντίφενμπoγκ, θα δημοσιεύσουν αναλυτικά τα αποτελέσματα της σχετικής μελέτης στο «Climate Change». Σύμφωνα με τα πρώτα συμπεράσματα που δημοσιεύτηκαν στην ιστοσελίδα του Πανεπιστημίου Στάντφορντ, οι ερευνητές εκτιμούν ότι λόγω της κλιματικής αλλαγής μεγάλες περιοχές του πλανήτη είναι πιθανό να υπερθερμανθούν με πολύ γρήγορους ρυθμούς. Ιδιαίτερα έντονο προβλέπεται να είναι το πρόβλημα στις τροπικές περιοχές της Αφρικής, της Νότιας Αμερικής και της Ασίας, όπου η μόνιμη παρουσία του καύσωνα θα είναι αισθητή πολύ νωρίτερα, μέσα στην επόμενη 20ετία (έως το 2030).
´Ακόμα και τα ψυχρότερα καλοκαίρια που υπάρχουν σήμερα θα είναι πιο θερμά από αυτά που σήμερα θεωρούμε ως θερμότερα´, αναφέρει χαρακτηριστικά ο καθηγητής Ντίφενμπογκ στην ιστοσελίδα του καλιφορνέζικου Πανεπιστημίου.
Στην έρευνά τους, ο Ντίφενμπογκ και η ομάδα του, ανέλυσαν περισσότερες από 50 προβλέψεις κλιματικών μοντέλων, σε συνδυασμό με τα ιστορικά αρχεία των θερμοκρασιών, όσο και τις προβλέψεις για τη συσσώρευση των «αερίων του θερμοκηπίου» και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι, έως το 2070 το αργότερο, πολλές περιοχές της Γης θα βιώνουν διαρκείς καύσωνες τα καλοκαίρια. Επίσης, διαπίστωσαν ότι αυτή η μη αναστρέψιμη τάση έχει ήδη ξεκινήσει στις τροπικές περιοχές.
Αν και οι Τροπικοί είναι αυτοί που θα βιώσουν τις πιο δραματικές αλλαγές λόγω της υπερθέρμανσης, μεγάλες περιοχές πιο βόρεια, μεταξύ αυτών της Μεσογείου και της Νότιας Ευρώπης (όπου περιλαμβάνεται η Ελλάδα), θεωρείται πιθανότατο ότι μέχρι το 2070 θα βιώσουν το ίδιο πρόβλημα. Η εξέλιξη αυτή, όπως επισημαίνεται, θα έχει σοβαρές συνέπειες για την υγεία των κατοίκων, την αγροτική παραγωγή και γενικότερα την κατάσταση των οικοσυστημάτων. Ως χαρακτηριστικό παράδειγμα, ο Ντίφενμπογκ αναφέρει το κύμα καύσωνα στην Ευρώπη το 2003, από το οποίο έχασαν τη ζωή τους 40.000 άνθρωποι. Εξίσου χαρακτηριστικό παράδειγμα για τις επιπτώσεις στον αγροτικό τομέα, είναι και η πρόβλεψη για μείωση της σοδειάς καλαμποκιού και σόγιας στις Μεσοδυτικές ΗΠΑ κατά 30%, λόγω των υψηλών θερμοκρασιών του καλοκαιριού.
´Χρυσάφι´ τα τρόφιμα
Εν τω μεταξύ, η παγκόσμια παραγωγή δημητριακών αναμένεται να αυξηθεί σε ύψος – ρεκόρ φέτος λόγω των μεγαλύτερων καλλιεργειών και των βελτιωμένων σοδειών αλλά τα χαμηλά αποθέματα συνεπάγονται ότι οι τιμές τους θα παραμείνουν υψηλές κι ευμετάβλητες το 2011 και το 2012, όπως ανακοίνωσε χθες ο Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας (FAO) του ΟΗΕ .
Οι αυξήσεις στις τιμές των τροφίμων αποτελούν σημαντική πολιτική ανησυχία καθώς συνέβαλαν στο να ξεσπάσουν οι λαϊκές εξεγέρσεις που ανέτρεψαν τα καθεστώτα στην Τυνησία και στην Αίγυπτο, με τις ταραχές να εξαπλώνονται στην Αφρική και στη Μέση Ανατολή, περιοχές που εισάγουν μεγάλες ποσότητες δημητριακών.
Οι τιμές των τροφίμων διεθνώς έπεσαν τον Μάιο σε σύγκριση με τον Απρίλιο, χάρη στις μειώσεις των τιμών των δημητριακών και της ζάχαρης αλλά παρέμειναν πολύ αυξημένες σε σύγκριση με την αντίστοιχη περυσινή περίοδο, σύμφωνα με δεδομένα που έδωσε στη δημοσιότητα ο FAO χθες.
Ο Δείκτης Τιμών Τροφίμων του FAO, ο οποίος μετρά τις μεταβολές στις τιμές των τροφίμων με βάση ένα ´καλάθι´ των βασικών ειδών διατροφής -το οποίο συμπεριλαμβάνει δημητριακά, σπόρους καλλιεργούμενους για την παραγωγή λαδιού, γαλακτοκομικά, κρέας και ζάχαρη- έπεσε στις 232 μονάδες τον Μάιο από τις 235 τον Απρίλιο αλλά εξακολουθεί να βρίσκεται σε επίπεδο 37% υψηλότερο από ό,τι τον Μάιο του 2010.
Αν και οι προοπτικές είναι ενθαρρυντικές για ορισμένες χώρες, όπως η Ρωσία και η Ουκρανία, οι καιρικές συνθήκες -το γεγονός δηλαδή ότι σε ορισμένες περιοχές υπήρξαν πολύ λίγες και σε άλλες πάρα πολλές βροχές- ενδέχεται να βλάψει τις αποδόσεις των καλλιεργειών καλαμποκιού και σίτου στην Ευρώπη όσο και στη Βόρεια Αμερική.
Οσον αφορά το κρέας οι υψηλές τιμές, τα ξεσπάσματα ασθενειών και η μείωση του μεγέθους των κοπαδιών ζώων προβλεπόταν να περιορίσουν την επέκταση της παγκόσμιας παραγωγής κρέατος στα 294 εκατ. τόνους το 2011, δηλ. στο +1% από το 2010. Το 2011 ο διεθνής δείκτης τιμών κρέατος έφθασε σε νέο επίπεδο – ρεκόρ, στις 183 μονάδες.
Η παγκόσμια παραγωγή δημητριακών αναμένεται να αυξηθεί 3,5%, στα 2,315 δισεκατομμύρια τόνους, φέτος μετά την πτώση 1% που είχε καταγραφεί το 2010 αλλά δε θα επαρκέσει για να δημιουργηθούν εκ νέου ισχυρά αποθέματα, τα οποία θα συνέβαλαν στην σταθεροποίηση των τιμών, ανέφερε ο FAO στην τακτική έκθεσή του Food Outlook (διαθέσιμη στο www.fao.org). Οι αμέσως προσεχείς μήνες θα είναι κρίσιμοι για να κριθεί πώς θα πάνε οι σημαντικότερες σοδειές φέτος, σύμφωνα με την έκθεση.
Οι φτωχότερες χώρες πρόκειται να πληγούν περισσότερο καθώς τα κόστη των εισαγωγών τροφίμων αναμένεται να αυξηθούν ραγδαία, ως και κατά 30%, αποτελώντας χονδρικά το 18% όλων των εισαγωγών τους, σύμφωνα με τον FAO.
´Καμπανάκι κινδύνου´ και για την Κρήτη
Τον περασμένο μήνα, διεξήχθη στη Θεσσαλονίκη το 6ο Διεθνές Συνέδριο European Society for Soil Conversation (ESSC), στο πλαίσιο του οποίου εξετάστηκαν ´Καινοτόμες Στρατηγικές και Πολιτικές για τη Συντήρηση των Εδαφών´. Οπως αναφέρθηκε, διαδικασία της ερημοποίησης έχει ξεκινήσει για τα καλά στη χώρα μας και η κατάσταση θα είναι μη αναστρέψιμη εάν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα για την καταπολέμησή της´. Στις προβληματικές περιοχές εντάσεται και η Κρήτη.
Οπως λέχθηκε, στο περιθώριο του συνεδρίου, η ερημοποίηση απειλεί την παραγωγικότητα των γεωργικών και δασικών εκτάσεων, ενώ έχει και σοβαρές κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες. ´Εάν το έδαφος δεν αποδίδει, αμέσως μειώνεται η παραγωγή για τους αγρότες και περιορίζεται έτσι το ήδη συμπιεσμένο εισόδημά τους´, ανέφερε ο καθηγητής Εδαφολογίας στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Κωνσταντίνος Κοσμάς.
Βάσει των μετρήσεων της Ελληνικής Επιτροπής για την καταπολέμηση της ερημοποίησης, 34% των περιοχών της χώρας μας θεωρείται υψηλού κινδύνου, 49% μέτριου κινδύνου και 17% χαμηλού κινδύνου.
Σύμφωνα με τον κ. Κοσμά, μεταξύ των περιοχών ´υψηλού κινδύνου´ ερημοποίησης κατατάσσονται όλα τα νησιά του Αιγαίου, περιοχές της ανατολικής Πελοποννήσου, Στερεάς Ελλάδας και Εύβοιας, τμήματα των Θεσσαλίας, Μακεδονίας και Θράκης καθώς και το κεντρικό και νοτιοανατολικό τμήμα της Κρήτης.
Με πληροφορίες από:
• ΑΠΕ-ΜΠΕ
• Υπουργείο Παιδείας
• Προγρά́μματα ανοιχτών Περιβαλλοντικώ́ν τάξεων ´ΚΑΛΛΙΣΤΩ´
