Παρασκευή, 29 Μαρτίου, 2024

ΜΕ ΤΗΝ ΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ

Ε. ΙΟΝΕΣΚΟ         Εκδόσεις: ΜICRO MEGA ΡΟΕΣ
διάσημος θεατρικός συγγραφέας και ακαδημαϊκός    υπ. σειράς Αλέξανδρος Βέλιος

Ενός κόσμου ανερμήνευτου και ακατανόητου παραλογισμού, μέσα στην άβυσσο του οποίου έχουμε καταβυθιστεί σήμερα ως Ελλάδα – Ελληνες, αλλά και ως ήπειροι, χώρες και λαοί, σε ολόκληρο τον πλανήτη.
Για να μας πει ο Ιονέσκο στο κείμενό του ´Τα τείχη της άγνοιας´ πως: ´Ολοι ζούμε σε μια θεμελιώδη άγνοια, εντός των τειχών της ύπαρξης. Μέσα στη μείζονα και ουσιαστική άγνοια. Μέσα στην απόλυτη ακατανοησία. Που εν τούτοις, μια σχετική κατανόηση είναι δυνατόν να υπάρξει μέσα στα πλαίσιά της. Ομως, οι άνθρωποι, ενώ γνωρίζουν πως δεν πρόκειται να μάθουν ποτέ τίποτα, οι περισσότεροι δεν εκφράζουν καμία απορία. Γιατί και το πώς, η Αρχή και το τέλος, ούτε ´τι είναι όλα αυτά´, το ´τι είναι´, ´τι συμβαίνει´ ούτε να διατυπώσουμε ερωτήματα ´προς τι οι πόλεμοι´, οι ´επαναστάσεις´, ´οι δημιουργίες των ασθενειών´, οι αιτίες για τις θύελλες, οι ξηρασίες κ.λπ. κ.λπ.
Ξέρουν, όμως, να παράγουν σοδειές, να δημιουργούν κατασκευές, μέσα μεταφοράς και τόσα άλλα.
Για να αποφανθεί ο διάσημος συγγραφέας ότι ´όλα αυτά, βέβαια, δεν μπορούν να μας βοηθήσουν να διαπεράσουμε τα τείχη της θεμελιακής άγνοιας που η κατανόηση λεπτομερειών των εσωτερικών πραγμάτων και η ερμηνεία τους αποτελεί μια ερμηνεία του ΑΝΕΞΗΓΗΤΟΥ´. Παρά τον καλπασμό της επιστήμης, της τεχνολογίας κ.λπ. αντί να μας συμφιλιώνουν με τα ανθρώπινα ελαττώματα μας τα εξαγριώνουν για να μας απομακρύνουν από τις ανθρώπινες αξίες.
Ο διάσημος Γαλλορουμάνος θεατρικός συγγραφέας -μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας Επιστημών και Τεχνών- στο σημαντικό δοκίμιό του ´Η ΕΛΕΓΕΙΑ ΕΝΟΣ ΠΑΡΑΛΟΓΟΥ ΚΟΣΜΟΥ´ (Εκδόσεις Ροές 2007, σειρά Micro – Mega, υπεύθυνος Αλέξανδρος Βέλιος) περιλαμβάνει πρόλογο Α. Βέλιου και 4 κείμενα: Α’ ο εφιάλτης της ζωής, Β’ η εποχή της οργής, Γ’ είμαστε όλοι μας Ιώβ και Δ’ τα τείχη της Αγνοιας. Το τελευταίο αυτό κείμενο αναλύει τα ´Τείχη της άγνοιας´ υπαρξιακά, γράφοντας βασικά ότι: ´Ολοι ζούμε σε μια θεμελιώδη και ουσιαστική άγνοια, εντός των τειχών της ύπαρξης´.
Μέσα στη μείζονα, θεμελιώδη και ουσιαστική άγνοια. Μέσα στην απόλυτη ακατανοησία. Με μια σχετική κατανόηση, βέβαια να είναι δυνατόν να υπάρξει στα πλαίσια αυτής της ακατανοησίας.

ΔΕΝ ΝΟΙΑΖΟΜΑΣΤΕ ΓΙΑ ΤΑ ΓΙΑΤΙ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ
Για να πει περαιτέρω πως ´είναι εκπληκτικό το γεγονός ότι, ενώ οι άνθρωποι γνωρίζουν πώς δεν πρόκειται να μάθουμε ποτέ τίποτα, δεν δημιουργείται στους περισσότερους από μας καμιά απορία, για όλα, εννοεί, όσα συμβαίνουν γύρω μας. Δηλαδή, όλα τα διαιώνια ερωτήματα και προβλήματα της κάθε εποχής´.
Για να προσθέσει: ´Ολα αυτά, όμως, δεν μπορούν να μας βοηθήσουν να διαπεράσουμε τα τείχη της θεμελιακής άγνοιας. Η κατανόηση των λεπτομερειών, των ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΠΡΑΓΜΑΤΩΝ, η ερμηνεία τους αποτελεί μια ερμηνεία του ΑΝΕΞΗΓΗΤΟΥ´.

ΕΙΜΑΣΤΕ ΜΟΝΟΙ ΩΣ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΣΤΟ ΑΧΑΝΕΣ
Για να προβληματιστεί με το αγωνιακό ερώτημα -περίπου, βεβαιότητα- ότι οι πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος που μας περιβάλλουν είναι ΚΕΝΟΙ. Με συνέπεια τη συνεπακόλουθη σκέψη αυτού του σημαντικού υπαρξιακού συγγραφέα που εκφράζεται με τη μεγαλύτερη ακόμα αγωνία για την ´ανθρωπότητα που είναι μόνη στον κόσμο´.
Ενα γεγονός που δικαιολογεί έναν σκοπό και απομακρύνει από το ΤΙΠΟΤΑ. Γιατί, όπως λέει ο θεατρικός συγγραφέας, του ρινόκερου, της φαλακρής τραγουδίστριας κ.λπ. καταθέτει την απορία του (για τη ζωτική ανθρωπότητα) λέγοντας: ´Ισως να θέλησαν να είμαστε μια μοναδική εμπειρία. Κι ίσως ακόμα, να είμαστε ένα τίμημα´.
…Με αποδοχή της σύντομης ύπαρξής μας προσφέροντες τον εαυτό μας στο παιχνίδι της μοναδικότητάς μας και της σύντομης βιο-υπαρξιακής παρουσίας μας. Δεν έχουμε μάλιστα, τίποτε να χάσουμε. Με τον άνθρωπο να είναι ακατανόητος και ταυτόχρονα ηλίθιος και μεγαλοφυής.

Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ ´ΘΑΥΜΑΤΟΠΟΙΕΙ´ ΠΙΟ ΠΟΛΥ ΑΠΟ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗ
Στο σημείο αυτό, ωστόσο, επαινεί την επιστήμη γιατί με τα ´θαύματά της´ αποκαλύπτει τη θέση του ανθρώπου πολύ περισσότερο απ’ ό,τι η πολιτική και η τέχνη.
Για να υποστηρίξει (στη σελ. 78 αυτού του βιβλίου και στην έκτη του δοκιμίου ´Τα τείχη της άγνοιας´) ότι: ´Η πολιτική χωρίζει τους ανθρώπους, αφού τους ενώνει μόνο εξωτερικά, με την επαφή των τυφλωμένων φανατικών. Με τον φανατισμό να είναι η ΤΥΦΛΩΣΗ.
Ενώ, αντίθετα η κουλτούρα και ειδικότερα η τέχνη μας συνενώνουν όλους στην κοινή μας αγωνία, η οποία συνιστά τη μόνη δυνατή αλληλεγγύη, την αλληλεγγύη της υπαρξιακής και μεταφυσικής μας ενότητας´.

ΟΜΩΣ ΤΑ ΜΕΓΑΛΑ ΕΡΓΑ ΤΕΧΝΗΣ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ…
Με κάθε παρατηρητή του έργου τέχνης την ώρα που το συλλογίζεται, του επιβάλλεται η ανάγκη να προχωρήσει πιο πέρα ή να βυθιστεί στο μυστήριο. Διότι, ακριβώς η τέχνη συσκοτίζει καλύτερα ανάμεσα σ’ αυτόν και τον άλλον κόσμο. Για να μας οδηγεί προς τη νύχτα, η οποία μπορεί όμως να είναι έναστρη… Κι εμείς να προετοιμαζόμαστε να ´ακούσουμε τη ΣΙΩΠΗ και στο μυστήριό της που τα εκφράζουν όλα τα μεγάλης εμβέλειας έργα…´.

…ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΛΕΚΤΟ, ΑΛΛΑ ΟΤΑΝ ΘΑ ΕΧΟΥΝ ΛΕΧΘΕΙ;
´Αλλά η τέχνη που μας βυθίζει στο άφατο (που είναι το απερίγραπτο και το ανείπωτο) μυστήριο αποτελεί το μόνο σύστημα ζωής και έκφρασης -κατά Ιονέσκο- που μας λέει σχεδόν ότι δεν μπορεί να λεχθεί, το άλεκτο. Ενώ, ταυτόχρονα ενώνει την κοινή μας επιθυμία για επιστροφή στον εαυτό μας και την ατομική μας ζωή δείχνοντάς μας, την ίδια στιγμή, πώς γίνεται ο κόσμος. Ενώ, μας οδηγεί ως αυτό που απομένει ακόμα να γίνει ή σ’ αυτό που δεν μπορεί να γίνει πια.
Για να λέει η τέχνη το ´άλεκτο´ όπου, όταν ΟΛΑ θα έχουν λεχθεί, εμείς θα ανήκουμε σε άλλους καιρούς…

ΑΛΕΚΤΟ, ΠΡΙΝ ΝΑ ΜΑΣΤΕ ΣΕ ´ΑΛΛΟΥΣ ΚΑΙΡΟΥΣ´
Πριν όμως από τους ´άλλους καιρούς´ του Ιονέσκο παραθέτω μερικά αποσπάσματα για το ´Αλεκτο´ από την ποιητική συλλογή μου ´Γλώσσες στερεών´ που κυκλοφόρησαν το 2001 από τις εκδόσεις ´Νέαρχος´.

Α

Γλώσσες στερεών, μέρος Γ’
10 ´αφηγήσεις Αλεκτου´ (αποσπάσματα)
Το ιδιόλεκτο
ένας
ΣΥΥΥΥΡΜΟΣ
προς το ΑΛΕΚΤΟ
που κουβαλά χρυσόψαρα για
Ανθρακωρύχους να παίξουν

Με στιγμές ασήκωτες
ανάμεσα σε στόματα στέρεων
και σε εκρήξεις αερίων που
εκτοξεύουν ήχους λεκτού
Να γεννούν στιγμές
πνιγμού αυξάνοντας
έρπουσες νύχτες
(αφήγηση Ε’)

Β
Στις γρα-

-μμ

-ς-
Απορρόφησης του ιδιόλεκτου
ψάχνουν τις επιφάνειες
και στα βάθη της μεγάλης δια-δρομής
την εικόνα του ΛΕΚΤΟΥ
που πλύνεται στον νιπτήρα του Α-λεκτου
Εκεί που οι γλώσσες των στερεών
καίγονται κι οι γλώσσες
της φωτιάς φυτεύουν άλλες γλώσσες

από την αφήγηση (ΣΤ’)

Γ’
(απόσπασμα από την αφήγηση Θ’)
…Αλλά το ξαναγεννημένο περνά
Από τους δρόμους του ΛΕΚΤΟΥ μαθαίνει
Στις αυλές του ΙΔΙΟ-ΛΕΚΤΟΥ

Να παίξει την αθέατη
Μ Ο Ρ Φ Η
Μέσα από τις στιγμές Α-ΛΕΚΤΟΥ
που εκπυρώνονται
που εξαπλώνονται
που θριαμβεύουν…

Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΧΩΡΙΖΕΙ ΚΑΙ ΟΔΗΓΕΙ ΣΕ ΕΞΟΡΓΙΣΜΟΥΣ
´Στα τείχη της άγνοιας´ ο Ιονέσκο αποφαίνεται πως ´η πολιτική χωρίζει τους ανθρώπους, αφού τους ενώνει μόνον εξωτερικά, με την επαφή των τυφλωμένων φανατικών´… Για να φθάσουμε, τώρα, στο σημείο να τους ´ξανα-ενώνει´ στην πολιτική απαξίωση μέσα από έναν κοινό εξοργισμό… Τόσο στο δικό τους -ανθρώπινο- βραχύ βίο, όσο και στον δικό μας. Για να συνενώνονται στην κοινή μοίρα (της βραχύβατης ζωής) πολιτικοί και πολίτες.
Αυτή, όμως η βραχυβιότητα δημιουργεί την ανθρώπινη αγριότητα, την οργισμένη επιθετικότητα.
Χωρίς όμως, να σημαίνει, όπως λέει ο Ιονέσκο, ότι, αν είμαστε αθάνατοι ή μακροβιότατοι, θα ήμασταν περισσότερο ευγενικοί και πολύ υπομονετικότεροι μεταξύ μας.

ΠΡΟΣΧΗΜΑΤΑ ΣΤΗ ΒΙΑ;
Ετσι, οι ιδεολογίες, οι θρησκείες, οι αντι-θρησκείες δεν πρόσφεραν, φαίνεται, παρά προσχήματα στη βία…
Με τη βία να υπερβαίνει πάντα τον σκοπό της. Οπου μετά την ανατροπή κάποιου καθεστώτος να έρχεται η βία (ψυχολογική, βιολογική, εξουσιαστική, κοινωνική) να συνεχίζει τη βία κρίνοντας και αποκεφαλίζοντας… Με τον άνθρωπο ιδιαίτερα να είναι ο χειρότερος εχθρός του ανθρώπου…
Με αυτό τον άνθρωπο που κατατρέχεται από τον τρόμο του θανάτου να επιστρέφει αδιάκοπα, στον κόσμο του ´κακού´ μέσα στη βολικότητα του άβολου με τις καθημερινές αγωνίες και την ΠΟΛΙΤΙΚΗ…
Αλλά για μια ´εκ των κάτω πολιτική´ θα αναφερθούμε ξανά στις ´Επιφυλλίδες´ του καθηγητή Θ. Τάσιου.


Ακολουθήστε τα Χανιώτικα Νέα στο Google News στο Facebook και στο Twitter.

Δημοφιλή άρθρα

Αφήστε ένα σχόλιο

Please enter your comment!
Please enter your name here

Εντός εκτός και επί τα αυτά

Μικρές αγγελίες

aggelies

Βήμα στον αναγνώστη

Στείλτε μας φωτό και video ή κάντε μία καταγγελία

Συμπληρώστε τη φόρμα

Ειδήσεις

Χρήσιμα