Πέμπτη, 28 Μαρτίου, 2024

Μάνος Ζαχαρίας, ο ταξιδιώτης της μνήμης

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΣ,
εκπαιδευτικός Δ.Ε.

Δ’ MEΡΟΣ
5. Επιστροφή στην Αθήνα…
Παράλληλα με την πορεία του μέσα στα κινηματογραφικά πλατό, ο Μάνος Ζαχαρίας, ξεχώρισε και για τις διοικητικές του ικανότητες, που αναδεικνύονταν μέσα από υπεύθυνες και δημιουργικές θέσεις. Ξεκίνησε αρχικά ως βοηθός του Μιχαήλ Ρομ και μετά τον θάνατο τού δασκάλου του, τον διαδέχτηκε στην καλλιτεχνική διεύθυνση του Tρίτου στούντιο της Μοσφίλμ. Το 1979 ο Ζαχαρίας επιστρέφει στην Ελλάδα και το 1982, ύστερα από πρόταση της Μελίνας Μερκούρη, αναλαμβάνει να αναμορφώσει το πλαίσιο λειτουργίας του ελληνικού κινηματογράφου. Συμβουλεύει, νομοθετεί, αλλάζει το κινηματογραφικό τοπίο, γίνεται ο πατέρας του Νέου Ελληνικού Κινηματογράφου. Από το 1982 και για τα επόμενα εφτά χρόνια διατελεί Σύμβουλος Κινηματογραφίας του υπουργείου Πολιτισμού και από το 1987 πρόεδρος του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου. Μετά την παραίτησή του ασχολείται με κινηματογραφικές παραγωγές (´Μπαλάντα για ένα δαίμονα´ του Νίκου Κούνδουρου, ´Τέρα Ινκόγνιτα´ του Γιάννη Τυπάλδου). To 1994 αναλαμβάνει επικεφαλής του γραφείου παρακολούθησης Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων της ΕΡΤ Α.Ε., ενώ τα τελευταία χρόνια είναι σύμβουλος του Προέδρου της ΕΡΤ σε θέματα κινηματογραφίας.

6. Οι τιμητικές εκδηλώσεις του 49ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης 2008 – Μια αποτίμηση του έργου του
Το 49ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης 2008 τίμησε τον Μάνο Ζαχαρία, μέσα από ένα πλήρες, αναδρομικό αφιέρωμα στο σύνολο του έργου του21. Ο Μάνος Ζαχαρίας, ο ακούραστος αυτός κινηματογραφιστής, ήταν παρών σε όλες τις προβολές, προλογίζοντας και περιμένοντας υπομονετικά τις ερωτήσεις του κοινού. Οπως ο ίδιος υποστήριξε: «Οι εμπειρίες μας καθορίζουν και τη στάση μας. Τα πολιτικά όρια είναι μια εσωτερική αντίληψη»22.
Δεν ήταν η πρώτη φορά που το Φεστιβάλ τιμά τον δημιουργό. Το 2004, το 45ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης τίμησε τον Μάνο Ζαχαρία με τον Χρυσό Αλέξανδρο για το σύνολο της προσφοράς του στον κινηματογράφο, προβάλλοντας και μια από τις καλύτερες δημιουργικές του στιγμές, την ταινία ´Ένας από το εκτελεστικό απόσπασμα´23. Είναι ωστόσο η πρώτη φορά που πραγματοποιείται παγκοσμίως πλήρης ρετροσπεκτίβα στο έργο του Μάνου Ζαχαρία, γεγονός που προσδίδει στο συγκεκριμένο αφιέρωμα ξεχωριστή σημασία, όχι μόνο για την ελληνική, αλλά και για τη ρώσικη κινηματογραφία.
Στη συνέντευξη Τύπου που δόθηκε κατά τη διάρκεια του 49ου Φεστιβάλ, δόθηκε η ευκαιρία στο κοινό να ανακαλύψει τον κινηματογραφιστή Μάνο Ζαχαρία και να επαναπροσεγγίσει την ιστορία της νεότερης Ελλάδας μέσα από τη ματιά ενός Ελληνα πολιτικού πρόσφυγα, ενός πολίτη του κόσμου.
«Ο Μάνος που όλοι ξέρουμε είναι ένας βαθιά ηθικός άνθρωπος και δημιουργός», τόνισε χαρακτηριστικά η διευθύντρια του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Δέσποινα Μουζάκη. «Αυτήν την πλευρά του δημιουργού θελήσαμε να γνωρίσουμε φέτος στο ευρύτερο κοινό μας με το πλήρες και αναδρομικό αφιέ-ρωμα στο έργο του, σε ένα έργο με ρίζες ελληνικές και ιδέες οικουμενικές. Σε ένα έργο που διατηρεί τη δύναμή του και τη σημασία του ακέραιες ως τώρα», συμπλήρωσε, εκφράζοντας παράλληλα τη συγκίνησή της για τις κατάμεστες αίθουσες όπου παίζονται η ταινίες του Μάνου Ζαχαρία. «Αυτό αποδεικνύει ότι η γραφή του διατρέχει το χρόνο και ξεπερνάει τα σύνορα», υπογράμμισε.
«Στις ταινίες του ο Μάνος Ζαχαρίας δεν αναπαριστά την Ελλάδα, την έχει μέσα του», είπε και ο Γιώργος Μπράμος, επιμελητής της έκδοσης του Φεστιβάλ για το έργο του Μάνου Ζαχαρία. « Ήρθε ο καιρός», τόνισε, «να γνωρίσουμε πραγματικά τη δημιουργική πλευρά του σκηνοθέτη που ξεκινά από την Εθνική Αντίσταση και εκφράζεται με μία σειρά ταινιών που φτιάχτηκαν στη Σοβιετική Ένωση και καθόρισαν τη γενιά του».
Παίρνοντας το λόγο ο Μάνος Ζαχαρίας αφού ευχαρίστησε το Φεστιβάλ για το αφιέρωμα στο έργο του, εξήγησε ότι 4 από τις 11 ταινίες του προβάλλονται για πρώτη φορά στην Ελλάδα χάρη στη προσπάθεια της Δέσποινας Μουζάκη που τις ανακάλυψε και τις έφερε από τη Μόσχα. Πρόκειται για τις ταινίες ´Πρωινό δρομολόγιο´, ´Νυχτερινός επιβάτης´, ´Είμαι φαντάρος, μητέρα´ και ´Η πόλη της πρώτης αγάπης´. ´Οσο καιρό διετέλεσα Σύμβουλος Κινηματογραφίας στο Υπουργείο Πολιτισμού επί Μελίνας, δεσμεύτηκα κατά κάποιον τρόπο στο να προωθήσω το έργο μου, να βγάλω κάποια ταινία μου στους κινηματογράφους ή στην τηλεόραση. Αυτό υπήρξε ένα κενό δεκαετίας, το οποίο έπαιξε σημαντικό ρόλο στην συνέχεια».
Ποια είναι η γνώμη σας για τον σύγχρονο ελληνικό κινηματογράφο ρωτήθηκε μεταξύ άλλων και η απάντηση ήρθε αυθόρμητα: «Μου θέτετε δύσκολα ερωτήματα! Πιστεύω ότι ο σύγχρονος ελληνικός κινηματογράφος έχει μέλλον μπροστά του. Οτι μπορεί να έχει προοπτικές και να δει καλύτερες, ημέρες με μια προϋπόθεση. Να ξεπεράσουμε τα εμπόδια και να θέσουμε τις βάσεις για σταθερή προοπτική μέσω της παιδείας.
Διότι ο ελληνικός κινηματογράφος πάσχει από ένα βασικό ελάττωμα: από την έλλειψη παιδείας. Υπάρχουν πολλά ταλαντούχα παιδιά που δεν έχουν όμως την κατάλληλη παιδεία. Από την μια έχουμε σχολές στις οποίες το μάθημα γίνεται σχεδόν με αλληλογραφία, από την άλλη μια Ακαδημία Τεχνών η οποία αντί να λειτουργεί ως Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα λειτουργεί ως ΙΕΚ. Δεν αντιμετωπίζεται έτσι το ζήτημα της κινηματογραφικής παιδείας και μόνο όταν αντιμετωπιστεί στον τόπο παραγωγής του θα έχουμε ένα σταθερό και ευοίωνο μέλλον. Με μισόλογα και μισές πράξεις δεν μπορεί να γίνουν σημαντικά πράγματα στον ελληνικό κινηματογράφο. Από την άλλη πρέπει να δοθούν χρήματα απλόχερα και όχι με τον τρόπο που γίνεται μέχρι τώρα! Η Γαλλία π.χ. έχει μια κινηματογραφική παραγωγή που ξεπερνά τις 140 -150 ταινίες τον χρόνο, οι 40 εκ των οποίων δε βγαίνουν ούτε στην τηλεόραση και παγκόσμια θα βγουν μόνο 2, η Γερμανία ξόδεψε εκατομμύρια μάρκα για να έχει αυτήν την στιγμή τρεις σκηνοθέτες που παίζουν σε όλο τον κόσμο. Ασφαλώς και πρόκειται για μια πολύχρονη διαδικασία, που θα αποφέρει καρπούς αργότερα αλλά χωρίς αυτήν δεν γίνεται τίποτα. Εάν λοιπόν κάνουμε το ίδιο, θα δώσουμε έμφαση σε ένα μέσο, το οποίο εκφράζει και εκπροσωπεί την χώρα μας διεθνώς καλύτερα από οποιοδήποτε άλλο».
Σε ό,τι αφορά την αναμόρφωση του νομικού πλαισίου για τον κινηματογράφο, δήλωσε ότι ενώ βλέπει καλές προθέσεις στο νέο θεσμικό πλαίσιο υπάρχουν κάποια πράγματα που πρέπει να εξεταστούν εκ νέου. «Παράδειγμα το γεγονός ότι ο πρόεδρος και ο αντιπρόεδρος του Φεστιβάλ δεν θα αμείβονται. Αντίθετα εγώ πιστεύω ότι πρέπει να αμείβονται και μάλιστα καλά, διότι καλούνται να επιτελέσουν ένα πολύ σημαντικό έργο».
«Ο κινηματογράφος είναι ευαίσθητος στον χρόνο και γερνάει εύκολα» είπε ο Μάνος Ζαχαρίας όταν του ζητήθηκε να αποτιμήσει το έργο του. «Κάποιες ταινίες μου θα τις έκανα αλλιώτικες. Μερικές αντέχουν και έχουν να προσφέρουν κάτι. Εχουν αντικείμενο τον άνθρωπο σε μία ηθική διάσταση, όταν πρέπει να πάρει αποφάσεις σε δύσκολες καταστάσεις και αυτό είναι ένα αιώνιο θέμα που κι εγώ προσπάθησα να προσεγγίσω».
Σε ερώτηση τέλος για το πότε ετοιμάζει την επόμενη ταινία του, ο Μάνος Ζαχαρίας με την έξαψη νέου δημιουργού δήλωσε, ότι δεν υπάρχει σκηνοθέτης που να μη σκέφτεται την επόμενη ταινία.
«Τη σκέφτομαι κι εγώ. Αν τα καταφέρω θα σας ενημερώσω εγκαίρως», τόνισε.
TEΛΟΣ

Καπετάν Κεμάλ, ο σύντροφος (2008)

Πλοκή: Βιογραφικό πορτρέτο του Μιχρί Μπελί, που περνά μνήμες απ’ όλο τον 20o αιώνα με άξονα το σοσιαλιστικό όνειρο. Τούρκος, 92 χρόνων σήμερα, ο κάποτε Καπετάν Μιχάλης του ΕΛΑΣ ξεκίνησε τη ζωή του ως εθνικιστής την περίοδο του ’22, αργότερα στην Αμερική μορφώνεται και μυείται στον κομμουνισμό, το ’47 συντάσσεται με το Δημοκρατικό Στρατό στον ελληνικό εμφύλιο και αργότερα βιώνει μια περιπετειώδη ζωή σε διάφορες πόλεις της Ευρώπης και την Τουρκία, πότε εν δράσει, πότε φυλακισμένος στη χώρα του.

Πρεμιέρα στην Ελλάδα: 19 Μαρτίου 2009, φεστιβάλ Θεσσαλονίκης
Σκηνοθεσία: Φώτος Λαμπρινός
Σενάριο: Φώτος Λαμπρινός
Πρωταγωνιστούν: Μιχρί Μπελί, Μάνος Ζαχαρίας
Κατηγορία: Ντοκυμαντέρ
Έτος παραγωγής: 2008
Χώρα παραγωγής: Ελλάδα, Τουρκία
Χρώμα: Εγχρωμο
Γλώσσα: Ελληνικά, Τούρκικα
Διάρκεια: 72΄

Εξωτερικοί σύνδεσμοι
• Η αλήθεια για τα παιδιά της Ελλάδας: http://youtu.be/PwTnW2RRYfU
• Πλάνα του κινηματογραφικού συνεργείου του ΔΣΕ (1946-1949): http://youtu.be/aLYIkhV9DaA
• Μάνος Ζαχαρίας, 1968: http://youtu.be/xOBEu5ugonk

Συμμετοχή σε συλλογικά έργα
• (2004) Μάνος Ζαχαρίας: Ένας σκηνοθέτης παθιασμένος με την Ελλάδα, Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης
• (2007) Μαρτυρίες φοιτητικών χρόνων, Futura
• (2008) Μάνος Ζαχαρίας: Ο ταξιδιώτης της μνήμης, Αιγόκερως
• (2009) Φώτος Λαμπρινός, Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης

21. Πηγή: Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης: www.filmfestival.gr.
22. Ιφιγένεια Καλαντζή, Αφιέρωμα στον Μάνο Ζαχαρία, εφημερίδα Ριζοσπάστης, Πέμπτη 20 Νοέμβρη 2008, σελ. 29.
23. Ο σκηνοθέτης τη στιγμή της παραλαβής του Χρυσού Αλέξανδρου από τον τότε πρόεδρο του Φεστιβάλ, το Θόδωρο Αγγελόπουλο, όταν χαρακτήριζε τον εαυτό του «τυχερό – άτυχο». «Τυχερό γιατί γεννήθηκα σε μια εποχή όπου διαδραματίστηκαν συγκλονιστικά γεγονότα, τα οποία μου έδωσαν τροφή για όλη μου τη ζωή.
    Από την άλλη είμαι άτυχος, γιατί τα καλύτερα δημιουργικά μου χρόνια βρέθηκα μακριά από τον τόπο που γεννήθηκα και που αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για μένα.»


Ακολουθήστε τα Χανιώτικα Νέα στο Google News στο Facebook και στο Twitter.

Δημοφιλή άρθρα

Αφήστε ένα σχόλιο

Please enter your comment!
Please enter your name here

Εντός εκτός και επί τα αυτά

Μικρές αγγελίες

aggelies

Βήμα στον αναγνώστη

Στείλτε μας φωτό και video ή κάντε μία καταγγελία

Συμπληρώστε τη φόρμα

Ειδήσεις

Χρήσιμα