Πέμπτη, 28 Μαρτίου, 2024

Ο Φρες στην επανάσταση του 1878

Μανώλης  Ι. Μακριδάκης*
Την Κυριακή 14-7-2013 έγινε στον Φρε μια ενδιαφέρουσα ομιλία από την κα Ζαχαρένια Σημαντηράκη, ειδική συνεργάτη των γενικών αρχείων του Κράτους, που είχε σαν θέμα της την επανάσταση του 1878.
 Θεωρώ σκόπιμο να κάνω γνωστά τρία ντοκουμέντα – κειμήλια που συνδέονται με την επανάσταση και αφορούν το χωριό μας τα οποία δεν είχαν την ευκαιρία να ακούσουν ή δεν μπόρεσαν να δουν οι εκλεχτοί προσκεκλημένοι μας. Ακόμη για να δοθεί η ευκαιρία στους φιλίστορες να εμπλουτίσουν τα αρχεία τους.

ΤΟ ΠΡΩΤΟ
Οπως είναι γνωστό στις 23-11-1877, συγκεντρώθηκαν στο Φρε αντιπρόσωποι από όλη την Κρήτη και συγκρότησαν την  Παγκρήτια Επαναστατική Συνέλευση. Για δύο περίπου μήνες, το χωριό μας έγινε το κέντρο του νησιού και οι Φρεδιανοί ανέλαβαν το εθνικό καθήκον να φιλοξενήσουν και να στηρίξουν τις εργασίες της συνέλευσης. Η εκκλησία της Ευαγγελίστριας, οι αίθουσες του Δημοτικού Σχολείου και οι αυλές τους, γνώρισαν μεγάλες ώρες.
Καταχωρούμε εδώ το παρακάτω απόσπασμα από το βιβλίο του Γ. Κ. Μυλωνογιάννη ´Η Επανάσταση του 1878 στην Κρήτη και η σύμβαση της Χαλέπας´ έκδοση 2007, σελ. 27.

«?Οι συγκεντρωθέντες στον Φρε πληρεξούσιοι, οι οποίοι προέρχονταν από εκλογές σε όλους τους Νομούς της Κρήτης, διέφεραν κατά τη σύνθεση από τους μετάσχοντες σε άλλες επαναστάσεις κατά τούτο: Πάρα πολλοί ήταν κάτοικοι πόλεων και πάρα πολλοί εγγράμματοι και με πανεπιστημιακά διπλώματα. Αποτελούσαν αντίθεση προς τις προηγούμενες επαναστάσεις του 1858 και 1866, στις οποίες δεν συμμετείχαν παρά ελάχιστοι κάτοικοι των πόλεων…
Ο Αντώνης Μιχελιδάκης από το Ηράκλειο εγκατέλειψε τα καθηγητικά του καθήκοντα και το λαμπρό του μέλλον και μπήκε στον αγώνα. Ο Ιωάννης Κ. Σφακιανάκης, ο Στυλιανός Παπαδάκης, ο Ζουδιανός κ.ά. αντιπροσώπευσαν επάξια τις ανατολικές επαρχίες. Το ίδιο παρατηρήθηκε και στο Ρέθυμνο, από όπου προσήλθε μια εκλεκτή ομάδα πληρεξουσίων της τοπικής κοινωνίας, η οποία είχε εργαστεί αρκετά σε ολόκληρο το Νομό. Προεξάρχον στέλεχος, εκλεγείς και Γενικός Αρχηγός Αγίου Βασιλείου, ήταν ο νεαρός ιατρός της πόλης, Ιωάννης Τσουδερός. Αυτοί, πορευόμενοι προς τον Αποκόρωνα, συνάντησαν στην Επισκοπή πολλούς πρόκριτους και οπλαρχηγούς.»
Η λαϊκή μούσα εντυπωσιάστηκε από τη σύναξη τόσων επωνύμων στο χωριό μας και απέδωσε το θαυμασμό της με το παρακάτω τραγούδι.
Πέρα  στην πέρα γειτονιά έχουν χορό στεμένο,
εις την ομπρός μεριά κρατεί ο Βέργας ο καϋμένος
κι? οξαμποπισωθιό κρατεί ο γιος τω Γιαννιτσάρω
απομονάρης των αντρώ και των παλληκαράδω
κι? οξαμποπισωθιό πιάσε ο γιασεμής της Κρήτης
ο Κόρακας κι? ο Μαστραχάς, πού ?σανε δυό στη Κρήτη
κι? οξαμποπισωθιό ?πιασε ο καπετάν Ρουμάνος
κι? ωμόρφυσεν το χορό, σαν νάχα ήτον γάμος
κι? οξαμποπισωθιό ?πιασεν ο καπετάν Κακούρης
κι? ωμόρφυσε τσοι  τσ? αρχηγούς και φανερό ?ναι πούρι
κι? οξαμποπισωθιό ?πιασεν ο Μανουσαναγνώστης
οπού ?ταν πρώτος στα Σφακιά στην ακριβή του νιότη.

Σημειώσεις :
? Βέργας Γεώργιος, από τον Μοχό Πεδιάδος. Οι Τούρκοι σκότωσαν την αδελφή του. Μαζί με τ? αδέλφια του πολεμούσαν μια ζωή το δυνάστη. Ο Γ .Βέργας διακρίθηκε στις Ανατολικές επαρχίες και σκοτώθηκε σε μάχη το 1815.
? Κόρακας Μιχάλης, Πόμπια ,1797-1889. Οπλαρχηγός και πριν το 1821. Αρχηγός Ηρακλείου στην τριετή επανάσταση του 1866 – 69.Πολέμαρχος, Γενικός Αρχηγός με σπάνιες στρατηγικές και διοικητικές ικανότητες.
? Μαστραχάς Φραγγιός, Γέργεργη 1793-1868. Ο Νέστορας των συμπολεμιστών  του, από τους πλέον επιδέξιους καβαλάρηδες της Κρήτης, φονεύτηκε σε μάχη.
? Ρουμάνος Γεώργιος. Βορίζα  Μεσαράς. Φιλικός, Οπλαρχηγός. Πολέμησε σ? όλες τις μάχες από το 1821 ως το 1866, οπότε φονεύτηκε.
? Κακούρης Ανδρέας, Μελιδόνι 1849-1918.Διακρίθηκε σ? όλες τις θέσεις και τ? αξιώματα που κατέλαβε στη ζωή του. Οπλαρχηγός Αποκορώνου από το 1878, πολέμησε παντού με γενναιότητα. Εγινε δικαστής το 1884. Τιμήθηκε με το αξίωμα του Λοχαγού Χωροφυλακής Σελίνου το 1886 και εκλέχθηκε βουλευτής το 1889.
? Μανουσαναγνώστης. Ιμπρος 1786 – 1881.Φιλικός από το 1819. Επιφανής αγωνιστής, πρότυπο αρετής, φιλόξενος, προσιτός τους τρόπους. Τιμήθηκε με το βαθμό του Στρατάρχη. Πέθανε  το 1881 στην Ιμπρο.
ΤΟ ΔΕΥΤΕΡΟ
Στις 28 Ιανουαρίου 1878 και μπροστά στην εικόνα της Ευαγγελίστριας του χωριού μας έγινε «η ύψωσις της υπέρ ελευθερίας σημαίας ΑΔΕΛΦΟΠΟΙΙΑ ΚΡΗΤΩΝ», όπως μας πληροφορεί το ημερολόγιο του αρχηγού Μ. Μυλωνογιάννη.
Δεν γνωρίζουμε αν την ίδια ώρα υψώθηκε και το λάβαρο του χωριού μας που φέρει τα παρακάτω στοιχεία ΖΗΤΩ Η ΕΝΩΣΙΣ – ΚΡΗΤΩΝ ΑΔΕΛΦΟΠΟΙΗΣΙΣ – 1878. Το πιθανότερο είναι να ακολούθησε.
Η σημαία  που κοσμεί το Μουσείο του χωριού μας, υφάνθηκε  το 1878 και ανήκε στον οπλαρχηγό Φρε  Γιώργη Διγενή, που διακρίθηκε για την ανδρεία του κατά τη διάρκεια των επαναστάσεων 1866 και 1878. Σημαιοφόρος του σώματος ήταν ο Ιωάννης Κουκουμπεδάκης του, που αντικατέστησε επάξια το συνονόματο θείο του, ο οποίος έπεσε στη θέση Κοτσυφάλια, στην επανάσταση του 1866.  
Στις επαναστάσεις του 1895 – 97, τη σημαία πήρε ο γιος του αρχηγού, ο Μιχάλης Διγενής, που οδήγησε τους  συγχωριανούς μας στις νικηφόρες μάχες εκείνης της περιόδου, οι οποίες κατέληξαν στην απελευθέρωση του νησιού μας. Σημαιοφόροι στις τελευταίες επαναστάσεις του 1895 – 97 ήταν τα αδέλφια Μάρκος και Μανώλης Πετράκης.
 Η σημαία διασώθηκε χάρη στην πρόνοια που επέδειξε ο Γιάννης Γ. Λαγουμιτζάκης, που την παραχώρησε για φύλαξη στο ιστορικό αρχείο Χανίων, από όπου και μας παραχωρήθηκε.
ΤΟ ΤΡΙΤΟ
Για τις ανάγκες του αγώνα χρησιμοποιήθηκαν αρκετές σφραγίδες. Μια από αυτές βρίσκεται στο μουσείο μας. Μας τη δώρισε ο αείμνηστος συγχωριανός μας Μίνως Α. Καστρινάκης (1901-1991), εγγονός του Εμμανουήλ Καστρινάκη ή Μπαλασά, που πήρε μέρος στις επαναστάσεις 1866 και 1878. Ισως ήταν η πρώτη που κατασκευάστηκε και φέρει κυκλικά την ένδειξη  ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΚΡΗΤΗΣ 1878  και στο εσωτερικό της έχει δάφνινο στεφάνι με σταυρό.

* Ιστορικός  Ερευνητής


Ακολουθήστε τα Χανιώτικα Νέα στο Google News στο Facebook και στο Twitter.

Δημοφιλή άρθρα

Αφήστε ένα σχόλιο

Please enter your comment!
Please enter your name here

Εντός εκτός και επί τα αυτά

Μικρές αγγελίες

aggelies

Βήμα στον αναγνώστη

Στείλτε μας φωτό και video ή κάντε μία καταγγελία

Συμπληρώστε τη φόρμα

Ειδήσεις

Χρήσιμα