Παρασκευή, 29 Μαρτίου, 2024

“Λάμπρω” [Τραγωδία εις πράξεις πέντε]

ΑΝΤΩΝΟΥΣΑΣ Ι. ΚΑΜΠΟΥΡΟΠΟΥΛΑΣ
Εισαγωγή – επιμέλεια: Κωνσταντίνος Φουρναράκης

ΠΗΝΕΛΟΠΗ Ι. ΝΤΟΥΝΤΟΥΛΑΚΗ

Ο Κωνσταντίνος Φουρναράκης, φιλόλογος, ιστορικός ερευνητής, προϊστάμενος του Ιστορικού Αρχείου Κρήτης, μας δίνει τη δυνατότητα να γνωρίσουμε το σημαντικότερο από τα λογοτεχνικά έργα μιας  γυναίκας της Κρήτης που έζησε στα αιματοβαμμένα χρόνια του 18ου και 19ου αιώνα. Το έργο αυτό είδε πρόσφατα το φως της δημοσιότητας στο σχήμα ενός καλαίσθητου και ιδιαίτερα φροντισμένου βιβλίου [εκδόσεις “ΕΡΕΙΣΜΑ”, Χανιά 2013] με προσωπική επιμέλεια του Κωνσταντίνου Φουρναράκη και εμπεριστατωμένο εισαγωγικό κείμενο από τον ίδιο.
Στα “Προλεγόμενα” ο Κωνσταντίνος Φουρναράκης σημειώνει:
«Η δημοσίευση της ΛΑΜΠΡΩΣ, του σημαντικότερου δράματος της Αντωνούσας Καμπουροπούλου, θα ανασύρει από τη λήθη μία πρωτοπόρο γυναίκα του 19ου αιώνα. Μέχρι σήμερα καμμία εγκυκλοπαίδεια ή Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας δεν της αφιέρωσε έστω λίγες γραμμές.
Με τη μελέτη του έργου της, ευρισκόμενο διάσπαρτο σε κλειστές συλλογές βιβλιοθηκών και αρχεία, γίνεται γνωστή μια σπουδαία ποιήτρια, η οποία για διάφορους λόγους δεν είχε έρθει μέχρι σήμερα στο φως, δεν είχε μελετηθεί από τους ειδικούς, δεν είχε εκτιμηθεί από τους κριτικούς της λογοτεχνίας μας.
Η Καμπουροπούλα ήταν όντως ένα φωτεινό μετέωρο στην εποχή της, μια γυναίκα που ξεχώρισε για την πατριωτική δράση και το λογοτεχνικό της έργο, ήταν η πρόδρομος της φεμινιστικής συνείδησης στην Ελλάδα…»
Η Αντωνούσα Καμπουράκη ή Καμπουροπούλα γεννήθηκε το 1790 στα Χανιά,από γονείς εύπορους. Όταν στην Ελλάδα ο αποκλεισμός των γυναικών από τα γράμματα ήταν σχεδόν καθολικός εκείνη είχε την τύχη να μάθει γραφή και ανάγνωση. Παντρεύτηκε στα Χανιά, όπως διαβάζουμε στο εμβριθέστατο εισαγωγικό σημείωμα. Από το γάμο της απέκτησε ένα γιο. Έζησε τις τρομερές σφαγές στην πόλη των Χανίων, μετά το ξέσπασμα της Επανάστασης του 1821 στην Κρήτη, και περιπλανήθηκε, μαζί με άλλες γυναίκες, επί μακρόν στα βουνά .
Ο σύζυγός της, μαχητής των εθνικοαπελευθερωτικών αγώνων, έχασε τη ζωή του μετά από βαρύ τραυματισμό στο πεδίο της μάχης, το 1824, όταν είχε προστρέξει, μαζί με άλλους αγωνιστές, να υπερασπιστεί τα γυναικόπεδα τα οποία οι Τούρκοι πολιορκούσαν στο σπήλαιο του Μελιδονίου.
Η άνοιξη του ίδιου έτους βρίσκει την Αντωνούσα φυγάδα στη Μονεμβασιά, από όπου αργότερα μετέβη σε κέντρο υποδοχής προσφύγων στη Σύρο. Εκεί έμελλε να χάσει το μονάκριβο γιο της, ο οποίος έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 18 ετών.
Τα αλλεπάλληλα πλήγματα οδήγησαν την Αντωνούσα στην καταφυγή της ποίησης. Μέσω αυτής έταξε τον εαυτό της στον αγώνα για την απελευθέρωση της σκλαβωμένης Κρήτης.
Η “ΛΑΜΠΡΩ” είναι το ηρωικό δράμα το οποίο έγραψε η Καμπουροπούλα το 1861, στο Μεσολόγγι, όπου είχε εγκατασταθεί μετά το θάνατο του δεύτερου συζύγου της.
Το δράμα αυτό, το οποίο εκτυλίσσεται σε πέντε πράξεις, αναφέρεται σε μια νέα [Λάμπρω] που είχε καταφύγει πρόσφυγας στη Σύρο, αφού έχασε πολλούς συγγενείς στην κρητική επανάσταση. Εκεί γνωρίζει και ερωτεύεται τον Φλώρο, ο οποίος αντιστοιχεί στη λογοτεχνική αποτύπωση του δεύτερου συζύγου της Αντωνούσας [όπως επισημαίνει ο Κ.Φ.], καθώς το έργο “Η ΛΑΜΠΡΩ” χαρακτηρίζεται από την προφανή παρουσία αυτοβιογραφικών στοιχείων μέσα στη μυθοπλασία.Η ποιήτρια παίρνει αφορμή από το ειδύλλιο που αναπτύσσεται ανάμεσα στους δυο νέους για να αναφερθεί σε ζητήματα όπως η συμβατικότητα των συνοικεσίων, η κοινωνική ανισότητα, ο κοινωνικός αποκλεισμός των προσφύγων και άλλα. Η Λάμπρω, οδηγημένη από τον έρωτά της για το Φλώρο και την πατρίδα, κάποια στιγμή ντύνεται ανδρικά για να πάρει μέρος στις μάχες της κρητικής επανάστασης.
Το εξαιρετικό αυτό έργο, με την επιστημονική ανάλυση που το συνοδεύει και το καθιστά ιδιαίτερα προσιτό και ενδιαφέρον για τον σύγχρονο αναγνώστη, είναι βέβαιο ότι θα συγκινήσει και θα συναρπάσει με το μεγαλείο της ψυχής και τις αρετές των ηρώων του. Η Αντωνούσα Καμπουροπούλα στο πρόσωπο της Λάμπρως τιμά τις αγωνίστριες των εθνικοαπελευθερωτικών αγώνων της Κρήτης. Φέρνει στη μνήμη την Αντωνούσα Καστανάκη, που πολέμησε περιβεβλημένη την ανδρική ενδυμασία και αρματωσιά, στην επανάσταση του 1866. Φέρνει στη μνήμη τις γενναίες γυναίκες των Λάκκων που είχαν συγκροτήσει ανεξάρτητο Σώμα και πολέμησαν, με αρχηγό το Χατζη Μιχάλη Γιάνναρη και με δική τους σημαία, στην ίδια επανάσταση. Φέρνει στη μνήμη τις γυναίκες του Ανατολικού Σελίνου αλλά και κάθε γυναίκα της Κρήτης που πολέμησε όπως πολεμούν οι ήρωες. Παράλληλα, όμως, η ποιήτρια αφήνει ως ακριβή παρακαταθήκη τον αντίλαλο της ψυχής της, όπως διατρέχει κάθε έργο της και όπως αποτυπώνεται στο ποίημά της με τίτλο “ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΜΟΥ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΚΡΗΤΗ”:

«Πατρίς μου η αγάπη σου μου φέρνει αγρυπνίας,
Και δια Σε κατήντησα να γράψω τραγωδίας.
Κι επιθυμώ το χώμα σου να έλθω να πατήσω
Και ελευθέρα να σε δω και πλέον να μη ζήσω!  
Ναι, δε θα ζήσω! Συγγενών σκιαί με προκαλούσι,
κι οι οφθαλμοί μου αδύνατον αυτό να το ιδούσι.
Οι πατριώται κι οι λοιποί να ζήσουν να σε δούνε,
Και ας έλθουν εις τον τάφον μου αυτό να με ειπούνε:
“Καμπουροπούλα, ξύπνησε, ήλθεν εκείν’ η μέρα,
Και η αγαπημένη σου Κρήτη είν’ ελευθέρα.
Εκείνο που ποθούσανε να δουν τα όμματά σου,
ας αισθανθούν τα εις την γην θαμμένα κόκκαλά σου”.
Ω! τότ’ από τον τάφον μου θα εύγη η σκιά μου,
μεγαλοφώνως κράζουσα την άμετρον χαράν μου.
Τους τελευταίους λόγους μου πατρίδα θα σ´ αφήσω,
ενόσω ζω τα πάθη μου και σε θε να υμνήσω…»

Αξίζει κάθε έπαινος στον προικισμένο φιλόλογο και αφοσιωμένο ερευνητή ο οποίος, με μεγάλο ζήλο και δίχως να φεισθεί κόπου και χρόνου,  υλοποίησε το επίπονο εγχείρημα της έρευνας, σπουδής και μελέτης σχετικά με την Αντωνούσα Καμπουροπούλα, την εμπεριστατωμένη αναφορά στο έργο της και την άψογη παρουσίαση του έργου “Η ΛΑΜΠΡΩ”.


Ακολουθήστε τα Χανιώτικα Νέα στο Google News στο Facebook και στο Twitter.

Δημοφιλή άρθρα

Αφήστε ένα σχόλιο

Please enter your comment!
Please enter your name here

Εντός εκτός και επί τα αυτά

Μικρές αγγελίες

aggelies

Βήμα στον αναγνώστη

Στείλτε μας φωτό και video ή κάντε μία καταγγελία

Συμπληρώστε τη φόρμα

Ειδήσεις

Χρήσιμα