Ο κ. Γιώργος Κεντρωτής ανέλαβε ένα πολύ δύσκολο ρόλο και τον έφερε επιτυχώς σε πέρας. Να γνωρίσει όχι μόνο σε φοιτητές ή διδάσκοντες φιλοσοφικών εν Ελλάδι σχολών, αλλά και σε κάθε φιλομαθή και φιλίστορα το έργο του Ρωμαίου συγγραφέα Πόπλιου (ή Γάιου) Κορνήλιου Τάκιτου, “Διάλογος ρητόρων”.
Ο Πλάτων, θυμίζω, είναι ο πρώτος “διδάξας” του συγκεκριμένου τρόπου προβολής ιδεών ενός συγγραφέα. Του έχοντος διαλογική μορφή και με απόδοση όσων εκείνος πιστεύει σε πρόσωπα που συμμετέχουν στη συζήτηση…
Ο “Διάλογος Ρητόρων”, λοιπόν, κυκλοφορεί, εδώ και μερικούς μήνες, από τις εκδόσεις Gutenberg, στην χώρα μας, σε μετάφραση, όπως ήδη προαναφέρθηκε, από τον Γ. Κεντρωτή, πλαισιωμένη από σημειώσεις που μας βοηθούν να μελετήσουμε προσεκτικότερα το κυρίως κείμενο του έργου. Η μετάφραση, όπως μας έχει συνηθίσει, άλλωστε, ο φίλεργος μεταφραστής σε όλη του τη “διαδρομή”, αυτή καθεαυτή είναι πολύ προσεγμένη, απλή και προσιτή για κάθε αναγνώστη, ώστε να μπορέσει να συλλάβει τις ιδέες του Τάκιτου και το βαθύτερο νόημά τους. Ο παρών κόπος του μεταφραστή έρχεται σε συνέχεια της μετάφρασης από τον ίδιο του “De Oratore” (“Ο τέλειος ρήτορας”), έργο που σχετίζεται σημαντικά με το “Διαλόγο” του Τάκιτου, του Μάρκου Τύλλιου Κικέρωνα, μιας από τις μεγαλύτερες μορφές της Λατινικής Γραμματείας και της πολιτικής ιστορίας της Ρώμης, που έζησε και έδρασε στον 1ο αι. π.Χ..
Ο Τάκιτος ζει και γράφει στον 1ο αιώνα μ.Χ.. Το δε “Διάλογο” τον δημοσίευσε μεταξύ των ετών 102 – 105 μ.Χ.. Όπως, μεταξύ άλλων, γράφει ο κ. Κεντρωτής στην πολυποίκιλα χρήσιμη εισαγωγή του, “όντας ιστορικός και ρήτορας, ήταν πρωτίστως ένας καθολικός διανοούμενος με στόφα Θουκυδίδη και Δημοσθένη και με γνώσεις αριστοτελικού εύρους”.
Αφού απορρίψουμε όσους αμφισβητούν τον Τάκιτο ως “πατέρα” του έργου, βλέπουμε ότι στο “Διάλογο”, που υποτίθεται ότι πραγματοποιήθηκε γύρω στο 70 μ.Χ., ο Ρωμαίος συγγραφέας, με απαράμμιλη ακρίβεια στην έκφραση και τον πυκνό του λόγο, προσπαθεί να βρει και να προβάλει τους (κοινωνικοπολιτικούς κυρίως και όχι λογοτεχνικούς) λόγους για τους οποίους η ρητορική των χρόνων του βιώνει σημαντική παρακμή έναντι των προηγούμενων εποχών.
Στο ξεκίνημα, λοιπόν, έχουμε “λογομαχία” μεταξύ του ρήτορα M. Aper και του τραγωδιογράφου Curiatius Maternus. Μας θυμίζει τις δημηγορίες του Θουκυδίδη, γιατί βλέπουμε τον Aper να τάσσεται υπέρ της ρητορικής τέχνης ενώ ο Maternus τίθεται υπέρ της ποίησης. Αργότερα, παρεμβαίνει ο G. Vipstanus Messalla και εξαιτίας του οι συνομιλητές ασχολούνται με το θέμα της αντίθεσης μεταξύ της παλαιάς και της νέας ρητορείας. Ο Aper υπερασπίζεται τη σύγχρονη ρητορεία , ενώ ο Maternus ζητά από τον Messala να φανερώνει στην ομήγυρη τι οδήγησε στην τωρινή κατάστασή της τη ρητορεία.
Και όταν τελειώσουμε την ανάγνωση του “Διαλόγου”, είναι σίγουρο ότι θα συμφωνήσουμε με όσα σημειώνονται στο ενημερωτικό σημείωμα του εκδοτικού οίκου, “Σε τούτον τον συναρπαστικό διάλογο περισσεύει μεν το πάθος των συνομιλητών, που μας κερδίζουν με τα επιχειρήματα και το χιούμορ τους, αλλά εκείνο που διοικεί το όλο έργο είναι η στάση του Τάκιτου ως διοικητή αλλοτρίων λόγων, που γράφει sine ira et studio, δηλαδή άνευ οργής και μεροληψίας, μια νεωτερική ποιητική της ρητορικής”.
Καλή σας ανάγνωση!
