ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΝΙΘΑΚΗΣ*
Με αφορμή τις εκδηλώσεις ´Του Κύκλου Φαραγγιών´, που συνδιοργάνωσαν οι Δήμοι Πλατανιά και Καντάνου – Σελίνου, η Εκπαιδευτική Εταιρεία Χανίων οργάνωσε την Κυριακή 18 Νοεμβρίου επίσκεψη των μελών της στα Παλαιά Ρούματα.
Πραγματοποίησε ένα μικρό οδοιπορικό στη Φύση, στην Ιστορία, στη φιλοξενία και στις γεύσεις των τοπικών προϊόντων της κρητικής γης.
Την προβολή των τοπικών προϊόντων της κρητικής γης παρουσίασαν στον προαύλιο χώρο του ελαιοτριβείου Δημητριάδη (που βρίσκεται στα Παλαιά Ρούματα) το ´Κτήμα κατά Μάρκον´ σε συνεργασία με το ελαιοτριβείο Δημητριάδη και το καφενείο Καμάρες.
Ξεκινήσαμε από τα Χανιά με “ίδια μέσα” το πρωί της 18ης του Νοέμβρη και υπό συνεχή βροχόπτωση με προορισμό το χωριό Παλαιά Ρούματα.
Η συμμετοχή των μελών του λόγω καιρού ήταν περιορισμένη. Ο δρόμος ήταν ολισθηρός και η οδήγηση δύσκολη έως επικίνδυνη.
Φτάσαμε στην πλατεία του χωριού περί τις 11.30 π.μ.
Η εικόνα του χειμωνιάτικου τοπίου έδειχνε ειδυλλιακή και μας αποζημίωνε για την απόφαση της επίσκεψής μας.
Η ατμόσφαιρα στην πλατεία του χωριού ήταν υγρή και μύριζε καμένο ξύλο. Τα σύννεφα είχαν σκεπάσει τις γύρω κορυφογραμμές και το τοπίο ήταν αλπικό.
Στο μικρό καφενείο που καταλήξαμε μια ξυλόσομπα στο κέντρο του, άπλωνε τη ζεστασιά της στα γύρω τραπέζια.
Οι θαμώνες του καφενείου συζητούσαν ζωηρά και απολάμβαναν μαζί με τη ζεστασιά τις μυρωδάτες μαλοτήρες, τις γευστικές ρακές και τον παραδοσιακό καφέ.
Η ευγενική ιδιοκτήτρια του καφενείου προθυμοποιήθηκε να μας κατατοπίσει πώς θα επισκεφτούμε κάθε ένα μέρος που είχαμε στο πρόγραμμά μας.
Πρώτη μας επίσκεψη στο ελαιοτριβείο του κυρίου Δημητριάδη, όπου θα γινόταν η παρουσίαση των τοπικών προϊόντων.
Το κτήριο είναι διώροφο, το ισόγειο είναι γεμάτο καμάρες με γοτθικά τόξα. Οι περίτεχνα πελεκημένες πέτρες δημιουργούν ένα πέτρινο δάσος από κολόνες, που στηρίζουν το piano nobile μιας παλιάς ενετικής κατοικίας, που στην κορυφή της κρατάει ακόμα περήφανο το ενετικό οικόσημο της οικογένειας Ρενιέρη.
Είναι μια από τις λίγες κατοικίες που γλύτωσαν από τη λαίλαπα του Ισλάμ και του Κορανίου, που ισοπέδωσε τα πάντα στο πέρασμά του από την Κρήτη μετά την πτώση της στους Τούρκους.
Το ισόγειο είναι γεμάτο θορυβώδη μηχανήματα του ελαιοτριβείου με μαλακτήρες να αναδεύουν τη ζεστή ζύμη του ελαιόκαρπου και τους διαχωριστήρες να ρέουν το πράσινο χρυσάφι της κρητικής γης, το αγουρόλαδο
Στην είσοδο του ελαιοτριβείου σε δύο τραπέζια ήταν απλωμένα τα καλούδια της κρητικής γης, κρασί, μέλι, ρακή, παξιμάδια, ελιές, πιπεριές, ξερά σύκα, και σαρδέλες στο λάδι και στο ξίδι.
Στο ισόγειο, κάτω από τον θόρυβο των μηχανημάτων ένα μελίσσι από περιφερόμενους επισκέπτες, εργαζομένους, πελάτες, που προσπαθούσαν άλλοι να συνεννοηθούν, άλλοι να θαυμάσουν την αρχιτεκτονική του κτηρίου, άλλοι με αγωνία για την παραγωγή τους παρατηρούσαν τους διαχωριστήρες πότε θα τρέξει το πολυπόθητο λάδι.
Μερικοί είχαν πλησιάσει το ένα τραπέζι και είχαν αρχίσει να δοκιμάσουν τα γευστικά προϊόντα που ήταν απλωμένα εκεί.
Πλησιάσαμε κι εμείς.
Τότε ένα φιλόξενο χαμόγελο κι ένα ζεστό καλωσόρισμα ξεχώρισαν μέσα από το μελίσσι των ανθρώπων που βρισκόταν στο ισόγειο.
Μας συστήθηκε: Είμαι ο Μάρκος Παναγιωτάκης, ιδιοκτήτης του ´Κτήματος κατά Μάρκον´.
Η φιλοξενία κι αρχοντιά ήταν διάχυτες αρετές του χαρακτήρα του, που στα μετέδιδε με τα πρώτα λόγια που αντάλλασσες μαζί του.
Μας προέτρεψε να δοκιμάσουμε κρασί μαρουβά από ρωμέικο σταφύλι ή κρασί από κουμενάτο σταφύλι και κρασί φετινής του παραγωγής.
Κρασί από ποικιλίες σταφυλιών πολύ παλιές όσο και το κτήριο που στεκόταν πάνω από τα κεφάλια μας.
Μετά από αρκετές δοκιμές στα γευστικά προϊόντα της κρητικής γης άρχισε να μας διηγείται την ιστορία της οικογένειάς του και τη συμβολή των προγόνων του στην απελευθέρωση του τόπου από τους Τούρκου.ς
Η φιλοξενία, η αρχοντιά, η φιλοπατρία, η εργατικότητα κι επιχειρηματικότητα αυτού του ανθρώπου μας έκανε να πιστέψουμε ότι δεν πέρασε ούτε στιγμή από τότε που σήκωναν περήφανα τα οικόσημά τους οι άρχοντες της Κρήτης.
Μας έκανε να πιστέψουμε ότι η ψυχή της Κρήτης έμεινε και θα μείνει ελεύθερη και αδούλωτη και υπερήφανη ανά τους αιώνες.
Αφού ευχαριστήσαμε για τη θερμή φιλοξενία τους φίλους μας αναχωρήσαμε για τη δεύτερη επίσκεψή μας στο Βυζαντινό εκκλησάκι της S. Maria, a Perakhori κατά τον G. Gerola.
Το εκκλησάκι βρίσκεται πάνω στον δρόμο που οδηγεί από τα Παλαιά Ρούματα προς τον οικισμό του Περαχωρίου.
Τα μνήματα που υπάρχουν γύρω από την εκκλησία μαρτυρούν ότι χρησιμοποιείται σήμερα για κοιμητήριο του χωριού.
Η εκκλησία είναι μονόκλιτη βασιλική και είναι εικονογραφημένη σε όλη την εσωτερική της επιφάνεια.
Οι τοιχογραφίες είναι σε κακή κατάσταση, σχεδόν κατεστραμμένες, σε μερικά όμως σημεία σώζονται ανέπαφες όπως και μερικά τμήματα από εικόνες που αφήνουν στον επισκέπτη να συμπεράνει το ταλέντο την τέχνη και τον πολιτισμό των ανθρώπων που έκτισαν και ζωγράφισαν αυτή την εκκλησία. Μια μισοκατεστραμμένη κτητορική επιγραφή μάς πληροφορεί ότι η εκκλησία χτίστηκε το 6868 ´από συστάσεως κόσμου´ μια ημερομηνία που χρησιμοποιούσαν οι Βυζαντινοί αγιογράφοι, δηλαδή το 1359 – 1360 μ.Χ. σημερινή ημερομηνία.
Εντύπωση στις τοιχογραφίες προκαλούν οι στρατιωτικοί Αγιοι, που πάνοπλοι καβαλάρηδες πάνω στα περήφανα άτια τους προστατεύουν τους χριστιανούς από κάθε κακό.
Αφήνουμε πίσω μας το εκκλησάκι και με συνεχές ψιλοβρόχι συνεχίσουμε για την τρίτη μας επίσκεψη στον οικισμό Βαβουλέδο, που βρίσκεται ένα βυζαντινό εκκλησάκι του Αγίου Βασιλείου.
Ο δρόμος είναι στενός και σε κακή κατάσταση. Στην αρχή ξετυλίγεται ανάμεσα σε ελαιώνες. Στα μέσα του δρόμου το τοπίο αλλάζει. Τα ελαιόδεντρα διαδέχεται μια οργιώδης βλάστηση από πλατάνια, καστανιές και άλλα δέντρα που σκεπάζουν μια τεράστια χαράδρα που εκτίνεται κατά μήκος του δρόμου.
Η βλάστηση εμποδίζει να δεις το βάθος της χαράδρας αλλά δεν εμποδίζει να ακούσεις το πάφλασμα της ροής του νερού που ρέει στην κοίτη της.
Ένα κιτρινοπράσινο “τούνελ” από φύλλα και κλαδιά των πλατάνων και των καστανιών σκεπάζουν τον ουρανό και σε κάνουν να πιστέψεις ότι άλλαζες διάσταση και κόσμο και μπαίνεις σε έναν χώρο που λίγοι άνθρωποι έχουν το προνόμιο να ζουν και να απολαμβάνουν.
Όταν φτάνουμε στο χωριό τα λίγα ταπεινά σπίτια του δεν μαρτυρούν τίποτε το ιδιαίτερο. Στη μικρή πλατεία υπάρχει μια πετρόκτιστη μικρή ταβέρνα με τρία τραπέζια όλα κι όλα και στην είσοδο μας υποδέχεται με ένα πλατύ χαμόγελο ιδιοκτήτριά της.
Μας κατατοπίζει πώς θα παρκάρουμε τα αυτοκίνητα και πώς θα επισκεφθούμε την εκκλησία που μας ενδιαφέρει.
Η διαδρομή από την ταβέρνα έως την εκκλησία είναι περίπου διακόσια μέτρα.
Η βλάστηση σε όλη τη μικρή πεζοπορία μας εξακολουθεί να είναι οργιώδης και το τοπίο μεγαλόπρεπο.
Πού και πού κάποιο πουλί τρομαγμένο φτερουγίζει τιτιβίζοντας από την απρόσμενη επίσκεψή μας στον χώρο του.
Η εκκλησία είναι ανάμεσα σε πλατάνια, καστανιές και το πράσινο. Είναι δίκλιτη βασιλική, με ένα μικρό κλίτος και ένα μεγάλο υψηλότερο. Πάνω από την είσοδο του μικρού κλίτους τα εντοιχισμένα πιάτα μαρτυρούν για τη βυζαντινή καταγωγή της εκκλησίας.
Στο μεγάλο κλίτος ένα καμπαναριό Ενετικού τύπου αναγράφει την ημερομηνία που κατασκευάστηκε, το 1910.
Το μικρό βυζαντινό κλίτος είναι μερικά χωμένο στο έδαφος και εσωτερικά έχει μία καμαρωτή είσοδο επικοινωνίας με τον μεγαλύτερο και νεότερο Ναό.
Το μικρό κλίτος εσωτερικά είναι καλυμμένο με αγιογραφίες. Οι αγιογραφίες κι εδώ είναι σχεδόν κατεστραμμένες αλλά σώζονται αρκετές.
Υπάρχει και μια κτητορική επιγραφή, που μας πληροφορεί ότι είχε χτιστεί και με έξοδα του Λέου Βαβουλαία και της συζύγου του Σοφίας και των τέκνων του το έτος (697;) ´από συστάσεως κόσμου´ ή το (146;) μ.Χ. σημερινή ημερομηνία
Το τέλος της επίσκεψής μας ήταν η μικρή λιθόκτιστη ταβέρνας στο Βαβουλέδο.
Δίπλα στο αναμμένο τζάκι απολαύσαμε τα ωραία φαγητά, τα γευστικά καλιτσούνια. Το κόκκινο βαρελίσιο κρασί ήταν ό,τι το ωραιότερο μπορούσε να μας μείνει ως τελευταία ανάμνηση της επίσκεψής μας σε αυτόν τον, μοναδικής φυσικής και ιστορικής ομορφιάς, τόπο.
*μαθηματικός
