ΤΟ “ΤΕΛΟΣ” ΤΩΝ ΕΘΝΙΚΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ

Του ΠΑΡΑΣΚΕΥΑ ΠΕΡΑΚΗ
Επίκαιρο όσο ποτέ είναι το ζήτημα επαναπροσδιορισμού των πολιτικών επιλογών των ευρωπαίων Σοσιαλδημοκρατών. Εν μέσω μιας οικονομικής κρίσης (αποτέλεσμα της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης) Σοσιαλδημοκρατικές κυβερνήσεις, όπως στην Ελλάδα και την Ισπανία, καλούνται να εναρμονίσουν το όραμα τους “εξανθρωπισμένου καπιταλισμού” με τις επιταγές της Ε.Ε. για ολοένα πιο δυσμενή οικονομικά μέτρα.
Με αφορμή την ασφυκτική επιτήρηση της ελληνικής οικονομίας από την Ε.Ε., αναδεικνύεται το ζήτημα του περιορισμού του ρόλου του έθνους-κράτους στην άσκηση οικονομικών πολιτικών.
Διεθνείς οργανισμοί, όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, πολυμερείς συνθήκες, όπως του Μάαστριχ ή της NAFTA, καθορίζουν το νέο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον με τις πολλαπλές διασυνδέσεις μεταξύ των εθνών κρατών, οι οποίες είναι πέρα από τον έλεγχο του οποιουδήποτε κράτους.
Οι συνθήκες αυτές, οδηγούν στη μετα-μοντέρνα θεώρηση του έθνους-κράτους, σύμφωνα με την οποία αμφισβητείται η αυτονομία και επομένως η δύναμη και η σημασία του έθνους-κράτους ως πολιτικής οντότητας. Το κράτος πλέον, δεν είναι σε θέση να δρα ανεξάρτητα σε θέματα τόσο εσωτερικής όσο και εξωτερικής πολιτικής. Δεν έχει πλέον τον απόλυτο έλεγχο στη διακίνηση αγαθών, στις υπηρεσίες και στην τεχνολογία. Η διεθνοποίηση της παραγωγής και των κεφαλαιαγορών ευνόησε τις πολυεθνικές εταιρείες, οι οποίες βρίσκονται εγκατεστημένες σε διάφορα σημεία του χάρτη, καθώς το κεφάλαιο μετακινείται ελεύθερα και άνετα επιλέγοντας ως τόπο για τις οικονομικές του δραστηριότητες τα κράτη που προσφέρουν του πλέον ευνοϊκούς όρους.
Ουσιαστικά εμφανίζεται μια νέα παγκόσμια διακυβέρνηση, η οποία ασκείται από ένα πλήθος δημόσιων και ιδιωτικών, εθνικών και διεθνικών θεσμών, οργανισμών και μηχανισμών. Μια νέα μορφή κυριαρχίας, μια “αυτοκρατορία” όπως την ονόμασαν οι Hardt και Negri, περιγράφοντας μια νέα τάξη πραγμάτων, ένα καθεστώς χωρίς χρονικά όρια με τεράστιες δυνάμεις καταδυνάστευσης και καταστροφής. Ένα καθεστώς a priori νομιμοποιημένο να ασκεί τις πολιτικές που αυτό επιθυμεί.
Εύλογα λοιπόν, το κράτος πρέπει να επαναπροσδιορίσει το ρόλο του στο νέο περιβάλλον. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο Γκίντενς, “Ισχυρό κράτος, συνηθιζόταν να θεωρείται αυτό που ήταν καλά προετοιμασμένο για πόλεμο. Σήμερα ωστόσο θα πρέπει να σημαίνει κάτι διαφορετικό: ένα έθνος με αρκετή αυτοπεποίθηση ώστε να αποδεχθεί τα νέα όρια που επιβάλλονται στην κυριαρχία του”.
Το ζήτημα λοιπόν για τους Ευρωπαίους Σοσιαλδημοκράτες, είναι να αναδείξουν εκείνες τις πολιτικές και τα προγράμματα που θα επιτρέψουν στην πράξη τον εξανθρωπισμό της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης υπέρ των αδυνάτων. Και σχεδόν 20 χρόνια μετά το “τέλος της ιστορίας” που περιέγραψε ο Φουκουγιάμα, οι Ευρωπαίοι Σοσιαλδημοκράτες δεν έχουν καταφέρει ακόμα να βρουν ξεκάθαρες διαφοροποιητικές γραμμές από το νεοφιλελευθερισμό.